Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Τότε σκεπτόμενος ἐνεθυμήθη τὸν σεβάσμιον Ἀρσένιον καὶ ὅσα τοῦ εἶπε περὶ φυλακῆς νοός, περὶ νήψεως καὶ περὶ νοερᾶς προσευχῆς καὶ συνάγων εἰς ἑαυτὸν ὅλας τὰς αἰσθήσεις του καὶ ἑνώνων τὸν νοῦν του μὲ τὸ πνεῦμα, ἵνα δὲ καλλίτερον εἴπω, καθηλώνων αὐτὸν εἰς τὸν Σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ, ἔλεγε πολὺ συχνὰ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλόν», προσευχόμενος μὲ κατάνυξιν καὶ συντριβὴν καρδίας καὶ μὲ ἀναστεναγμοὺς ἐκ βάθους ψυχῆς, βρέχων ἅμα τὸ ἔδαφος τῆς γῆς μὲ θερμὰ δάκρυα, τὰ ὁποῖα ἔτρεχον ὡς ποταμὸς ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν του. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Κύριος δὲν παρέβλεψε τὴν δέησίν του ἐπὶ πολύ, διότι «καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουθενώσει» (Ψαλμ. ν’ 19), ἀλλὰ πολὺ ταχέως εἰσήκουσε τὴν δέησίν του· «Ἐκέκραξαν οἱ δίκαιοι καὶ ὁ Κύριος εἰσήκουσεν αὐτῶν» (Ψαλμ. λγ’ 18). Ὅθεν καὶ πυρωθεὶς κατὰ τὴν ψυχὴν καὶ τὴν καρδίαν διὰ τῆς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἀλλοιωθεὶς τὴν καλὴν καὶ παράδοξον ἀλλοίωσιν, εἶδε μὲ τὴν λάμψιν τῆς θείας Χάριτος, ὅτι ὁ οἶκος οὗτος ἦτο πλήρης φωτός. Πληρωθεὶς τότε ὁ Ὅσιος ὑπὸ χαρᾶς ἀπεράντου καὶ ἀνεκδιηγήτου εὐφροσύνης καὶ χύνων πάλιν πηγὰς δακρύων, ἐτρώθη ὑπὸ τοῦ ἔρωτος τῆς θείας ἀγάπης. Διότι, πράγματι, εἰς ἐκεῖνον ἐπληρώθη μὲ τὸ ἔργον τὸ πατερικὸν ρητόν· «Πρᾶξις θεωρίας ἐπίβασις». Ὅθεν ἐπειδὴ ὁ Ὅσιος ἔγινεν ἔξω τῆς σαρκὸς καὶ τοῦ κόσμου τούτου, ἐπληρώθη ὅλος ἀπὸ τὴν θείαν ἀγάπην καὶ ἀπὸ τότε πλέον τὸ φῶς ἐκεῖνο δὲν ἔλειπεν ἀπὸ τοῦ νὰ φωτίζῃ τὸν Δίκαιον, κατὰ τὸ «Φῶς δικαίοις διὰ παντὸς» (Παρ. ιγ’ 9).

Διότι ὁ ἀοίδιμος ἐκεῖνος Πατήρ, ἐρωτώμενος ἀπὸ ἐμὲ καὶ τοὺς συμμαθητάς μου [4], ἔλεγεν· «Ἐκεῖνος ὅστις ὑψοῦται εἰς τὸν Θεόν, μὲ τὴν Χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, βλέπει ὡς εἰς καθρέπτην ὅλην τὴν κτίσιν φωτεινήν, «Εἴτε ἐν σώματι εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος, οὐκ οἶδα», καθὼς λέγει ὁ θεῖος Παῦλος (Β’ Κορ. ιβ’ 3), ἕως ὅτου γίνῃ τις ἐμπόδιον εἰς αὐτόν, κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον τῆς θεωρίας, κάμνων τοῦτον νὰ ἔλθῃ εἰς τὸν ἑαυτόν του. Ἐγὼ ὅμως τὸν ἠρώτων ἁπλῶς καὶ τελείως ἀπεριέργως, ὅταν τὸν ἔβλεπον ἐξερχόμενον ἀπὸ τὸ κελλίον του μὲ χαροποιὸν πρόσωπον καὶ μὲ ἐκοίταζε μὲ βλέμμα ἱλαρόν· διότι ὅσοι εἶσθε Πνευματικοὶ Πατέρες γνωρίζετε πόσον περισσοτέραν ἀγάπην ἔχετε εἰς τὰ πρῶτα ἀπὸ τὰ πνευματικὰ τέκνα σας, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ τελευταῖα ὡς ποθεινότατα· οὕτω ὁμοίως καὶ ὁ ἀείμνηστος ἐκεῖνος Πνευματικός μου Πατὴρ ἐδείκνυε περισσοτέραν ἀγάπην εἰς ἐμέ, διότι ἤμην τὸ τελευταῖον ἐξ ὅλων τῶν πνευματικῶν τέκνων του.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.