Τῇ ΚϚ’ (26ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΒΑΣΙΛΕΩΣ Ἐπισκόπου Ἀμασείας.

Ἐνῷ δὲ οὗτοι κατελυποῦντο θρηνοῦντες, παρήρχετο ἡ ὥρα. Ὡς δὲ ἐξημέρωσεν, ἡρπάγη ὁ Ἅγιος ὑπὸ τῶ δημίων καὶ ὡδηγήθη πρὸ τοῦ βήματος τοῦ Λικινίου. Παρατηρήσας δὲ τὸν Ἅγιον ὁ τύραννος καὶ ἐκπλαγεὶς ἐκ τῆς σεμνότητός του, κατηγόρει τοῦτον οὐχὶ δι’ αὐστηρᾶς φωνῆς διὰ τὴν μακαρίαν Γλαφύραν, διότι τὴν ἐδέχθη καὶ διότι δὲν κατεμήνυσε ταύτην ἀμέσως. Τοῦ δὲ Ἁγίου εὐστόχως ἀποκριναμένου, ἐπειδὴ κάλλιστα καὶ τὰς θείας Γραφὰς ἐγνώριζε καὶ σοφὸς ἦτο, ἠπόρησεν ὁ μιαρὸς Λικίνιος καὶ διέταξε νὰ ἐκβάλουν ἔξω τὸν Ἅγιον. Διὰ δὲ τοῦ ἐπάρχου τῆς πόλεως διεμήνυσεν εἰς αὐτόν, ὅτι τὸν ἀπαλλάσσει διὰ τὴν κατηγορίαν ταύτην καὶ τοῦ παρέχει πλήρη ἀμνηστίαν, τὸν ἀποκαθιστᾷ δὲ καὶ εἰς τὴν τάξιν τοῦ βασιλικοῦ πατρὸς καὶ ἀρχιερέα τῶν θεῶν τὸν διορίζει καὶ μυρίας ὅσας εὐεργεσίας θέλει προσφέρει εἰς αὐτόν, ἔτι δὲ καὶ πλοῦτον ἄφθονον, ἐὰν ἤθελε πεισθῆ νὰ σεβασθῇ τοὺς θεοὺς τοὺς ὁποίους αὐτὸς καὶ ἅπαντες οἱ ὑπήκοοί του σέβονται. Ἐὰν δὲ ἀπειθήσῃ, ἂς αἰτιᾶται τὸν ἑαυτόν του, ὡς θέλοντα νὰ καταστρέψῃ τὸν βίον του διὰ πικροῦ θανάτου.

Πρὸς ταῦτα ὁ Μάρτυς διὰ γενναίου καὶ βασιλικοῦ φρονήματος ἀπήντησε· «Θαυμάζω τὴν διάκρισιν καὶ σύνεσιν ὑμῶν, πῶς εἰς τοιοῦτον παράλογον λογισμὸν ἐξετράπητε, νομίζοντες θεοὺς τοὺς διαπράττοντας τὰ ἄτιμα τῆς ἐντροπῆς ἔργα, τὰ ὁποῖα οὐδὲ διὰ λόγου εἶναί τις δυνατὸν νὰ ἱστορήσῃ, νὰ ὑπερηφανεύεσθε δὲ δι’ αὐτούς, ἀποδίδοντες εἰς τούτους ὄνομα θεῖον καὶ προσκυνοῦντες καὶ λατρεύοντες αὐτούς, τοὺς ὁποίους καὶ νὰ ἐνθυμῆται τις ἁπλῶς εἶναι κολάσιμον καὶ ἀνίερον. Ἐὰν δὲ ἐθελοκακοῦντες καὶ διὰ τὸν ἑαυτόν σας ἀδιαφορεῖτε καὶ τὰ πράγματα συσκοτίζετε καὶ τοὺς ἀνοήτους ἐξαπατᾶτε, ἀκούσατε αὐτοὺς τούτους τοὺς ἰδικούς σας ποιητὰς καὶ μάλιστα τὸν πρῶτο, θεοκήρυκα καὶ θεολόγον ὑμῶν Ἡσίοδον, ὁποῖα περὶ τῶν πρώτων καὶ κορυφαίων θεῶν σας διηγεῖται ἐν τῇ Θεογονίᾳ αὐτοῦ. Ὁ μὲν Κρόνος, λέγει, ἀφοῦ ἐφόνευσε τάχιστα τὸν πατέρα του Οὐρανόν, ἐβασίλευσεν ἀντ’ αὐτοῦ. Κατέτρωγε δὲ τὰ τέκνα του διὰ νὰ μὴ ἀνδρωθοῦν καὶ τοῦ πάρουν τὴν βασιλείαν. Ὁ δὲ Ζεύς, ὅστις ἦτο υἱὸς τοῦ Κρόνου, διεσώθη ἀπὸ τῆς μανίας τοῦ πατρός του, δι’ ἀπάτης τῆς μητρός του Ρέας, ἥτις ἀντὶ τοῦ Διὸς ἔδωσεν εἰς τὸν Κρόνον λίθον περιτυλιγμένον εἰς τὰ σπάργανα, τὸν ὁποῖον καὶ κατέπιεν, φυγαδεύσασα δὲ ἀκολούθως τὸν Δία ἀφῆκεν αὐτὸν εἰς σπήλαιον τῆς Κρήτης ὅπου ἀνετράφη ὑπὸ αἰγός. Ἀφοῦ λοιπὸν ἠνδρώθη ὁ Ζεύς, συλλαβὼν τὸν πατέρα του καὶ κλείσας αὐτὸν εἰς τὸ δεσμωτήριον, κατέλαβεν αὐτὸς τὴν ἀρχήν».


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε περὶ Ἀμασείας ὑποσημ. 1η ἐν σελ. 114 τοῦ ἀνα χεῖρας τόμου.

[2] Σελμών, ὄρος τῆς Παλαιστίνης πλησίον τῆς Συχέμ· σημαίνει δὲ τὸ ρητὸν τοῦτο, ὅτι, ὅταν ὁ ἐπουράνιος Βασιλεὺς διεσκόρπισε τοὺς ἀλλοφύλους βασιλεῖς τῆς Χαναάν, οἱ Ἰσραηλῖται ἐκυρίευσαν τόσα λάφυρα, ὥστε ἐφαίνοντο ὡς τὸ χιονισμένον ὄρος Σελμών, ὅταν εἶναι κατάφορτον ἀπὸ χιόνια.

[3] Περὶ τοῦ μακαρίου τούτου Φαιδίμου βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας καὶ δὴ ἐν τόμῳ ΙΑʹ.

[4] Περὶ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας καὶ τοῦ μακαρίου Φαιδίμου βλέπε εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» τῇ ιζʹ (17ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[5] Κορυβαντιάω· πάσχω κορυβαντιασμόν. Εἶναι δὲ κορυβαντιασμὸς μανία καὶ νόσος κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ πάσχων νομίζει ὅτι ἀκούει ἤχους ὀργάνων πολλῶν καὶ περιπίπτει εἰς ἔκστασιν.

[6] Ἀμινσὸς ἢ μᾶλλον Ἀμισός, ἀρχαία παράλιος πόλις τοῦ Πόντου. Κατὰ τὸν Ϛʹ πρὸ Χριστοῦ αἰῶνα ἀποικίσθη ὑπὸ Μιλησίων καὶ κατόπι ὑπὸ Ἀθηναίων ὑφ’ ὧν καὶ μετωνομάσθη Πειραιεύς, διετήρησε δὲ τὸ ὄνομα τοῦτο μέχρι τοῦ ἔτους 404 πρὸ Χριστοῦ. Ὑπὸ τῶν Τούρκων καλεῖται Σαμψούν. Βλέπε περὶ ταύτης καὶ σχετικὴν ἰστορίαν ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, τῇ λʹ (30ῇ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[7] Ἡ μνήμη τῆς εὑρέσεως τοῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Βασιλέως ἐπιτελεῖται ἰδιαιτέρως κατὰ τὴν λʹ (30ὴν) τοῦ παρόντος μηνὸς Ἀπριλίου (βλέπε εἰς τὴν ἡμερομηνίαν ταύτην ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ).