Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Εἰς τὴν Κρήτην εὑρισκόμενος ὁ Ὅσιος καὶ μὴ ὑποφέρων νὰ σπαταλᾷ τὸν καιρὸν ματαίως, ἤρχισε νὰ ἐρευνᾷ μὲ πολλὴν προθυμίαν, διὰ νὰ εὕρῃ τόπον τινὰ ἥσυχον καὶ ἀτάραχον, ἵνα κατοικήσῃ μετὰ τοῦ Ὁσίου Γερασίμου. Ὅθεν, κατόπιν πολλῶν ἀναζητήσεων, εὗρον σπήλαιά τινα ἥσυχα κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν των καὶ ἐκεῖ κατῴκησαν μετὰ χαρᾶς. Παρευθὺς δὲ ὁ καλὸς ἐκεῖνος ἐργάτης προσέθεσε κόπους ἐπὶ κόπων καὶ ἀγῶνας ἐπὶ ἀγώνων καί, τρόπον τινά, ἐμάχετο μὲ τὸν ἑαυτόν του μὲ περισσοτέραν μεγαλοψυχίαν· ἡ τροφή του ἦτο ὀλίγος ἄρτος καὶ ὀλίγον ὕδωρ μίαν φορὰν τὴν ἡμέραν καὶ δὲν ἔτρωγεν ἢ ἔπινε πλέον ἄλλο τίποτε, ἔστω καὶ ἂν ἐκινδύνευε νὰ ἀποθάνῃ ἀπὸ τὴν πεῖναν καὶ τὴν δίψαν. Ὅθεν καὶ τὸ πρόσωπόν του ἦτο κίτρινον ἀπὸ τὴν ξηροφαγίαν καὶ τὰ μέλη του κατεξηραμμένα καὶ κατατεταλαιπωρημένα ἀπὸ τοὺς πολλοὺς κόπους καὶ παραλελυμένα ἀπὸ τὴν φυσικήν των κίνησιν καὶ δὲν τοὺς ἦτο δυνατὸν νὰ περιπατοῦν ἢ νὰ κάμνουν καμμίαν ἄλλην ἐργασίαν. Πρὸς τούτοις εἶχεν ὁ μακάριος καὶ μεγάλην φροντίδα, διὰ νὰ εὕρῃ πνευματικόν τινα ἄνδρα, ὅστις νὰ τὸν ὁδηγήσῃ εἰς ὅ,τι αὐτὸς δὲν ἠδυνήθη νὰ ἴδῃ ἢ νὰ ἐπιτύχῃ ἀπὸ τὴν θείαν Γραφὴν ἢ εἰς ὅ,τι δὲν ἔτυχε νὰ διδαχθῇ πνευματικῶς παρά τινος τῶν πνευματοφόρων καὶ θείων Πατέρων.

Διὰ τοῦτο ὁ Ἀγαθὸς Θεὸς ᾠκονόμησεν ἄνωθεν τὸν ὁδηγὸν τοῦτον ἀποκαλύψας τὰ περὶ τοῦ θείου Γρηγορίου καὶ τοῦ εὐσεβοῦς πόθου του εἴς τινα Ἀναχωρητήν, ὅστις ἡσύχαζεν εἰς τὰ μέρη ἐκεῖνα, πολὺ ἐνάρετον καὶ ἐστολισμένον μὲ ἔργα καὶ θεωρίαν, Ἀρσένιον τὸ ὄνομα, ὅστις ὑπὸ τοῦ Παναγίου Πνεύματος κινούμενος, μετέβη εἰς τὸ κελλίον τοῦ Ὁσίου καὶ κρούσας τὴν θύραν, γίνεται δεκτὸς μετὰ χαρᾶς παρ’ αὐτοῦ. Μετὰ δὲ ἀπὸ τὴν συνειθισμένην εὐχὴν καὶ τὸν χαιρετισμὸν ἤρχισεν ὁ θεωρητικὸς ἐκεῖνος Γέρων νὰ ὁμιλῇ, ὡς νὰ ἀνεγίνωσκεν ἀπὸ κανὲν θεῖον βιβλίον καὶ νὰ λέγῃ περὶ φυλακῆς νοός, περὶ νήψεως καὶ προσοχῆς, περὶ νοερᾶς προσευχῆς καὶ διὰ ποίου τρόπου καθαρίζεται ὁ νοῦς διὰ μέσου τῆς ἐφαρμογῆς τῶν ἐντολῶν καὶ γίνεται ὅλος φωτεινός. Ἀφ’ οὗ δὲ εἷπεν αὐτὰ καὶ ἄλλα περισσότερα, στρέψας τὸν λόγον πρὸς τὸν Ὅσιον, τὸν ἠρώτησε· «Σύ, ὦ τέκνον, τί εἴδους ἐργασίαν κάμνεις;». Τότε καὶ ὁ θεῖος Γρηγόριος τοῦ διηγήθη ἐξ ἀρχῆς ὅλα τὰ κατ’ αὐτόν τὴν ἀναχώρησίν του δηλαδὴ ἀπὸ τὸν κόσμον, τὴν φιλερημίαν καὶ ὅλους τοὺς ἀγῶνας τοὺς ὁποίους ἔκαμνεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.