Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Ἔπειτα ἐρωτηθεὶς παρ’ αὐτῶν ἐὰν ἐπείσθη εἰς τὰς νουθεσίας των, ἀπεκρίθη συντόμως, μὲ ὕφος ἀπότομον, εἰπών· «Καὶ σᾶς ἀπεχθάνομαι καὶ τὰς νουθεσίας καὶ ὑποσχέσεις καὶ ἐπαγγελίας σας· ὅλα δὲ ταῦτα, ὅσα ἐφέρατε ἔμπροσθέν μου, βδελύττομαι». Ἀνήγγειλαν λοιπὸν τὴν ἀπόκρισιν εἰς τὸ συνέδριον. Τότε καὶ ὁ πρῴην αὐθέντης του τὸν κατηγόρησεν, ὅτι τοῦ ἔκλεψε διάφορα πολύτιμα πράγματα ὅταν ἔφυγεν ἀπὸ αὐτόν. Ὁ δὲ κριτὴς καὶ οἱ συγκάθεδροι, νοήσαντες τὸ ψεῦδος, ἀπέβαλον τὸν αὐθέντην του μὲ τρόπον εὔσχημον, ἔπειτα δὲ ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν. Κατόπιν ὁ κριτὴς ἐκάλεσε καὶ πάλιν τὸν Ἀγαθάγγελον καὶ προέτρεπεν αὐτὸν νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὴν μιαρὰν αὐτῶν πλάνην, ὑποσχόμενος εἰς αὐτὸν πλείονα ἐκείνων τὰ ὁποῖα οἱ ἄλλοι τοῦ ὑπεσχέθησαν· ὁ δὲ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς ἐσιώπα ὡς καὶ πρότερον. Ἐρωτηθεὶς δὲ παρὰ τοῦ κριτοῦ ἂν κατεπείσθη εἰς τοὺς λόγους του, ἀπεκρίθη μὲ τοὺς αὐτοὺς λόγους.

Ἀπὸ τῆς στιγμῆς αὐτῆς ἤρχισεν ὁ κριτὴς νὰ ἀπειλῇ τὸν Ἅγιον παντοιοτρόπως καὶ πικρὸν θάνατον ἐξαγγέλλων καὶ ἀπαριθμῶν ὅλα τὰ βασανιστήρια. Ὁ Ἀθλητὴς ὅμως τοῦ Χριστοῦ, ποθῶν ταῦτα, ἀπεκρίθη ἀμέσως εὐθαρσῶς· «Ὅλα ὅσα λέγεις τὰ γνωρίζω καλῶς καὶ τὰ ἔλαβα ὑπ’ ὄψει μου, θέσον λοιπὸν αὐτὰ εἰς ἐφαρμογὴν καὶ πρόθυμος εἶμαι νὰ τὰ ὑπομείνω ὅλα διὰ τὸν Χριστόν μου». Ἰδὼν τότε ὁ κριτὴς τῆς ἀδικίας τὴν τόλμην καὶ τὴν ἀνδρείαν τοῦ Ἀθλητοῦ καὶ τὸ στερεὸν καὶ ἀμετάθετον τῆς γνώμης του, ἐξεδύθη τὸ προσωπεῖον τῆς ἀλώπεκος καὶ ἀπεκάλυψε τὴν φυσικήν του λεοντικὴν ὠμότητα καὶ σκληρότητα, εἰπὼν μὲ ὀργὴν εἰς τοὺς παρεστῶτας· «Ἐκδύσατε αὐτὸν τὸν κύνα». Εὐθὺς τότε ἐξέδυσαν αὐτόν, ἀφήσαντες μόνον μὲ τὰ ἐσώρουχα. Εἷς δὲ τῶν ὑπηρετῶν, παρευρισκόμενος, κατέφερε ράπισμα εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Μάρτυρος, ὡς ὁ πάλαι ὑπηρέτης εἰς τὸν Ἰησοῦν. Ὁ δὲ ὑπήκοος τῶν Δεσποτικῶν ἐνταλμάτων ἔστρεψε καὶ τὴν ἄλλην παρειὰν εἰπών· «Κτύπησε καὶ ἀπ’ ἐδῶ». Δέσαντες δὲ αὐτὸν σφιγκτότατα ἔφερον εἰς τὸ παλάτιον τοῦ ἡγεμόνος, ὅστις ἀπουσίαζε κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν, κατεῖχε δὲ τὴν θέσιν ἐκείνου ὁ ἐπίτροπός του. Οὗτος ἐπίσης ἐκολάκευσε τὸν Ἅγιον Ὁσιομάρτυρα πρῶτον μὲ πολλὰς ὑποσχέσεις, ἔπειτα δὲ ἤρχισε νὰ τὸν ἀπειλῇ. Ὁ δέ, σιωπῶν, ἔκαμεν αὐτὸν νὰ θαυμάσῃ· τέλος ἀπεκρίθη εἰς αὐτὸν τὰ αὐτὰ τὰ ὁποῖα εἶπε καὶ εἰς τὸν κριτήν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].