Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Τότε ἐπρόσταξεν, ὁ ἀπηνής, τοὺς ὑπηρέτας, οἵτινες ἥρπασαν αὐτὸν καὶ ὠθοῦντες καὶ κτυπῶντες τὸν ἐνέκλεισαν εἰς τὴν φυλακὴν ἀσφαλίσαντες τοὺς πόδας του εἰς τὸ ξύλον τῆς ποδοκάκης καὶ δέσαντες εἰς τὸν λαιμόν του ἅλυσον βαρεῖαν, τὴν ὁποίαν ἔσυρον πολλάκις οἱ ἄθλιοι ὑπηρέται μὲ τόσην ὁρμήν, ὥστε πολλοὶ τῶν παρεστώτων ἐνόμισαν ὅτι ἔμελλε νὰ πέσῃ κάτω ἡ κεφαλὴ τοῦ Ἀθλητοῦ. Ἐκεῖνος δὲ ὁ τοῦ Κυρίου Μάρτυς ἔχαιρε πάσχων ὑπὲρ Χριστοῦ.

Εὑρέθησαν δὲ τότε εἰς τὴν φυλακήν, κατὰ θείαν οἰκονομίαν, δύο ἐγκάθειρκτοι, ὁ εἷς Ἀρμένιος, ὁ δὲ ἕτερος Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος, Νικόλαος ὀνομαζόμενος, Προσκυνητής, ὁ ὁποῖος ὕστερον διηγήθη εἰς τὸν Γερμανὸν λεπτομερῶς ὅσα εἶδε καὶ ἤκουσε παρὰ τοῦ στόματος τοῦ Μάρτυρος. Ἦτο δὲ καὶ ὁ Ἀρμένιος καλῆς διαθέσεως ἄνθρωπος. Ἐπίσης ἦσαν καί τινες Ἀγαρηνοὶ φυλακισμένοι, οἵτινες καὶ ηὐλαβήθησαν τὸν Μάρτυρα καὶ ὠνόμαζον αὐτὸν σεΐτ, ἤτοι Μάρτυρα. Οἱ δὲ δύο προλεχθέντες, ὁ Ὀρθόδοξος καὶ ὁ Ἀρμένιος, ἐπαρηγόρουν καὶ ἐνίσχυον τὴν προθυμίαν τοῦ Μάρτυρος μὲ παραδείγματα πολλῶν Μαρτύρων, καθ’ ὅλην τὴν νύκτα. Ἤναψαν δὲ καὶ φῶς καὶ διὰ χειρὸς τοῦ ρηθέντος Νικολάου ἔγραψεν ὁ Ἀθλητὴς πρὸς τὸν διδάσκαλον Γερμανὸν ἐπιστολήν, περιγράφων συντόμως ἐν αὐτῇ τὰ ὅσα ἔπαθε μέχρι τῆς ὥρας ἐκείνης. Κατὰ δὲ τὴν νύκτα τῆς Παρασκευῆς, οἱ δύο ἐκεῖνοι συγκρατούμενοι, ὁ Ὀρθόδοξος καὶ ὁ ἑτερόδοξος, ἐξήγαγον τοὺς πόδας τοῦ Μάρτυρος ἀπὸ τὸ ξύλον πρὸς ἀνάπαυσιν αὐτοῦ· τὸ δὲ πρωῒ ἔβαλον πάλιν αὐτοὺς εἰς τὴν ποδοκάκην, ἵνα μὴ γίνῃ ἀντιληπτὴ ἡ πρᾶξις αὕτη ἀπὸ τοὺς τυράννους.

Μαθὼν ὁ ἡγεμὼν τὰ περὶ τοῦ Μάρτυρος καὶ ὅτι τὸν ἐξέδυσαν, δυσηρεστήθη, διότι εἰς τὸ κριτήριον ἐσφετερίσθησαν τὰ ἐνδύματά του παρανόμως, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον εἶναι προνόμιον τῆς ἐξουσίας. Ὅθεν ὥρισε νὰ τὸν ὁδηγήσωσιν εἰς τὸ κριτήριον καὶ νὰ τὸν ἐνδύσωσι μὲ ὅλα τὰ ἐνδύματά του καὶ οὕτω νὰ τὸν φέρωσιν ἐνδεδυμένον εἰς τὸ κριτήριον. Καθ’ ὁδὸν δὲ τὸν ἐξηνάγκασαν νὰ γονατίσῃ τρεῖς φορὰς καὶ ἔπαιζον ἐνώπιόν του τὸ ξίφος ἐκφοβίζοντές τον, μὴ αἰσθανόμενοι, οἱ ἄφρονες, ὅτι αὐτὸς ἐπόθει τὸν θάνατον καὶ μᾶλλον ὅταν τὸν ἀνήγειρον ἄθικτον ἐπροξένουν εἰς τὴν ψυχήν του θλῖψιν καὶ ὀδύνην. Παρουσιασθεὶς λοιπὸν εἰς τὸ κριτήριον καὶ ἐξετασθείς, ἔδειξε τὴν αὐτὴν σταθερότητα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].