Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Εἷς ζηλωτής, ἐκ τῶν βαφέων, ἔνθερμος Χριστιανός, ἱστάμενος πρὸ τῶν ἄλλων ἐπὶ τοῦ τόπου ὅπου ἔπεσεν ἡ μαρτυρικὴ κεφαλὴ καὶ ἐχύνετο κρουνηδὸν τὸ τίμιον αἷμα, ἔρριψεν ἐπὶ τοῦ αἵματος τὸ περὶ τὴν κεφαλήν του περίδεμα, προσποιηθεὶς ὅτι τοῦ ἔπεσε. Διὰ τούτου δὲ ἀφοῦ ἐσπόγγισε τὸ αἷμα τὸ περιετύλιξε. Οἱ δὲ παρεστῶτες Χριστιανοί, ἁρπάσαντες τὸν κεφαλόδεσμον τὸν ἔκοψαν μὲ εὐλάβειαν εἰς λεπτὰ τεμάχια, τὰ ὁποῖα διεμοίρασαν μεταξύ των. Τοῦτο ἰδόντες οἱ Ἀγαρηνοὶ ἤρχισαν νὰ κτυποῦν ἀνηλεῶς πάντα Χριστιανόν, τὸν ὁποῖον εὕρισκον ἐμπρός των. Οἱ δὲ Χριστιανοί, ἂν καὶ τυπτόμενοι, μᾶλλον ἔχαιρον καὶ μὲ ἀλαλαγμὸν ἐδοξολόγουν τὸν Κύριον λέγοντες· «Δόξα σοι ὁ Θεός». Εἷς δὲ Ἀρμένιος ἀνέκραξε τουρκιστὶ μεγαλοφώνως ἔμπροσθεν αὐτῶν· «Εἷς εἶναι ὁ Χριστός, τί φθονεῖτε καὶ μᾶς κτυπᾶτε ἀπὸ τὴν κακίαν σας; Κόψατε καὶ ἡμᾶς, δὲν σᾶς φοβούμεθα». Τὰ αὐτὰ ἔλεγον καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι μὲ ἐνθουσιασμόν, διότι εἶχον ζῆλον ἔνθεον τὰ ἀποθάτωσιν ὅλοι διὰ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ταῦτα ἀκούσαντες πάντες οἱ ἀσεβεῖς ἐξεπλάγησαν καὶ ἀπέμειναν κατῃσχυμμένοι. Πάντες δὲ οἱ Χριστιανοὶ ἐπεθύμουν κατ’ ἐκείνην τὴν στιγμὴν νὰ θανατωθῶσι δι’ ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ τρόπος θανάτου δὲν εὑρίσκετο δι’ αὐτούς. Ὡς νικηταὶ ὅμως καὶ τροπαιοῦχοι ἔτρεχον χαίροντες καὶ ἀγαλλόμενοι πρὸς τὰς οἰκίας των, τοὺς συγγενεῖς των καὶ τοὺς γνωστούς.

Ὁ δὲ τόπος ἐκεῖνος τοῦ τζαμίου τοῦ κάστρου, εἰς τὸν ὁποῖον ἐθανατώθη ὁ Ἅγιος, ἐγένετο κατὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας μεγαλοπρεπὲς προσκύνημα, διότι ἕκαστος Χριστιανός, Ὀρθόδοξος καὶ ἑτερόδοξος, δεκάκις τῆς ἡμέρας σχεδὸν διήρχετο ἐκεῖθεν, ἵνα θεωρήσῃ τὸ ἅγιον Λείψανον κείμενον κατὰ γῆς. Περιεκύκλουν δὲ τοῦτο οἱ Ἀγαρηνοὶ φοβούμενοι μήπως οἱ Χριστιανοὶ ὁρμήσωσι καὶ τὸ ἁρπάσωσιν. Ὄχι δὲ μόνον ὁ κοινὸς λαὸς ἔχαιρε καὶ ηὐφραίνετο, ἀλλὰ καὶ ὅλος ὁ ἱερὸς τῶν εὐσεβῶν Κληρικῶν σύλλογος, Ἀρχιερεῖς, Ἀρχιμανδρῖται, Πρωτοσύγκελλοι, Ἱερεῖς, Διάκονοι, διδάσκαλοι, ὑποδιδάσκαλοι καὶ ὅλοι οἱ πεπαιδευμένοι καὶ ἄρχοντες, ἐμπορευόμενοι καὶ ἐν γένει ἅπας ὁ λαός, ἄλλην ὁμιλίαν δὲν εἶχον, εἰ μὴ μόνον νὰ συγχαίρωνται δοξολογοῦντες τὸν Κύριον καὶ ἐγκωμιάζοντες τὸν ἀήττητον Μάρτυρα. Ἔλεγον δὲ μεταξύ των· «Πολλάκις ἐδοκιμάσαμεν χαρὰς διαφόρους κατὰ καιρούς, ἀλλὰ τὴν χαρὰν ταύτην, τὴν ὁποίαν ἐλάβομεν ἐκ τοῦ Μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου, ὄχι μόνον δὲν τὴν ᾐσθάνθημεν οὐδέποτε ἄλλοτε, ἀλλ’ οὔτε δυνάμεθα νὰ τὴν περιγράψωμεν διὰ λόγου».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].