Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Διὰ τοῦτο λοιπὸν εἰς ἐμὲ ὅστις ἐψέλλιζα τότε εἰς ἐκεῖνον, ὡς πρὸς πατέρα φιλόστοργον, δηλαδὴ τὸν ἠρώτων μὲ ἁπλότητα, ὅταν τὸν ἔβλεπον, ὅτι ἤρχετο ἀπὸ τὸ κελλίον του χαροποιός, ἀπεκρίθη τοιουτοτρόπως· «Ἡ ψυχὴ ἐκείνου, ὅστις θέλει προσκολληθῆ εἰς τὸν Θεόν, ὅταν τρωθῇ ἀπὸ τὸν ἔρωτά Του καὶ ἀναβῇ ὑπεράνω ὅλης τῆς κτίσεως, ζῇ δὲ ὑπεράνω τῶν ὁρατῶν πραγμάτων καὶ δεθῇ ὅλος μὲ τὸν πόθον τοῦ Θεοῦ, δὲν δύναται οὐδόλως νὰ κρυβῇ καθὼς καὶ ὁ Κύριος ὑπεσχέθη, λέγων· «Ὁ πατήρ σου, ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. ϛ’ 4,6). Καὶ ἀλλαχοῦ· «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ἡμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ε’ 16). Διότι ἡ καρδία σκιρτᾷ καὶ εὐφραίνεται καὶ ὁ νοῦς ἀναβρύει καὶ τὸ πρόσωπον γίνεται ἱλαρὸν καὶ χαροποιόν, κατὰ τὸν σοφόν, ὅστις εἶπε· «Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει» (Παρ. ιε’ 13).

Ἐγὼ πάλιν τοῦ εἶπον· «Ὦ θειότατε Πάτερ, δίδαξόν με, δι’ ἀγάπην τῆς ἀληθείας, τὶ εἶναι ἡ ψυχὴ καὶ πῶς ἐθεωρήθη ἀπὸ τοὺς Ἁγίους;». Δεχθεὶς δὲ ἐκεῖνος τὸν λόγον μου μὲ πολλὴν ἡμερότητα, καθὼς συνήθιζεν, ἀπεκρίθη εἰς ἐμὲ εἰπών· «Τέκνον μου πνευματικὸν φίλτατον, «Χαλεπώτερά σου μὴ ζήτει, καὶ ἰσχυρότερά σου μὴ ἐξέταζε» (Σειρ. γ’ 21). Διότι διὰ τὸν τόσον ὑψηλὸν λόγον, διὰ τὸν ὁποῖον μὲ ἠρώτησες, σὺ εἶσαι νήπιον ἀκόμη, δηλαδὴ ἀτελὴς καὶ δὲν ἠμπορεῖς νὰ χωνεύσῃς στερεωτέραν τροφήν, ἤτοι νὰ ἐννοήσῃς ὑψηλότερα νοήματα ἀπὸ τὴν δύναμίν σου· ὅπως ἀκριβῶς καὶ ἡ τροφὴ τῶν τελείων ἀνδρῶν δὲν εἶναι ὠφέλιμος εἰς τὰ τρυφερὰ νήπια, τὰ ὁποῖα ἔχουν ἀνάγκην νὰ τρώγουν ἀκόμη γάλα». Ἐγὼ δὲ προσπίπτων εἰς τοὺς ὡραίους πόδας του καὶ κρατῶν τούτους σφιγκτά, τὸν παρεκάλουν θερμότερον νὰ μοῦ ἐξηγήσῃ. Ἐκεῖνος τότε ὑποχωρήσας εἰς τὰς πολλάς μου παρακλήσεις μοῦ εἶπεν ἐν συντομίᾳ ὅτι ἐὰν δὲν ἴδῃ τις τὴν ἀνάστασιν τῆς ψυχῆς του, δὲν ἠμπορεῖ νὰ μάθῃ ἀκριβῶς τὶ εἶναι ἡ νοερὰ ψυχή. Ἀλλ’ ἐγὼ καὶ πάλιν παρακαλῶν, μὲ τὴν ὀφειλομένην εὐλάβειαν, τοῦ εἶπον· «Φανέρωσόν μοι, ὦ Πάτερ, ἂν ἴσως ἔφθασες εἰς τὸ μέτρον ταύτης τῆς ἀναβάσεως· ἐὰν δηλαδὴ ἔμαθες τὶ εἶναι ἡ νοερὰ ψυχή». Μὲ μεγάλην τότε ταπείνωσιν μοὶ ἀπεκρίθη· «Ναί». Εἶπον δὲ ἐγώ· «Λοιπόν, δι’ ἀγάπην τοῦ Κυρίου, δίδαξόν με ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον δύναται νὰ προξενήσῃ εἰς τὴν ψυχήν μου μεγάλην ὠφέλειαν».


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.