Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Ἔλεγε δὲ χαμηλοφώνως· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με». Ἡπλώθη δὲ ἡ φήμη ἀπὸ πρωΐας εἰς ὅλην τὴν πόλιν, ὅτι ἄνευ ἀναβολῆς σήμερον μέλλουν νὰ ἀποκεφαλίσουν τὸν Ἀγαθάγγελον ἔμπροσθεν τοῦ τζαμίου τοῦ κάστρου. Ὅθεν συνηθροίσθη ἐκεῖ τόσον πλῆθος λαοῦ πάσης ἐθνικότητος, ὥστε πολλοὶ ἠπόρησαν διὰ τὴν τόσην πληθὺν τῶν ἀνθρώπων. Πάντες δέ, ἀτενίζοντες πρὸς αὐτόν, ἔβλεπον τὸ πρόσωπόν του τόσον ὡραῖον, ὡς νὰ ὡμοίαζε πρὸς πρόσωπον Ἀγγέλου. Εἶχον δὲ αὐτὸν ἐστολισμένον ὡς νυμφίον, φέροντες αὐτὸν εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης ὡς εἰς οὐράνιον παστάδα.

Ἀφοῦ δὲ ἔφθασαν εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης, ἐξέδυσαν αὐτὸν καὶ τὸν ἐπρόσταξαν νὰ γονατίσῃ. Τότε ἐπῆγε πάλιν ὁ μιαρὸς πρῴην αὐθέντης του καὶ κύψας ὡμίλησεν εἰς τὸ οὖς του· ὁ δὲ Μάρτυς οὔτε κἂν ἐστράφη νὰ τὸν ἴδῃ. Ἔπειτα ἦλθε πλησίον του καὶ εἷς νομοδιδάσκαλος τῆς πλάνης αὐτῶν καὶ κύψας ἔμπροσθέν του τοῦ ἔλεγε· «Λυποῦμαι, τέκνον μου, νὰ τοὺς ἀφήσω νὰ σὲ θανατώσουν, ἀλλ’ ἐλθὲ μετ’ ἐμοῦ νὰ σὲ κρύψω καὶ κατόπιν νὰ σὲ ὁδηγήσω νὰ φύγῃς, νὰ ὑπάγῃς ὅπου θέλεις καὶ ἔχε τὴν πίστιν σου». Ὁ δὲ Ἅγιος Μάρτυς οὔτε εἰς αὐτὸν ἐπρόσεξεν οὐδόλως, ἀλλ’ ἔχων τὸν νοῦν του προσηλωμένον εἰς τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ὀφθαλμούς του ἐστραμμένους πρὸς τὴν γῆν, προσηύχετο νοερῶς. Ἁπλώσας δὲ τὸν λαιμόν του μὲ προθυμίαν, εἶπεν εἰς τοὺς δημίους μὲ φωνὴν ἔντονον· «Κτυπᾶτε!» Τότε ἐπρόσταξεν ὁ ἀρχηγός των νὰ τὸν κτυπήσωσιν, εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν ἐκτείνας τὸ ξίφος ἀπέκοψε τὴν ἁγίαν του κεφαλὴν τῇ ιθ’ (19ῃ) τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου, ἡμέρᾳ Σαββάτῳ, ὥρᾳ πέμπτῃ τῆς ἡμέρας, διανύοντος τότε τοῦ Ἁγίου τὸ δέκατον ἕνατον ἔτος τῆς ἡλικίας του.

Τότε, ὅλα τὰ πλήθη τῶν Χριστιανῶν ἐδόξαζον τὸν Θεὸν χειροκροτοῦντες καὶ εὐφημοῦντες μεγάλως τὸν κλεινὸν Αὐτοῦ Νεομάρτυρα, ἀποδεικνύοντες οὕτω τὴν μεγάλην χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν τῆς καρδίας των, τὴν ὁποίαν ὁ Ἅγιος, ὡς εἴπομεν, προεγνώρισεν. Οἱ δὲ μισόχριστοι Ἀγαρηνοί, φθονοῦντες τὴν δόξαν τῶν Χριστιανῶν, εἶχον ἑτοίμους τοὺς βαφεῖς μὲ ξύλινα ἀγγεῖα πλήρη ὕδατος καὶ ἐπρόσταξαν αὐτοὺς νὰ ρίψουν τοῦτο ἐπὶ τοῦ αἵματος τοῦ Ἁγίου, ἵνα τὸ ἀποπλύνωσιν, ὥστε οἱ Χριστιανοὶ νὰ μὴ λάβωσιν ἐξ αὐτοῦ πρὸς ἁγιασμόν των· ἀλλ’ ὕστερον μετενόησαν κτηνωδῶς διὰ τὴν ἀνοησίαν των. Διότι αὐτοὶ μὲν ἐζημιώθησαν ἱκανὴν ποσότητα χρημάτων μὲ τὸ νὰ μὴ πωλήσωσιν ἐκ τοῦ αἵματος τοῦ Μάρτυρος, ὅπερ ἔρρεε κρουνηδόν, οἱ δὲ Χριστιανοὶ ἔλαβον ἐξ αὐτοῦ κατ’ ἄλλον τρόπον, τὸν ὁποῖον ἀκούσατε.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].