Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Τότε ὁ Νικόλαος ἤνοιξεν ὀλίγον τὴν θύραν, ὁ δὲ Ἅγιος Μάρτυς ἐγερθεὶς μὲ τόσην χαρὰν ἀνεπήδησεν, ὥστε ἅπαντες οἱ ἐντὸς τῆς φυλακῆς, ἀκούσαντες τὸν θόρυβον, ἔστρεψαν τὰ βλέμματά των πρὸς τὸν Ἅγιον. Ἀποχαιρετήσας λοιπὸν αὐτοὺς διηυθύνθη πρὸς τὴν θύραν, οἱ δὲ δύο ἐκεῖνοι Χριστιανοὶ παρεκάλουν αὐτὸν τὰ μεσιτεύσῃ εἰς τὸν Θεὸν νὰ παύσῃ ἡ συμφορὰ τῶν θανατικῶν ποινῶν. Ὁ δὲ Μάρτυς ἀπεκρίθη μετὰ πολλῆς ταπεινώσεως· «Μὴ μὲ κολάζετε, Χριστιανοί ἐγὼ εἶμαι ὁ ἁμαρτωλότερος πάντων τῶν ἀνθρώπων καὶ δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ κάμω τοιαύτην αἴτησιν, σεῖς δὲ μᾶλλον προσευχηθῆτε ὑπὲρ ἐμοῦ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα συγχωρήσῃ τὰς ἁμαρτίας μου». Τοιαύτην δὲ ταπείνωσιν διετήρησεν ὁ ἀείμνηστος μέχρι τέλους.

Ἀνοίξαντες δὲ τὴν θύραν οἱ ὑπηρέται τοῦ διαβόλου, ἥρπασαν τὸν Μάρτυρα μετ’ ὀργῆς καὶ ἀφοῦ τὸν ἔδεσαν πολὺ σφιγκτά, τὸν ἔφεραν εἰς τὸ κριτήριον, ὅπου ἐξετάσαντες καὶ πάλιν αὐτὸν τὸν εὗρον ἔτι σταθερώτερον εἰς τὴν Πίστιν του καὶ τὴν ἀπόφασίν του. Ὅθεν λέγουν πρὸς αὐτόν· «Ὁ αὐθέντης σου λέγει, ὅτι τοῦ ἔκλεψες ἓν ὡρολόγιον, δύο ζεύγη πιστόλια καὶ δύο χιλιάδας γρόσια· δὸς αὐτὰ εἰς ἡμᾶς καὶ ἡμεῖς θὰ σὲ ἀναβιβάσωμεν εἰς πλοῖον νὰ ὑπάγῃς εἰς τὴν Ρωσίαν». Ταῦτα εἶπον μὲ τὴν πρόθεσιν νὰ δοκιμάζουν αὐτόν· ὁ δὲ Ὁσιομάρτυς ἀπεκρίθη· «Περὶ τῶν ὅσων λέγει ὁ ψεύστης ἐκεῖνος δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀποκριθῶ, διότι καὶ σεῖς οἱ ἴδιοι γνωρίζετε τὴν ἀλήθειαν, περὶ δὲ τῆς εἰς Ρωσίαν ἀποδράσεώς μου, ἐὰν ἐγὼ ἤθελον νὰ ὑπάγω ἐκεῖ, δὲν ἠρχόμην ἐδῶ πρὸς σᾶς ἑκουσίως». Μὲ τὴν τοιαύτην σύντομον ἀπόκρισιν, τὴν μὲν συκοφαντίαν τοῦ ἐπαράτου πρῴην αὐθέντου του διεσκέδασε, τὴν δὲ γενναιότητα τῆς ψυχῆς του καὶ τὴν σταθερότητα τῆς γνώμης του ἐνεργῶς ἐφανέρωσεν. Ὅθεν ἀπελπισθεὶς ὁ κριτὴς τῆς ἀδικίας, ὅτι ἦτο δυνατὸν νὰ μεταστραφῇ ὁ Μάρτυς εἰς τὴν ἀσέβειαν, ἐξέδωκε κατ’ αὐτοῦ τὴν τελευταίαν ἀπόφασιν τῆς ἀποτομῆς του καὶ οὕτως ἔλαβον αὐτὸν οἱ δήμιοι καὶ τὸν ἔφερον μὲ φωνὰς πολλὰς καὶ ἀλαλαγμοὺς ἔμπροσθεν τοῦ ἰσὰρ τζαμισί, ἤτοι τζαμίου τοῦ κάστρου.

Ὅταν δὲ ἦλθον ἐκεῖ, πλῆθος λαοῦ τῆς πόλεως, ἀκολουθοῦντες, παρεκίνουν αὐτόν, οἱ ἄνομοι, νὰ προσκυνήσῃ τουρκιστί, νὰ προσφέρῃ δηλαδὴ λατρείαν εἰς τὸν σατανᾶν. Ὁ δὲ Μάρτυς οὔτε κἂν ἀνέλυψεν οὐδόλως ἵνα ἴδῃ αὐτούς, ἀλλ’ εἶχε προσηλωμένα τὰ ὄμματα εἰς τὸ μέρος τῆς καρδίας του, τὸν δὲ νοῦν του εἰς τὴν προσευχήν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].