Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Ἡτοίμασαν λοιπὸν ὅλα τὰ ἀναγκαῖα ἐφόδια, ὡς καὶ ἐνδύματα ὀθωμανικά. Τὴν δὲ Πέμπτην πρωΐ, καθ’ ἣν συνέρχεται τὸ κριτήριον, ξυρίσαντες τὸν Ἀγαθάγγελον ἐνέδυσαν αὐτὸν τὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ἱμάτια· μόνον δὲ τὸ καλούμενον παραμάνδυον ἔρραψαν εἰς τὸ ὄπισθεν μέρος τοῦ ἔσωθεν χιτῶνος, ἔδωσαν δὲ εἰς αὐτὸν καὶ σταυρὸν ξύλινον ἁγιορείτικον καὶ Εἰκόνα χαρτίνην τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἀναστάσεως, ὅπως ὑψώσῃ αὐτὰ ἐνώπιον τοῦ κριτηρίου, κατὰ τὴν ὥραν τῆς ὁμολογίας αὐτοῦ. Ὅπως πράγματι καὶ ἔπραξεν. Ἔπειτα προσευξάμενοι ἠσπάσθησαν αὐτὸν δακρυρροοῦντες. Εἶπε δὲ, ὁ Ἀγαθάγγελος εἰς τὸν ἐπίτροπον τῆς Μονῆς Κωνσταντῖνον. «Ὅταν μὲ θανατώσωσι, τὸ Λείψανόν μου νὰ σταλῇ εἰς τὸ Κοινόβιον τοῦ Ἐσφιγμένου, πρὸς παραμυθίαν τῶν ἀδελφῶν». Ἐξῆλθε δὲ τοῦ οἰκήματος μὲ τόσην χαρὰν καὶ ἀνδρείαν, ὥστε μὲ δύο πηδήματα διέβη τὴν αὐλὴν τοῦ οἴκου ἐκείνου, ἥτις ἦτο λίαν εὐρύχωρος, αὐτὸς δὲ ἐξηντλημένος ἐκ τῆς πολλῆς νηστείας καὶ προσευχῆς. Τὰ δὲ γύναια τοῦ οἴκου ἐκείνου, ἰδόντα ἄνωθεν τὸ πήδημα, ἐβόησαν δακρυρροοῦντα· «Ὤ χαρὰ εἰς τὴν ἀνδρείαν τοῦ νέου καὶ προθυμίαν του!».

Ἦτο δὲ τότε ὥρα τρίτη τῆς ἡμέρας, καθ’ ἣν ἀπελθὼν ἀνῆλθε κατ’ εὐθεῖαν εἰς τὸ κριτήριον· ἀλλ’ ἐπειδὴ δὲν ἔτυχε νὰ εὑρίσκεται ἐκεῖ ὁ μέγας κριτής, ἐπειδὴ ἦτο ἀσθενής, περιέμενεν ἔξω μέχρι τῆς ἑβδόμης ὥρας. Ἰδὼν δὲ ὅτι ὁ κριτὴς δὲν ἔμελλε νὰ ἔλθῃ κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν, εἰσελθὼν παρουσιάσθη εἰς τὸν υἱὸν τοῦ κριτοῦ ἐπίτροπον καὶ πρόεδρον ὄντα τοῦ πονηροῦ συνεδρίου. Ἐρωτηθεὶς δὲ τὶ ἐζήτει, ἀπεκρίθη, ὅτι εἶχε διαφορὰν μὲ τὸν Μεχμὲτ Καπετάνιον, τὸν πρῶτον του αὐθέντην καὶ ἐπεθύμει νὰ τὸν προσκαλέσωσιν ἵνα κριθῇ μετ’ αὐτοῦ. Ἀποστείλαντες λοιπὸν ἀνθρώπους ἔφερον ἐκεῖνον εἰς τὸ κριτήριον. Ἐρωτηθεὶς δὲ ὁ Ἅγιος παρὰ τοῦ κριτοῦ νὰ εἴπῃ ποίαν διαφορὰν εἶχον, ἀπεκρίθη θαρραλέως· «Ἐγώ, αὐθέντα, ὅταν τὸ πρῶτον προσελήφθην εἰς τὴν ἐργασίαν τοῦ ἀνθρώπου τούτου ἤμην Χριστιανός· αὐτὸς δέ, ἀφοῦ μὲ ἐπλάνησε διὰ τῆς βίας μὲ τὰς πανουργίας του, μὲ ἐτούρκευσεν· ἐγὼ ὅμως εἶμαι πάλιν Χριστιανὸς, καὶ πιστεύω εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν ὁποῖον ὁμολογῶ Θεὸν ἀληθινόν». Ἐλέγξαντες δὲ αὐτὸν οἱ παρακαθήμενοι κολακευτικῶς, τὸν συνεβούλευον νὰ εἴπῃ ὅτι ἡμάρτησεν· ὁ δὲ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς, ἐκβαλὼν ἀμέσως τὸν Σταυρὸν ἐκ τοῦ στήθους του καὶ ὑψώσας αὐτὸν ἐνώπιον το συνεδρίου, εἶπε μεγάλη τῇ φωνῇ εἰς τουρκικὴν διάλεκτον· «Τοῦτο εἶναι τὸ ὅπλον τοῦ Κυρίου μου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ· τοῦτο ἔχει νὰ σώσῃ καὶ ἐμὲ καὶ πάντας τοὺς Χριστιανούς, σᾶς δὲ θέλει καταδικάσει».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].