Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Τότε ἡ θεία ἐκείνη καὶ κατὰ πάντα σεβασμία μοι ψυχή, ἀφοῦ, ἐπῄνεσε τὴν προθυμίαν μου, ἔκαμεν εἰς ἐμὲ τὴν ἑξῆς διδασκαλίαν· «Ἡ ψυχή, ὅταν ἀποδείξῃ ὅλην τὴν προθυμίαν της καὶ ἀγωνισθῇ διὰ μέσου τῶν πρακτικῶν ἀρετῶν μετὰ λόγου καὶ διακρίσεως, τότε, συστέλλουσα ὅλα τὰ πάθη, τὰ ὑποτάσσει· καὶ ὅταν ὑποτάξῃ τὰ πάθη, τότε τὴν περιτριγυρίζουν αἱ φυσικαὶ ἀρεταὶ καὶ τὴν ἀκολουθοῦν, καθὼς ἀκολουθοῦν αἱ σκιαὶ τὰ σώματα. Ὄχι δὲ μόνον τὴν ἀκολουθοῦν, ἀλλὰ καὶ τὴν διδάσκουν καὶ τὴν καθοδηγοῦν εἰς τὰ ὑπὲρ φύσιν, ὡς εἰς ἀνάβασιν πνευματικῆς κλίμακος. Καὶ ὅταν ὁ νοῦς, μὲ τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ, ἀναβῇ εἰς τὰ ὑπὲρ φύσιν, τότε φωτιζόμενος ἀπὸ τὴν λάμψιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐξαπλοῦται λαμπρῶς εἰς τὴν θεωρίαν καὶ γενόμενος ὑψηλότερος ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του, κατὰ τὸ μέτρον τῆς Χάριτος, τὸ ὁποῖον ἤθελε δοθῆ εἰς αὐτὸν ἀπὸ τὸν Θεόν, βλέπει φανερώτερα καὶ καθαρώτερα τὰς φύσεις τῶν ὄντων κατὰ τὴν σχέσιν καὶ τάξιν τὴν ὁποίαν ἔχουν καὶ ὄχι καθὼς φλυαροῦν οἱ ἔξω σοφοί, μὲ τὸ νὰ προστρέχουν εἰς μόνην τὴν σκιὰν τῶν πραγμάτων, μὴ φροντίζοντες νὰ ἀκολουθοῦν, καθὼς πρέπει, τὴν οὐσιώδη ἐνέργειαν τῆς φύσεως. Διότι λέγει ἡ θεία Γραφή· «Ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία· φάσκοντες εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν» (Ρωμ. α’ 21-22).

«Ἔπειτα, συνέχισε λέγων ὁ Ὅσιος, ἡ ψυχὴ ἐκείνη, ἥτις ἤθελε δεχθῆ τὸν ἀρραβῶνα καὶ τὴν Χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὀλίγον κατ’ ὀλίγον, διὰ τὸ πλῆθος τῶν ὁραμάτων, τὰ ὁποῖα βλέπει, ἐγκαταλείπει τὰ προηγούμενα καὶ ἀναβαίνει εἰς τὰ ἀνώτερα καὶ θειότερα· καθὼς καὶ ὁ θεῖος Παῦλος λέγει· «Τὰ μὲν ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος, τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος» (Φιλιπ. γ’ 14). Τότε ἡ ψυχὴ ἐκείνη, ἥτις ἤθελε καθαρισθῆ τοιουτοτρόπως, πράγματι ἀποβάλλει κάθε δειλίαν καὶ φόβον καὶ προσκολληθεῖσα μὲ τὸν ἔρωτα τοῦ Νυμφίου της Χριστοῦ βλέπει, ὅτι οἱ φυσικοί της λογισμοὶ παύουν τελείως καὶ πίπτουν ὄπισθεν αὐτῆς, κατὰ τὴν διάταξιν τῶν Ἁγίων Πατέρων, αὕτη δὲ ἀνερχομένη εἰς τὸ ἀνίδεον καὶ ἀπόρρητον κάλλος, διαλέγεται μόνη μὲ μόνον τὸν Θεόν, φωτιζομένη λαμπρῶς ἀπὸ τὴν λάμψιν καὶ τὴν Χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν τοιουτοτρόπως φωτισθῇ ἀπὸ τὸ ἄπειρον ἐκεῖνο φῶς, κινεῖται πρὸς Αὐτὸν μόνον τὸν Θεὸν καὶ διὰ μέσου τῆς θαυμασίας ταύτης καὶ νέας ἀλλαγῆς δὲν αἰσθάνεται πλέον ὅλως διόλου τοῦτο τὸ ταπεινὸν καὶ γήϊνον ὑλικὸν σῶμα. Διότι τότε ἡ ψυχὴ φαίνεται διαφανὴς καὶ λαμπρά, χωρὶς καμμίαν πρόσθετον ὑλικὴν προσπάθειαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.