Μετὰ δὲ ταῦτα ὁ Στέφανος, τὸ τῆς Βυζαντίδος καύχημα, ὁ τοῦ Αὐξεντίου ὀνομαζόμενος, διὰ τοῦ μαστιγίου τῶν λόγων αὐτοῦ πλήττων καιρίως τὴν βλάσφημον καὶ κοπρόφυρτον γλῶσσαν τοῦ ἀσεβεστάτου υἱοῦ τοῦ ἀσεβοῦς καὶ ἀσεβῶς βασιλεύσαντος καὶ πολλάκις κατὰ πρόσωπον τὰς περιστροφὰς τούτου ἀποπνίγων, ἐγνώρισε τέλος μαρτυρικόν [5]. Καὶ μετὰ τούτους ἄλλοι, πλεῖστοι τὸν ἀριθμὸν καὶ ἄριστοι κατὰ τὴν φρόνησιν, ἐτάχθησαν ὑπὲρ τῆς προσκυνήσεως τῶν σεπτῶν Εἰκόνων καὶ διὰ τὸν ἀγῶνα των τοῦτον ἐθανατώθησαν.
Τούτων τὸν τρόπον τοῦ βίου ἀκούων καὶ βλέπων ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Νικήτας καὶ πρὸ τῆς ὁμολογίας του, πόσον δηλαδὴ ἦσαν καθαροί, πόσον ἠγάπων τὸ θεῖον, ἐξ οὗ καὶ διὰ πλείστων πνευματικῶν χαρισμάτων ἦσαν κεκοσμημένοι, ἀξιωθέντες νὰ προφητεύουν καὶ νὰ προβλέπωσι τὸ μέλλον καὶ ὅτι ἐδωρήθη εἰς αὐτοὺς καὶ ἡ χάρις τῶν ἰαμάτων, ἐξ αἰτίας δὲ τῆς εὐσεβείας των ἀπέθνῃσκον, ἤναψεν ἡ καρδία του ἐκ θείου ζήλου καὶ προσηύχετο κατὰ μόνας πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα γίνῃ τέκνον τούτων καὶ μαθητής των καὶ παρομοίων μὲ ἐκείνους νὰ ἀξιωθῇ δωρεῶν. Διὰ τοῦτο καὶ δὲν ἀπέτυχε τῆς δεήσεώς του. Διότι καὶ τῆς χάριτος τῶν ἰαμάτων δὲν ἐστερήθη. Καίτοι δὲ ἔμεινε κρυπτόμενος ὑπὸ τὸν μόδιον, τὸν τῆς ὑπακοῆς, λέγω, ζυγόν, μὴ ἀναχθεὶς εἰς τὴν λυχνίαν τῆς ὁμολογίας, ὅμως, ὡς διὰ μέσου ὑαλίνων διαφραγμάτων ἐξέπεμπε τὸ φῶς τῶν θαυμάτων εἰς τοὺς ἔχοντας ἀνάγκην, διὰ τῆς προσευχῆς. Κατόπιν δὲ φθάσας εἰς ἀνδρείαν πνευματικὴν καὶ εἰς τὸν πρέποντα καιρὸν ἀναδειχθείς, ἐκοσμήθη καὶ διὰ τοῦ στεφάνου τῆς ὁμολογίας. Ἀλλ’ ἐπειδὴ τὰ κατορθώματα τοῦ ἀνδρὸς τούτου περιεγράψαμεν πρότερον κάπως ἀμυδρῶς, ἂς ἔλθωμεν τώρα, ἐπικαλούμενοι ὡς συνεργὸν τὴν θείαν Χάριν, νὰ περιγράψωμεν πλήρως τὰ περὶ αὐτοῦ, ἀρχόμενοι ἀπό τε τῆς γεννήσεως καὶ τῆς καταγωγῆς, ἵνα οὕτω φθάσωμεν εἰς τὴν τελείαν κατὰ τὸ δυνατὸν ἐξιστόρησιν τῆς πολιτείας αὐτοῦ.
Ἀσφαλῶς γνωρίζουσι πάντες ὅτι ἡ Καισάρεια ἡ ἐν Βιθυνίᾳ [6], ἦτο εἰς ἐξαιρετικὴν θέσιν ἔναντι τῶν πλησιοχώρων πόλεων καὶ τρόπον τινὰ διαφέρουσα καὶ διὰ τὴν ὀχύρωσίν της, ὡς πόλεως, διὰ τὴν ὡραιότητά της καὶ διὰ τὴν εὐκρασίαν τοῦ ἀέρος της καὶ διὰ τὴν κατὰ καιροὺς ἀφθονίαν τῶν καρπῶν της. Αὕτη ἐνεφάνισε καὶ ἀνέθρεψε τοὺς γονεῖς τοῦ Ὁσίου, οἵτινες ἦσαν, τρόπον τινά, ἄρχοντες τῆς πόλεως, ἐπιμελούμενοι τῆς δικαιοσύνης καὶ τῶν ἄλλων ἀρετῶν, εἰς δὲ τοὺς ἔχοντας ἀνάγκην διὰ πλουσίων χειρῶν προσέφερον, προτοῦ ζητηθῶσι.