Σημείωσις περὶ τοῦ Ἑορτασμοῦ τοῦ Ἁγίου Πάσχα.

Ἑρμηνεία τοῦ Ὁσίου Νικοδὴμου·

 «Δύο ἰσημερίας κάμνει τὸν χρόνον ὁ ἥλιος, μίαν μὲν κατὰ τὸν καιρὸν τῆς ἀνοίξεως, ἄλλην δὲ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ φθινοπώρου. Καὶ λέγονται ἰσημερίαι, ἐπειδὴ τότε ἴση εἶναι ἡ ἡμέρα μὲ τὴν νύκτα, καὶ ἀντιστρόφως ἡ νύκτα μὲ τὴν ἡμέραν. Καὶ ἡ μὲν φθινοπωρινὴ ἰσημερία γίνεται κατὰ Σεπτέμβριον, ὅταν ὁ ἥλιος εἰσέρχεται εἰς τὴν α’ μοῖραν τοῦ Ζῳδίου τοῦ καλουμένου Ζυγοῦ. Ὄχι τοῦ ἐνάστρου καὶ αἰσθητοῦ, ἀλλὰ τοῦ ἀνάστρου καὶ νοητοῦ. Ἡ δὲ ἐαρινή, ἤτοι ἡ τῆς ἀνοίξεως ἰσημερία, γίνεται κατὰ τὸν Μάρτιον μῆνα, ὅταν ὁ ἥλιος εἰσέρχεται εἰς τὴν α’ μοῖραν τοῦ Ζῳδίου, τοῦ καλουμένου Κριοῦ, ὄχι τοῦ αἰσθητοῦ καὶ ἐνάστρου, τοῦ ὄντος μεταβλητοῦ, ἀλλὰ τοῦ νοητοῦ καὶ ἀνάστρου, τοῦ ὄντος ἀμεταβλήτου, κατὰ τοὺς ἀστρονόμους.

Ἡ ἐαρινὴ λοιπὸν αὐτὴ ἰσημερία, διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τῆς ἀπὸ δυσμῶν πρὸς ἀνατολὰς ἰδίας κινήσεως τοῦ ἡλίου, δὲν γίνεται πάντοτε εἰς μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἡμέραν, ἀλλ’ εἰς μὲν τὸν καιρὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ἦτο εἰς τὴν κβ’ (22) τοῦ Δρύστρου, ἤτοι τοῦ Μαρτίου, κατὰ τὰς διαταγὰς τῶν αὐτῶν Ἀποστόλων (βιβλ. ε’ κεφ. ιζ’), ἢ κατ’ ἄλλους εἰς τὴν κγ’, εἰς δὲ τὸν καιρὸν τῆς Οἰκουμενικῆς Α’ Συνόδου ἦτο εἰς τὴν κα’ Μαρτίου, κατὰ τὸν Σεβαστὸν καὶ ἄλλους. Καὶ τώρα εἰς τοὺς ἰδικούς μας καιροὺς γίνεται εἰς τὴν ια’ ἢ καὶ ι’ σχεδὸν τοῦ Μαρτίου (διότι κατὰ μὲν τοὺς παλαιοὺς ἀστρονόμους, τὸν Πτολεμαῖον καὶ ἄλλους ἓν νυχθήμερον καταβαίνει ἡ ἰσημερία εἰς τριακοσίους χρόνους καὶ ὀλίγον τι περισσοτέρους. Κατὰ δὲ τοὺς νεωτέρους ἓν νυχθήμερον καταβαίνει εἰς χρόνους ρλδ’ (134) ὡς φαίνεται ἐν σελ. 540 τοῦ Τόμου τῆς Ἀγάπης).

Τούτων οὕτω προεγνωσμένων, ὁ παρὼν Ἀποστολικὸς Κανὼν διορίζει, ὅτι ὅποιος Ἐπίσκοπος ἢ Πρεσβύτερος ἢ Διάκονος ἤθελεν ἑορτάσει τὸ Ἅγιον Πάσχα πρωτύτερα ἀπὸ τὴν ἰσημερίαν τῆς ἀνοίξεως, μαζὶ μὲ τὸ νομικὸν Φάσκα τῶν Ἰουδαίων, ἂς καθαιρεῖται (διότι καὶ ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους οἱ μὲν σοφώτεροι ἐφύλαττον τὸ κατὰ τὴν ἰσημερίαν ἑορτάζειν τὸ Πάσχα, κατὰ τὸν Βλάσταριν, καθὼς ὁ Μωϋσῆς τοῦτο διέταξεν, οἱ δὲ ἁπλούστεροι ἑώρταζον αὐτὸ πρὸ τῆς ἰσημερίας, κατὰ τὸν παρόντα Κανόνα, καὶ ἀκολούθως δὶς ἐν τῷ αὐτῷ ἐνιαυτῷ τὸ Πάσχα ἑώρταζον, καθὼς τοῦτο δηλοῖ ἡ ἐπιστολὴ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ἡ περὶ τοῦ Πάσχα, κειμένη ἐν τῷ α’ βιβλίῳ τῆς ἱστορίας τοῦ Θεοδωρήτου (κεφ. ι’ ἢ θ’ παρ᾽ ἄλλοις).