Ἀνελθὼν ἐπὶ τοῦ θρόνου ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ εὑρέθη ἐν μέσῳ δυσχερεστάτων περιστάσεων ἕνεκα τῆς ἀρξαμένης τότε ἀπελευθερωτικῆς κινήσεως τοῦ Ἔθνους, ἀλλὰ τὸ σεμνὸν καὶ αὐστηρὸν τοῦ ἤθους, ἡ λιτὴ δίαιτα, ἡ ταπεινὴ στολή, τὸ ἀφιλάργυρον τοῦ τρόπου, ὁ πρὸς τὴν Πίστιν ἔνθερμος ζῆλος, ἡ περὶ τὴν κοσμιότητα τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων ὀξυδέρκεια, ἡ ὀξυτάτη δραστηριότης, ἡ πρὸς τὰ προσκόμματα καὶ τοὺς κινδύνους περιφρόνησις, ὁ σταθερὸς καὶ ἄκαμπτος αὐτοῦ χαρακτὴρ καθίστων τὸν Ἱεράρχην σεβαστὸν εἰς πάντας. Εὐθὺς ἀνήγειρεν ἐκ βάθρων τὸ τότε σεσαθρωμένον μέγαρον τῶν Πατριαρχείων συλλέξας δι’ ἐράνων τῶν Ἀρχιερέων, Ἱερέων, Μονῶν κ.λ.π. τὸ ἀπαιτηθὲν ποσόν, συνέστησε δὲ ἐντὸς αὐτῶν τυπογραφεῖον, εἰς τὸ ὁποῖον ἐξεδόθησαν ὑπὸ τὴν αὐστηροτάτην ἐπιτήρησιν τοῦ Ἁγίου πλεῖστα ὠφέλιμα βιβλία. Ἐμερίμνησε διὰ τὸ κήρυγμα τοῦ θείου λόγου, περὶ τῆς παιδείας καὶ τῆς ἱδρύσεως σχολείων, ὡς καὶ περὶ τῆς καθόλου κοινωνικῆς ζωῆς. Ἠσχολήθη δὲ ἔτι περισσότερον καὶ περὶ τὴν ἀκριβῆ τήρησιν τῶν ἱερῶν Κανόνων, συντάξας πρὸς τοῦτο καὶ ἐκδώσας τόμον Συνοδικὸν ἐπιγραφόμενον «Ὑπὲρ τῆς ἀπαραβάτου διατηρήσεως καὶ φυλακῆς τῆς τῶν ἱερῶν Κανόνων ἀκριβείας».

Ἐξέδωκεν ὡσαύτως ὁ Ἅγιος πολλάκις ἐγκυκλίους πρὸς τοὺς ὑπὸ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαχεῖον Ἀρχιερεῖς, διὰ τῶν ὁποίων ἐπρόστασσε τὴν κανονικὴν διοίκησιν τῶν Ἐκκλησιῶν· ἀπηγόρευσε τὴν χειροτονίαν Ἀρχιερέων μὴ ἐχόντων τὴν ἀπαιτουμένην ἡλικίαν καὶ ἀξιότητα, περιώρισε τὰς περιττὰς χειροτονίας Ἱερέων, θεσπίσας νὰ μὴ χειροτονοῦνται ἐὰν δὲν ὑπάρχῃ Ἐκκλησία καὶ ἄνευ προηγουμένης δοκιμασίας, ἀπηγόρευσεν εἰς τοὺς Ἱερεῖς νὰ ἐξέρχωνται τῶν ἰδίων τόπων ἄνευ αἰτίας δεδικαιολογημένης ὑπὸ τοῦ Ἀρχιερέως αὐτῶν, ὡς καὶ τὴν ἀνάμιξιν τῶν Κληρικῶν εἰς τὰ κοσμικὰ καὶ τῶν κοσμικῶν εἰς τὰ Ἐκκλησιαστικὰ πράγματα. Δι’ ἐγκυκλίων δὲ προέτρεπε καὶ τοὺς Ἀρχιερεῖς ἀφ’ ἑνὸς μὲν νὰ τηρῶσιν αὐστηρῶς τοὺς περὶ γάμου ἱεροὺς Κανόνας, ἀφ’ ἑτέρου δὲ νὰ μὴ χορηγῶσι προχείρως διαζύγια, ἀλλὰ διὰ συχνῶν συμβουλῶν τὰ προσπαθῶσι νὰ διαλλάττωσι τοὺς διαφερομένους συζύγους. Εἰσήγαγεν ἐπίσης αὐστηρὰν τάξιν εἰς ἅπαντα τὰ ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν αὐτοῦ Μοναστήρια, ἐφρόντιζε δὲ μετὰ ζήλου, ἵνα ἀνεγείρωνται ἢ ἀνακαινίζωνται Ἐκκλησίαι κατὰ τόπους, ἐπιτυγχάνων τὴν ἔκδοσιν τῆς ἀπαιτουμένης ἀδείας τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν διὰ τῶν ἰσχυόντων τότε ὁμογενῶν.