Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Μετ’ αὐτῶν δὲ ἦλθον εἰς τὴν αὐτὴν γνώμην καὶ ἄλλοι, ἐξ ἀγνοίας, οἵτινες ἑνωθέντες μὲ τὴν φιλονικίαν, τὴν ὑπερηφάνειαν καὶ τὴν οἴησιν, ἔλεγον πρὸς αὐτόν· «Μὴ διδάσκῃς εἰς ἡμᾶς ὁδόν, τὴν ὁποίαν ἡμεῖς δὲν γνωρίζομεν», ἐννοοῦντες μὲ τοῦτο τὴν νοερὰν προσευχὴν καὶ τὴν φυλακὴν τοῦ νοός. Βλέπων λοιπὸν ὁ Ὅσιος, ὅτι ὁ φθόνος ἤναπτε τὰς καρδίας τῶν Μοναχῶν ἐκείνων, ἐσκέπτετο κατὰ ποῖον τρόπον νὰ τοὺς εἰρηνεύσῃ. Ἦτο δὲ τότε ἐκεῖ πλησίον του Ἀσκητής τις, Ἡσαΐας ὀνομαζόμενος, ὅστις ἦτο ὁ πρῶτος ὁ ὁποῖος ἔκτισε τὸ κελλίον του ἐκεῖ εἰς τὴν Σκήτην τοῦ Μαγουλᾶ. Οὗτος δὲ ὁ μακάριος εἶχε πάθει πολλὰ κακὰ ἀπὸ τὸν βασιλέα Μιχαὴλ τὸν Παλαιολόγον τὸν λατινόφρονα, διότι δὲν ἐδέχετο νὰ συγκοινωνήσῃ μετὰ τοῦ τότε Πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ Βέκκου, ἕνεκεν τῆς ὑπ’ ἐκείνου καινοτομίας τοῦ Ὀρθοδόξου δόγματος. Ὄχι δὲ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ θείῳ ζήλῳ κινούμενος, ἠγωνίσθη κραταιῶς ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ μὲ τὴν ἀκούραστον διδασκαλίαν του καὶ τὴν ἀκατάπαυστον σπουδὴν καὶ προθυμίαν του, εἶχε συνενώσει ὅλους ἔτι στερεώτερον μὲ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ.

Τοῦτον λοιπὸν τὸν θαυμάσιον Ἡσαΐαν παραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ ὁ Ὅσιος καὶ ἕτερόν τινα μαθητήν του, μετέβη εἰς τὸ Πρωτᾶτον· ἀλλ’ ἐκεῖνος ὅστις ἦτο τότε Πρῶτος, ἡδέως μὲν καὶ περιχαρῶς ἐδέχθη αὐτούς, μὲ τρόπον δὲ φιλικὸν καὶ πλάγιον ἤρχισε δῆθεν νὰ κεντᾷ τὸν θεῖον Γρηγόριον, ὄχι διότι ἐδίδασκε περὶ νήψεως καὶ νοερᾶς προοευχῆς, ἐπειδὴ πῶς ἦτο δυνατὸν νὰ φέρεται ἐναντίον τῆς ἀληθείας καὶ τοῦ Ὁσίου ἄνθρωπος, ὅστις ἦτο πνευματοφόρος καὶ ἐκήρυττεν ἐμφανῶς τὰ θεῖα εἰς κοινὴν ὠφέλειαν; Ὄχι λοιπὸν διὰ ταῦτα ὡμίλησε πρὸς τὸν Ὅσιον, ἀλλὰ διότι ἐδίδασκε δῆθεν χωρὶς τὴν ἄδειάν του. Ὅμως γνωρίζων ἐπακριβῶς τὴν ὑπερβολικὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὸ ὕψος τῆς ἐνθέου διδασκαλίας του, ἐλησμόνησεν ὅλας τὰς κατὰ τοῦ Ὁσίου αἰτιάσεις καὶ συμφιλιωθεὶς εὐθὺς μετ’ αὐτοῦ, ἐνόμισε κέρδος μέγιστον τὸ νὰ περιποιηθῇ τὸν Ὅσιον. Ὅθεν τοὺς ἐφιλοξένησε μὲ πᾶσαν ἐπιμέλειαν καὶ φιλοφροσύνην καὶ συνομιλῶν μετὰ τούτων, τοῦ Γρηγορίου δηλαδὴ καὶ τοῦ Ἡσαΐα, ἔλεγε· «Σήμερον συνομιλῶ μὲ τοὺς κορυφαίους τῶν Ἀποστόλων, τὸν Πέτρον καὶ τὸν Παῦλον».


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.