Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ὅμως ὁ βασιλεὺς Ἀνδρόνικος Β’ ὁ Παλαιολόγος (1282-1328) ὁ τῆς Ὀρθοδοξίας ζηλωτὴς διαπρύσιος, πληροφορηθείς, ὅτι εὑρίσκετο ἐκεῖ ὁ θεῖος Γρηγόριος, ἔστειλε πολλάκις καὶ τὸν προσεκάλεσεν ἵνα ὑπάγῃ εἰς τὰ ἀνάκτορα, ἀλλ’ ἐκεῖνος ἀποφεύγων τὴν δόξαν τῶν ἀνθρώπων ἐπροτίμησε νὰ ἀναχωρήσῃ ἐκεῖθεν. Ἀναχωρήσαντες λοιπὸν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν, μετέβημεν διὰ θαλάσσης εἰς τὴν Σωζόπολιν [6]· παρεμείναμεν δὲ ἐκεῖ ὀλίγον, ἕως ὅτου ἔμαθε τὰ καθ’ ἡμᾶς Μοναχός τις, Ἀμηραλῆς καλούμενος, ὅστις κατῴκει εἰς τὴν βαθυτάτην ἔρημον τῶν συνόρων, ἥτις, διὰ τοῦτο, ὠνομάζετο Μεσομήλιον. Οὗτος ὁ Μοναχὸς προσεκάλεσε τὸν Ὅσιον νὰ ὑπάγῃ πρὸς αὐτόν. Μεταβὰς δὲ ὁ Ὅσιος καὶ ἰδὼν ὅτι ὁ τόπος εἶναι ἥσυχος καὶ βοηθεῖ εἰς τὸν κατὰ Θεὸν σκοπόν του, ἐνόμισεν ὅτι εἶναι καλὸν νὰ κατοικήσῃ ἐκεῖ. Διὰ τοῦτο κοπιάσαντες μὲ προθυμίαν, τόσον ὁ Ὅσιος ὅσον καὶ οἱ μαθηταί του, ἔκτισαν κελλιὰ μικρὰ πρὸς κατοίκησιν αὐτῶν χωριστήν, μακρὰν ἀπὸ τοῦ τόπου εἰς τὸν ὁποῖον ἐκάθητο ὁ Ἀμηραλῆς περὶ τὸ ἓν μίλιον. Εἶχε δὲ ὁ Ἀμηραλῆς καὶ ἰδικούς του μαθητάς· πλὴν δὲ τούτων εἶχε καὶ Μοναχόν τινα, Λουκᾶν ὀνομαζόμενον, ὅστις ἦτο πρότερον μαθητὴς τοῦ θείου Γρηγορίου εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος· τότε δὲ ἐκυριεύθη ἀπὸ τὸ πάθος τοῦ φθόνου καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ συγκρατηθῇ καθόλου, διότι εἶχε κεκρυμμένην ἐν ἑαυτῷ τὴν κακίαν. Διὰ τοῦτο κινηθεὶς κατὰ τοῦ θείου Πατρὸς μὲ μεγάλην αὐθάδειαν καὶ ἀναισχυντίαν καὶ ὑβρίζων αὐτὸν διὰ πολλῶν ὕβρεων, ὥρμησεν ἐναντίον του μὲ μάχαιραν· ἐὰν δὲ δὲν ἔτρεχον εὐθὺς οἱ μαθηταὶ τοῦ Ἀμηραλῆ νὰ τὸν ἐμποδίσωσι διὰ τῶν ἰδίων των χειρῶν καὶ μὲ βίαν πολλὴν ἀπὸ τὴν παράλογον ὁρμήν του, ἤθελε κάμει καὶ φόνον ὁ ταλαίπωρος.

Ἀλλ’ ὁ Ὅσιος, ὁ τῇ ἀληθείᾳ μαθητὴς τοῦ πρᾴου καὶ εἰρηνικοῦ Ἰησοῦ, γενόμενος καὶ εἰς τοῦτο τύπος Αὐτοῦ καὶ παράδειγμα, ὄχι μόνον δὲν ᾐσθάνθη οὐδὲ τὸ ἐλάχιστον μῖσος κατ’ αὐτοῦ, ὅστις οὕτω ἀνελπίστως ὥρμησεν ἐναντίον του, ἀλλ’ οὐδὲ κἂν ἐταράχθη, οὔτε ἐλογίσθη παντάπασιν νὰ κάμῃ κακὸν ἀντὶ κακοῦ. Ἀντιθέτως, τόσην ἀγάπην ἔδειξεν εἰς ἐκεῖνον, ὥστε τοῦ ὡμολόγησε καὶ χάριν· ἀπόδειξις δὲ τούτου φανερὰ εἶναι, ὅτι πρὸς ὠφέλειαν ἐκείνου συνέγραψε μὲ φιλοπονίαν Νηπτικὰ κεφάλαια ἑκατὸν πεντήκοντα, πλήρη παραδειγμάτων καὶ θεωρίας [7].


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.