Τὸ Μέγα Σάββατον ἔλαβεν ὁ Πατριάρχης διαταγήν, ἵνα παραγγείλῃ εἰς τοὺς Χριστιανοὺς νὰ προσέλθωσιν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ Πάσχα, νὰ προσευχηθῶσι καὶ κατόπιν νὰ ἀναχωρήσωσιν ἕκαστος εἰς τὰ ἴδια ἄνευ τῶν συνήθων χαιρετισμῶν καὶ ἐπισκέψεων. Τότε ὁ θεῖος Γρηγόριος στραφεὶς πρός τινα τῶν παρακαθημένων Ἀρχιερέων εἶπε· «Πληροῦται καὶ ἐφ’ ἡμᾶς τὸ προφητικὸν «καὶ μεταστρέψω τὰς ἑορτὰς ὑμῶν εἰς πένθος» (Ἀμὼς η’ 10).

Παρὰ πάντα ταῦτα ὁ μακάριος Γρηγόριος παρέμεινε μέχρι τῆς τελευταίας αὐτοῦ στιγμῆς ἀπτόητος καὶ ἀνδρεῖος, προβλέπων δὲ τὸν ἐπικείμενον κίνδυνον ἠρώτα κατὰ τὰς παραμονάς· «Ποῖος θάνατος εἶναι προτιμότερος, ὁ διὰ καρατομήσεως ἢ ὁ δι’ ἀγχόνης;», ἀλλ’ ἀπέκρουεν ἑκάστοτε ἐντόνως τὰς ἐπανειλημμένας συστάσεις τῆς ρωσικῆς πρεσβείας καὶ τῶν προκρίτων ὁμογενῶν, ὅπως διαφύγῃ δι’ ἀσφαλοῦς ὁδοῦ καὶ σωθῇ λέγων· «Μὴ μὲ παρακινεῖτε εἰς φυγήν. Πῶς θὰ ἐγκαταλείψω τὸ ποίμνιόν μου; … Εἶμαι Πατριάρχης διὰ νὰ σώσω τὸν λαόν μου, ὄχι διὰ νὰ τὸν ρίψω εἰς τὰς μαχαίρας τῶν Γενιτσάρων. Ὁ θάνατός μου θὰ χρησιμεύσῃ περισσότερον ἢ ἡ ζωή μου. Οἱ ξένοι Χριστιανοὶ ἡγεμόνες δὲν θὰ ἴδωσι μὲ ἀδιαφορίαν τὴν ἐν τῷ προσώπῳ μου ὕβριν τῆς Πίστεώς των. Ἐκ δὲ τῶν Ἑλλήνων οἱ ἄνδρες τῶν ὅπλων θὰ μάχωνται μὲ ἀπελπισίαν, ἥτις συχνὰ χαρίζει τὴν νίκην. Ὄχι, δὲν θὰ χρησιμεύσω ὡς περίγελως τοῦ κόσμου, δὲν θὰ ἀνεχθῶ διερχόμενος διὰ τῶν ὁδῶν τῆς Ὀδησσοῦ ἤ τῆς Κερκύρας ἢ τῆς Ἀγκῶνος νὰ μὲ δακτυλοδεικτῶσι λέγοντες, ἰδοὺ ὁ φονεὺς Πατριάρχης. Ὑπάγω ὅπου μὲ καλεῖ ἡ μεγάλη μοῖρα τοῦ Ἔθνους μου καὶ ὁ πανάγαθος Θεός, ὁ ἔφορος τῶν θείων καὶ τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων».

Ὅ,τι προέβλεπεν ὁ Γρηγόριος, τοῦτο καὶ ἐγένετο μετὰ πρωτοφανοῦς ἀγριότητος καὶ θηριωδίας. Τὴν ι’ (10ην) Ἀπριλίου, ἡμέραν τοῦ Πάσχα, κατῆλθεν εἰς τὸν Πατριαρχικὸν Ναὸν καὶ ἐτέλεσε τὴν θείαν Λειτουργίαν μετ’ ἀταραξίας καὶ ἡρεμίας μεγαλειώδους, τὴν ὁποίαν διέκοπτε μόνον ἡ συγκίνησις καὶ τὰ δάκρυα. Καθ’ ὅν δὲ χρόνον ἐψάλλετο τὸ «Ἀγαπήσω σε, Κύριε, ἡ ἰσχύς μου» ἠσπάσθη τὸν τελευταῖον ἀσπασμὸν τοὺς συνιερουργήσαντας ὀκτὼ Ἀρχιερεῖς. Μετὰ τὸ πέρας τῆς θείας Λειτουργίας ἀνῆλθεν εἰς τὸ Πατριαρχεῖον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὰ ἴδια, ὅπως ἡσυχάσῃ. Ἐκεῖ προσελθών τις ἐκ τῶν οἰκείων του τοῦ ἀνήγγειλεν, ὅτι ἐπιβάται ἑπτανησιακοῦ πλοίου προερχομένου ἐκ Πελοποννήσου ἐπεβεβαίωσαν τὴν περὶ ἐξεγέρσεως τῶν Ἑλλήνων εἴδησιν καὶ προσέθηκε· «Καὶ τώρα τί ἔχει νὰ γίνῃ;». Ὁ δὲ Πατριάρχης ἀτάραχος ἀπήντησε· «Καὶ τώρα καὶ πάντοτε τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου γενέσθω».