Κατὰ τὴν προσταγὴν λοιπὸν τοῦ βασιλέως τὸν ἔδεσαν σφιγκτὰ μὲ σχοινία καὶ μὲ ἁλύσους εἰς τὸν λαιμὸν καὶ εἰς τὰς χεῖρας καὶ τοῦ ἐξύρισαν τὴν τιμίαν γενειάδα του, διὰ καταισχύνην. Ραβδίζοντες δὲ τοῦτον ἀπανθρώπως καὶ κτυπῶντες τον μὲ τοὺς πόδας των, τὸν ἔσυραν ἀλύπητα εἰς τὰς δημοσίας ὁδοὺς καὶ τὸν περιέφερον εἰς ὅλα τὰ σημεῖα διὰ νὰ τὸν θεατρίσουν, μὴ γνωρίζοντες, οἱ ματαιόφρονες, ὅτι ἐθεάτριζον περισσότερον ἑαυτούς, διὰ τῆς κακίας τὴν ὁποίαν ἐδείκνυον, εἰς ἐκεῖνον δὲ προσέφερον μεγίστην δόξαν.

Ἀλλ’ ἐπειδὴ, θείῳ ἐλέει, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἦλθε πάλιν εἰς βαθεῖαν εἰρήνην, ἀφοῦ ἔπαυσεν ὁ διωγμὸς ἐκεῖνος καὶ ἔγινεν Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ὁ ἁγιώτατος Ἰωσήφ [5], ἔθεσεν εἰς ἐφαρμογὴν πολλοὺς καὶ διαφόρους τρόπους, διὰ νὰ χειροτονήσῃ Ἀρχιερέα τὸν θεῖον Νικόλαον. Ἐκεῖνος ὅμως, ὡς μετριόφρων καὶ ταπεινός, δὲν ἔστερξε κατ’ οὐδένα τρόπον, ἀλλὰ ποθῶν τὴν ἡσυχίαν μετέβη εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ὅμως ὁ τότε Πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὅρους, βλέπων τοῦτον ἐστολισμένον μὲ κάθε εἴδους ἀρετὴν καὶ εὐλάβειαν, τὸν ἠγάπησε πολύ, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ἦτο ἐργάτης τῆς ἀρετῆς καὶ τὸν ὥρισεν, ἂν καὶ μὴ θέλοντα, Ἐκκλησιάρχην εἰς τὴν σεβασμίαν Μονὴν τῶν Καρυῶν. Πλὴν δὲν παρῆλθε πολὺς καιρός, ἀφ’ ὅτου συνήντησε τὸν θαυμαστὸν Γρηγόριον καὶ συνομιλῶν μετ’ αὐτοῦ, εὐθὺς ὡς ἤκουσε τοὺς γλυκυτάτους λόγους του ἐγένετο μαθητής του μὲ ὅλην τὴν προθυμίαν τῆς ψυχῆς του. Διότι καθὼς τὸ ἀλεξικέραυνον (ὁ μαγνήτης), μὲ ἄρρητον βίαν τῆς φύσεως, σύρει ἐπάνω του καὶ οἰκειοποιεῖται τὸν στερεώτατον σίδηρον, τοιουτοτρόπως καὶ ὁ θεῖος ἡμῶν Διδάσκαλος μὲ τοὺς ψυχωφελεῖς λόγους του, τοὺς ὁποίους πᾶς φρόνιμος ἄνθρωπος ἤθελεν ὀνομάσει λόγους ζωῆς αἰωνίου καί τῇ ἀληθείᾳ, θείας φωνάς, ἔσυρε πρὸς ἑαυτὸν ἐκείνους, οἵτινες τὸν ἐγνώριζον καὶ συνωμίλουν μετ’ αὐτοῦ.

Καθὼς δὲ συνέβη εἰς τὸν καιρὸν τοῦ Χριστοῦ μας, ὅτε τὸν εἶδεν ὁ Ἀνδρέας καὶ εὐθὺς ἐγκαταλείπων τὸν Πρόδρομον Ἰωάννην ἠκολούθησεν ἀχωρίστως τὸν Ἰησοῦν μας, οὕτω συνέβη πολλάκις καὶ εἰς τὸν καιρὸν τοῦ θείου Γρηγορίου. Διότι οἱ πλέον ἐνάρετοι τῶν Μοναχῶν, εὐθὺς ὡς ἔβλεπον, ὅτι ἔφθασεν εἰς τόσον ἄκραν εὐλάβειαν καὶ εἰς τόσην πνευματικὴν ἀταραξίαν καὶ γαλήνην καὶ ὅτι μὲ τὸ ἥμερον καὶ χαροποιόν του πρόσωπον ἐφανέρωνε τὴν ἐσωτερικὴν λάμψιν καὶ χάριν τῆς ψυχῆς του, ἄφηναν τοὺς Γέροντας καὶ προστρέχοντες εἰς τὴν διδασκαλίαν καὶ συνοδίαν ἐκείνου, ὑπετάσσοντο εἰς αὐτόν, ἐπιθυμοῦντες νὰ ἐπιτύχουν τὴν ὠφέλειαν, ἥτις ἐξ αὐτοῦ προήρχετο.