Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ἀλλὰ πῶς δύναταί τις νὰ περιγράψῃ ἀξίως καὶ τὴν ὑπερβολικὴν τοῦ Ἁγίου ταπείνωσιν, τὴν ὁποίαν ἔδειξεν εἰς τὴν διακονίαν τοῦ μαγειρείου καὶ τῆς ἀποθήκης, ὅπου τοῦ ἀνέθεσαν καὶ ὅπου ἔμεινεν ἐπὶ τρεῖς χρόνους καὶ περισσότερον; Διότι οὔτε παραμικρὸν λογισμὸν ἐδέχθη ποτέ, ὅτι ὑπηρέτει ἀνθρώπους, ἀλλὰ μάλιστα ἐστοχάζετο, ὅτι ὑπηρετεῖ τάγμα Ἀγγελικόν, τὸν δὲ τόπον τῆς διακονίας ἐνόμιζεν ἀληθῶς βῆμα Θεοῦ καὶ θυσιαστήριον. Ἐπὶ πλέον δὲ ἤθελε νὰ ἀναβαίνῃ καθ’ ἑκάστην σχεδὸν ἡμέραν ἐπάνω εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφὴν τοῦ Σινᾶ, διὰ νὰ προσφέρῃ μὲ εὐλάβειαν τὴν προσκύνησιν, ἐκεῖ ὅπου ἔγιναν θαυμασίως τὰ μεγάλα ἐκεῖνα παράδοξα, τὰ ὁποῖα ἐξιστορεῖ ἡ Ἁγία Γραφή. Ἦτο δὲ ὁ Ὅσιος καὶ πολὺ ἐπιτήδειος εἰς τὴν καλλιγραφίαν. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν ἀνάγνωσιν τόσον πολὺ κατεγίνετο, ὥστε δὲν ἔπαυε, νύκτα καὶ ἡμέραν, ἀπὸ τοῦ νὰ ἐκλέγῃ μὲ φιλοπονίαν πολλὴν τὰ ἀπανθίσματα τῆς Παλαιᾶς καὶ Νέας Γραφῆς καὶ νὰ τὰ φυλάττῃ μέσα εἰς τὴν διάνοιάν του. Εἰς τοιοῦτον βαθμόν, ὥστε δὲν γνωρίζω ἂν ἴσως ἄλλος τις ἐμελέτησε τὴν θείαν Γραφήν, ὡς ἐκεῖνος. Διότι πράγματι, ὁ Ὅσιος οὗτος ὑπερέβαινεν ὅλους τοὺς ἄλλους ἐκεῖ Πατέρας εἰς τὴν πολυμάθειαν.

Ἀλλ’ ὁ πονηρὸς διάβολος δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ ἡσυχάσῃ ἐξ αἰτίας τῶν τόσων τοῦ Ἁγίου ἀρετῶν· διὰ τοῦτο ἐνεφύτευσε κρυφίως εἰς τοὺς Μοναχοὺς τὸ πάθος τοῦ φθόνου καὶ ὡς σπορεὺς τῶν ζιζανίων σπείρει εἰς αὐτοὺς σύγχυσιν καὶ ταραχὴν μεγάλην. Ὁ δὲ μαθητὴς τοῦ πρᾴου καὶ εἰρηνικοῦ Ἰησοῦ, ἐννοήσας τὸν φθόνον τῶν Μοναχῶν, ἐξῆλθε κρυφίως ἀπὸ τὸ Μοναστήριον, παραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ καὶ τὸν σεβάσμιον ἐκεῖνον Γεράσιμον, περὶ τοῦ ὁποίου ἀνωτέρω ἀνεφέραμεν. Οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὴν νῆσον τοῦ Εὐρίπου (τὴν Εὔβοιαν) καὶ ἦτο συγγενὴς μὲ τὸν Ρήγαν, τὸν ἐξουσιαστὴν τῆς νήσου. Κατεφρόνησεν ὅμως καὶ πλοῦτον καὶ δόξαν καὶ εὐγένειαν καὶ ἀρνούμενος ὅλον τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν αὐτῷ μετέβη εἰς τὸ ὄρος τοῦ Σινᾶ, ὅπου ἐγνώρισε καὶ τὸν θεῖον Γρηγόριον, θαυμάζων δὲ τὴν ὑπερβολικήν του ἀρετήν, ἔγινε καὶ αὐτὸς εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν του. Ὅθεν καὶ μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ ἀνῆλθεν εἰς μέγιστον βαθμὸν πράξεως καὶ θεωρίας, τόσον ὥστε μετὰ ἀπὸ τὸν μέγαν τοῦτον Γρηγόριον ἔγινεν αὐτὸς εἰς τοὺς ἄλλους παράδειγμα καὶ τύπος ὅλων τῶν καλῶν. Ἀναχωρήσαντες λοιπὸν ἀπὸ τὸ Σινᾶ, μετέβησαν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, εἰς προσκύνησιν τοῦ Ζωοδόχου Τάφου· ἀφ’ οὗ δὲ ἐπεσκέφθησαν ὅλους τοὺς ἐκεῖ Ἁγίους Τόπους καὶ ἐπροσκύνησαν, εἰσῆλθον εἰς πλοιάριον καὶ ἐταξίδευσαν εἰς τὴν Κρήτην, εἰς τόπον τινὰ καλούμενον Καλοὺς Λιμένας [2].


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.