Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

2Διότι ἡ ἁπλῆ ψυχή, ἥτις προσέρχεται γνησίως εἰς τὸν Θεὸν καὶ ἀφιεροῦται ὅλως διόλου εἰς Αὐτὸν καὶ Αὐτὸν μόνον ὑπηρετεῖ προθύμως καὶ ἀδιστάκτως, γίνεται θεοειδὴς καὶ ἑπομένως σχολάζει καὶ καταγίνεται εἰς τὰ ὑπὲρ φύσιν. Ἔλεγε δὲ καὶ τοῦτο ὁ μακάριος Κλήμης, ὅτι ὅσας φορὰς ἀποστελλόμενος ἀπὸ τὸν θεῖον Γρηγόριον μετέβη εἰς τὴν Ἱερὰν Λαύραν καὶ ἤκουε τοὺς ἐκεῖ ἐνασκουμένους Πατέρας ψάλλοντας μὲ εὐλάβειαν τὴν Τιμιωτέραν, ἔβλεπε νεφέλην φωτεινὴν κατερχομένην ἀπὸ τὸν οὐρανὸν ἐπάνω εἰς τὴν Λαύραν, τὴν ὁποίαν καὶ ἐσκέπαζε θαυμασίως, ἕως ὅτου ἐτελείωνεν ἡ ᾠδὴ τῆς Τιμιωτέρας. Κατόπιν δὲ πάλιν τὴν ἔβλεπε νὰ ἀνέρχεται φωτεινὴ εἰς τὸν οὐρανόν. Τόσον μεγάλην ψυχικὴν ὠφέλειαν ἔλαβεν ὁ Κλήμης ἀπὸ τὴν διδασκαλίαν τοῦ Ὁσίου, καὶ ὄχι μόνον αὐτός, ἀλλὰ καὶ ὅσοι ἄλλοι ἤκουον τοὺς θείους λόγους του καὶ ἐδέχοντο τούτους μετὰ πόθου καὶ εὐλαβείας.

Ὅλον λοιπὸν σχεδὸν τὸ πλῆθος τῶν Μοναχῶν συνέτρεχον εἰς αὐτόν, μὴ ἀνεχόμενοι κατ’ οὐδένα τρόπον νὰ μείνουν ὑστερημένοι ἀπὸ τὴν ψυχωφελεστάτην διδασκαλίαν του. Διότι τόσην πνευματικὴν σοφίαν καὶ χάριν ἠξιώθη νὰ λάβῃ παρὰ Θεοῦ, ὥστε μεγίστην ὠφέλειαν προσέφερεν εἰς τὰς ψυχὰς ὅλων ἐκείνων οἵτινες προσέτρεχον πρὸς αὐτόν, ὡς πολλάκις ἐκεῖνοι οἱ ἴδιοι, οἵτινες ταύτην ἐδοκίμασαν, μοῦ διηγήθησαν. Ἔλεγον δηλαδή, ὅτι ὅταν ὁ θεοφόρητος ἐκεῖνος Πατὴρ ὡμίλει εἰς ἡμᾶς διὰ τῶν πνευματικῶν καὶ θεοφιλῶν ἐκείνων λόγων, μετ’ αὐτῶν ἠκολούθει καὶ θεία Χάρις. Διότι, ὅταν διελέγετο περὶ καθάρσεως ψυχῆς καὶ διὰ τίνος τρόπου ὁ ἄνθρωπος γίνεται Θεός, κατὰ χάριν, τότε ἤρχετο μέσα εἰς τὴν ψυχήν των θεῖος ἔρως καὶ ἀγάπη τις παράδοξος καὶ ὑπερβολική. Καὶ ὅπως ὅταν, διδάσκοντος τοῦ μεγάλου Πέτρου εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Κορνηλίου, κατῆλθεν εἰς τοὺς μαθητάς του τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, οὕτως ἔγινε καὶ εἰς ἐκείνους, τοὺς ὁποίους ἐδίδασκεν ὁ θεῖος Γρηγόριος, ὡς ἔλεγον ἐκεῖνοι οἱ ἴδιοι, οἵτινες ἀντελήφθησαν τοῦτο. Μάλιστα δὲ μεγάλην ἐπιμέλειαν εἶχεν ὁ ἀείμνηστος νὰ παρακινῇ ὅλους τοὺς Πατέρας, Ἡσυχάζοντας καὶ Κοινοβιάτας, νὰ καταγίνωνται εἰς τὴν νοερὰν προσευχὴν καὶ εἰς τὴν διαφύλαξιν τοῦ νοός.

Ἀλλ’ ὁ μισόκαλος διάβολος δὲν ἡσύχασε καὶ ἐκ τοῦ φθόνου του καὶ μόνον ἐκίνησεν ἐναντίον τοῦ Ὁσίου τοὺς ἐλλογιμωτέρους τῶν Μοναχῶν, οἵτινες, παθόντες ἀνθρώπινόν τι, ἐφθόνησαν τὸν θεῖον Γρηγόριον καὶ ἔθεσαν ὡς σκοπόν των νὰ τὸν ἐκδιώξουν ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.