Λόγος εἰς τὴν Θεόσωμον ΤΑΦΗΝ τοῦ Κυρίου Ἡμῶν Ἰησοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ, εἰς τὸν ΘΡΗΝΟΝ τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ καὶ εἰς τὴν ᾼΔΟΥ ΚΑΘΟΔΟΝ, Δαμασκηνοῦ Ὑποδιακόνου τοῦ Στουδίτου, τοῦ μετέπειτα Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης, διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

ΕΙΚΟΝΑ
Βυζαντινὴ φορητὴ εἰκών ἀποτεθησαυρισμένη ἐν τῷ
Ἀρχαιολογικῷ Μουσείῳ Καστοριᾶς. Ἔργον ΙΒʹ αἰῶνος.

ΠΟΙΑ εἶναι ἡ σημερινή μας κατάπαυσις, εὐλογημένοι Χριστιανοί; Ποῦ εἶναι οἱ κρότοι καὶ αἱ ψαλμῳδίαι τῆς Ἐκκλησίας μας; Τίς εἶναι ἡ σιγὴ καὶ ἡ σιωπὴ ἡ πολλὴ τῶν ἀνθρώπων καὶ ἡ ἔκπληξις τῶν Ἀγγέλων; Ὁ Βασιλεὺς ὑπνοῖ καὶ τίς δύναται νὰ τὸν ἐξυπνήσῃ; Καθὼς προεῖπε καὶ ὁ δίκαιος Ἰακώβ· «Ἀναπεσὼν ἐκοιμήθη ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος. Τὶς ἐγερεῖ αὐτόν;» (Γεν. μθ’ 9). Χθὲς ἦτο εἰς τὸν Σταυρόν, σήμερον εἰς τὸν ᾍδην· εἰς τὸν Σταυρὸν τὸ Σῶμα, εἰς τὸν ᾍδην ἡ Ψυχή· χθὲς ὡς κατάδικος εἰς τὸν Σταυρόν, σήμερον ὡς ἐξουσιαστὴς εἰς τὸν ᾍδην. «Πάντα τὰ ἔθνη κροτήσατε χεῖρας» (Ψαλμ. μϛ’ 2). Καὶ ἐὰν μὴ πάντα, ἀλλ’ ὅμως ὅσα ἐλυτρώθησαν ἀπὸ τὴν κόλασιν καὶ απὸ τοῦ διαβόλου τὰς χεῖρας. Διατί; Διότι ἡ σωτηρία ἔρχεται, διότι ὁ Σωτὴρ παραγίνεται, ὁ ρύστης ἔφθασεν, ὁ λυτρωτὴς παραγέγονεν. Χθὲς ὡς ὠνειδισμένος, σήμερον ὡς δεδοξασμένος· χθὲς ὡς καταφρονημένος, σήμερον ὡς ὑμνημένος· χθὲς ὡς ὑβρισμένος, σήμερον ὡς δοξολογημένος· χθὲς ἐκρίνετο, χθὲς ὑβρίζετο, χθὲς ἐπτύσθη, χθὲς ἐρραπίσθη, χθὲς ἐκολαφίσθη, χθὲς ἐμαστιγώθη, ἀλλὰ σήμερον ὑμνεῖται καὶ δοξάζεται· χθὲς ὡς ἄνθρωπος, σήμερον ὡς Θεός.

Εὐφραίνεσθε, δίκαιοι, καὶ χορεύσατε, Πατριάρχαι, οἱ ἀπ’ αἰῶνος νεκροὶ ἀγαλλιᾶσθε, διότι δι’ ὑμᾶς ἐσταυρώθη ὁ Σωτήρ, δι’ ὑμᾶς ὁ Τάφος, δι’ ὑμᾶς ἡ λόγχη, οἱ ἧλοι, αἱ ὕβρεις. Ὅσα ἔπαθε καὶ ὑπέμεινεν ὁ Χριστός, ὅλα δι’ ὑμᾶς τὰ ἐκαταδέχθη· διὰ τὸν Ἀδάμ, ὁ Χριστός· διὰ τὴν Εὔαν, ἡ Παναγία· διὰ τὸ ξύλον τῆς γνώσεως, ὁ Σταυρός· διὰ τὴν Ἐδέμ, ὁ κῆπος τοῦ Τάφου· διὰ τὰ φύλλα τῆς συκῆς, ἡ πορφύρα· διὰ τὸν ὄφιν, ὁ Γαβριήλ· διὰ τὴν λύπην, ἡ χαρά· διὰ τὴν παράβασιν τοῦ Ἀδάμ ἡ Σταύρωσις τοῦ Κυρίου. Δι’ ὑμᾶς ὑπέμεινε καὶ ἐνήργησεν ὅσα ἔκαμεν ὁ Χριστός· διὰ τὴν ἰδικήν σας σωτηρίαν ἐσαρκώθη καὶ νῦν ἐσταυρώθη. Χθὲς συνεσταυρούμεθα τῷ Χριστῷ, σήμερον συνθαπτόμεθα, ἵνα καὶ συναναστῶμεν αὔριον· ὑβρίσθη μέν, ἀλλὰ διὰ νὰ τιμήσῃ ἡμᾶς, ὠνειδίσθη δέ, διὰ νὰ δοξάσῃ ἡμᾶς, ἐρραπίσθη, διὰ νὰ δώσῃ εἰς ἡμᾶς τὴν ἐλευθερίαν. Διότι τὸν παλαιὸν καιρὸν εἶχον συνήθειαν, ὅταν ἠλευθέρωναν τὸν δοῦλον, πρῶτον τὸν ἐρράπιζαν· ὁμοίως καὶ ὁ Χριστός, ἐπειδὴ ἔμελλε νὰ μᾶς ἐλευθερώσῃ ἀπὸ τὴν δουλείαν τοῦ διαβόλου, κατεδέχθη καὶ ράπισμα νὰ λάβῃ. Ἐνεπτύσθη, διὰ νὰ μᾶς τιμήσῃ· μὲ ἀκάνθας ἐστεφανώθη, διὰ νὰ ἐλευθερώσῃ τὸν Ἀδὰμ ἀπὸ τῆς κατάρας. Ποίας; «Ἀκάνθας καὶ τριβόλους ἀνατελεῖ σοι (ἡ γῆ)» (Γεν. γ’ 18).


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελίδι 625.

[2] Τὸν λόγον τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου εἰς τὴν Θεόσωμον Ταφὴν τοῦ Κυρίου, κατεχωρίσαμεν ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ πρὸ τοῦ παρόντος (σελ. 622-633).