Λόγος εἰς τὸν Μέγαν Ἱεράρχην ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ τὸν Ἀρεοπαγίτην, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Β’ τοῦ Κυπρίου Πατριάρχου Κων/πόλεως.

Σελίδα 40 από 41

Ἀποπνέει καὶ ὁ Μέγας αὐτὸς Ἅγιος ζῆλον Θεοῦ ὅπως ὁ Ἠλιοὺ καὶ πῦρ καταβιβάζει ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, πραγματικὴν θεϊκὴν ἐπίβλεψιν (μὲ τὸ ὁποῖον κατακαίει ὅλην τὴν παράταξιν τοῦ ἐχθροῦ, καὶ τοὺς ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης, δηλαδὴ τοὺς προστάτας τῆς ἀσεβείας), κατασφάττει μὲ τὸν θεόπνευστον λόγον του, μὲ τὴν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος. Καὶ διὰ νὰ μὴ μακρηγορῶ ἀναφέρων ἕνα ἕκαστον, πρὸς τοὺς ὁποίους ἀναλογεῖ ἡ δρᾶσις τοῦ Διονυσίου, ἐμιμήθη τὸν βίον τῶν Προφητῶν καὶ ἠξιώθη τῆς Χάριτος ἐκείνων. Ἠκολούθησε τοὺς Ἀποστόλους καὶ ἐχρημάτισεν Ἀπόστολος, διδάξας τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου εἰς τὸ μεγαλύτερον μέρος τῆς γῆς, ἐκτελῶν θαύματα, ἐνεργῶν δυνάμεις, καὶ δι’ ὅλων αὐτῶν ἐπιστρέφων τὰ πλήθη τῶν ἐθνῶν πρὸς τὴν ἀλήθειαν.

Ἐδιδάχθη καὶ αὐτός, πράγματι, ὅπως ὁ Πέτρος [19], κατ’ εὐθεῖαν ἀπὸ τὸν Θεόν, δεχθεὶς τὴν Ἀποκάλυψιν ὄχι ἀπὸ ἄνθρωπον, ἀλλὰ ἀπὸ τὸν Πατέρα τῶν φώτων ἀνηρπάγη εἰς τὸν οὐρανόν, ὅπως ὁ Παῦλος [20], ἀποχωρίσας τὸν νοῦν του ἀπὸ τὰ κάτω καὶ τὰ αἰσθητά· ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα, ἔγινε συμπολίτης Ἀγγέλων, διῆλθε δι’ ὅλων τῶν θείων ταγμάτων, ἐμυήθη εἰς ἐκεῖνα ποὺ δὲν κατανοοῦνται ἀπὸ τὸ λογικόν. Διὰ τοῦτο καὶ ἀναγνωρίζεται ἀπὸ ἡμᾶς ὡς Διδάσκαλος τῶν ἐπουρανίων, καὶ ἑρμηνευτὴς Μυστηρίων, ἀναβιβάζων εἰς ὕψος θεωρίας, καὶ πληρῶν ἡμᾶς γνώσεως, τῆς ὁποίας ἀπήλαυσε καὶ αὐτός. Τὸ δὲ σπουδαιότερον, ὅπερ ὁρίζεται ὡς τελικὸς σκοπὸς πάσης Ἱεραρχίας, ὅτι ἔγινε, κατὰ τὸ δυνατὸν εἰς ἄνθρωπον, Θεός, καὶ ὑπέδειξε καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τὸν τρόπον νὰ δυνηθοῦν καὶ αὐτοὶ νὰ γίνουν. Τοιουτοτρόπως ὡμοίασεν ἐξ ὁλοκλήρου πρὸς τὸν Παῦλον, καὶ κατὰ τὸν τρόπον, καὶ κατὰ τὸν λόγον, καὶ κατὰ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ζῆλον, καὶ εἰς τὸ ὅ,τι ἤθελεν εἴπει κανείς. Καὶ δι’ αὐτὸ καὶ τῶν ἰδίων στεφάνων, ὅπως ἐκεῖνος, καὶ τῶν ἰδίων βραβείων ἐπιτυγχάνει τῆς ἀρετῆς.

Καὶ τώρα, ὦ θεία καὶ ἱερὰ κεφαλή, αὐλιζόμενος μὲ ὅλους τοὺς Ἁγίους εἰς τοὺς Οὐρανούς, καὶ εὑρισκόμενος πλησίον τοῦ θρόνου τῆς μεγαλωσύνης, εἴθε νὰ γίνῃς δι’ ἡμᾶς μεσίτης πρὸς τὸν Θεὸν καὶ πρεσβευτής, παρακλήτωρ καὶ συμφιλιωτής, ἐξιλεώνων τὸν Θεόν, διὰ τὰ καθημερινά μας ἀτοπήματα καὶ ἐξαιτούμενος ἀπ’ ἐκεῖ τὸ συμφέρον τῶν ψυχῶν μας. Εἴθε ἀκόμη νὰ τηρήσῃς ἡμᾶς ἐντὸς τῶν ὅρων τῆς ὁμολογίας σου, ὥστε νὰ μὴ εὑρεθῶμεν παραβάται εὐσεβείας, μέχρι νόθου καὶ ἀνωφελοῦς νοήματος·

Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ ῥήτωρ ἐννοεῖ τὰ πνευματικὰ καὶ μυσταγωγικὰ ἔργα τοῦ Ἁγίου Διονυσίου· «Περὶ Οὐρανίας Ἱεραρχίας», «Περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας», «Περὶ Θείων Ὀνομάτων», «Περὶ Μυστικῆς Θεολογίας».

[2] «Εἰς οὐδὲν ἕτερον ηὐκαίρουν ἢ λέγειν τι καὶ ἀκούειν καινότερον» (Πράξ. ιζʹ 21).

[3] «Τί ἂν θέλῃ ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν» (Πράξ. ιζʹ 18).

[4] «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ Σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί» (Αʹ Κορ. αʹ 18).

[5] Γάδειρα εἶναι ὁ νῦν Κάδιξ τῆς νοτίου Ἱσπανίας πλησίον τοῦ πορθμοῦ τοῦ Γιβραλτὰρ ἐπὶ τοῦ Ἀτλαντικοῦ. Τότε αὕτη ἦτο νῆσος, μικρὸν ἀπέχουσα τῆς ξηρᾶς, μετὰ τῆς ὁποίας εἶναι ἤδη ἡνωμένη διὰ προσχώσεων. Ἐθεωρεῖτο ἀκραῖον, πρὸς τὴν δύσιν σημεῖον, τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου.

[6] Μαιώτιδα λίμνην ὠνόμαζον τότε τὴν Ἀζοφικὴν θάλασσαν. Αὕτη εἶναι κλειστὴ θάλασσα ὁμοιάζουσα μὲ λίμνην, ἀφοῦ διὰ μόνου τοῦ πορθμοῦ τοῦ Κὲρτς ἐπικοινωνεῖ μετὰ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Εἶναι ἡ βορειοτέρα διείσδυσις τοῦ Εὐξείνου Πόντου εἰς τὴν Οὐκρανικὴν Ρωσίαν, φρασσομένη πρὸς Νότον ὑπὸ τῆς Κριμαϊκῆς χερσονήσου, ἥτις καὶ Ταυρικὴ ὀνομάζεται.

[7] Ἡ λέξις ἁπλότης τίθεται ἐνταῦθα μὲ φιλοσοφικὴν σημασίαν, ἐκφράζουσα τὴν ἔννοιαν μὴ μεριζομένης ἢ διαιρουμένης καταστάσεως.

[8] Ὁ θεῖος Γρηγόριος ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὰ ἑπτὰ πνεύματα περὶ ὧν ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης Ἡσαΐας λέγων· «Καὶ ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται· καὶ ἀναπαύσεται ἐπ’ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ» (Ἡσ. ιαʹ 1-3).

[9] «Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν» (Πράξ. ιζʹ 28).

[10] Περὶ τῆς ἐνταῦθα ἀναφερομένης ὁράσεως τοῦ Κάρπου βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, σελ. 65 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου. Λέγει δὲ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὅτι ὁ Κάρπος οὗτος εἶναι ὁ ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν κϛʹ (26ην) Μαΐου (βλέπε ἐν τόμῳ Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[11] «Εἰρηνεύτε ἐν ἀλλήλοις» (Μάρκ. θʹ 50), «Μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες» (Ρωμ. ιβʹ 18), «Εἰρηνεύετε ἐν ἑαυτοῖς» (Αʹ Θεσσ. εʹ 13).

[12] Τὸ μεγάλον πρόβλημα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγῳδίας, περὶ ἧς μνημονεύει ἐνταῦθα ὁ ἱερὸς Γρηγόριος, ὑπῆρξε διατὶ νὰ ὑποφέρῃ ὁ ἄνθρωπος καὶ μάλιστα ὁ καλός.

[13] Πρόκειται περὶ τῆς περιφήμου πόλεως τῶν Παρισίων, πρωτευούσης νῦν τῆς Γαλλίας, κληθείσης οὕτω, διότι ἐκτίσθη ἀπὸ τὴν φυλὴν τῶν Παρισίων κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἰουλίου Καίσαρος (100-44 π.Χ.). Κεῖται εἰς τὸ κέντρον τοῦ λεκανοπεδίου τῶν Παρισίων καὶ ἐπ’ ἀμφοτέρων τῶν ὀχθῶν τοῦ ποταμοῦ Σηκουάνα.

[14] Σημειοῦμεν περὶ Γαδείρων ἐν σελ. 79, προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα, ὅτι τὸ ἔξω τῶν Γαδείρων πέλαγος εἶναι ὁ Ἀτλαντικὸς Ὠκεανός, ὅστις καθὸ ἄγνωστος ἦτο φοβερὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δι’ αὐτὸ καὶ τὸ νὰ ἀνοιχθῇ κανεὶς ἔξω τῶν Γαδείρων ἐθεωρεῖτο παραφροσύνη.

[15] Πρόκλος· Νεοπλατωνικὸς φιλόσοφος ἀκμάσας κατὰ τὸ 410-485 μ.Χ., ἐκ τῶν τελευταίων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας. Ἐφρόνει συγγενῶς μετὰ τῶν Χριστιανῶν, ἰδίως περὶ τοῦ Θεοῦ.

[16] Τῖτος· αὐτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων (79-81 μ.Χ.).

[17] Δομετιανός· ἀδελφὸς καὶ διάδοχος τοῦ Τίτου (81-96 μ.Χ.).

[18] Κηρύκειον· σύμβολον τοῦ Ἑρμοῦ, χρησιμοποιούμενον ὡς ὄργανον ἐκφράσεως εἰρηνικῶν καὶ διαλλακτικῶν διαθέσεων.

[19] «Μακάριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέ σοι, ἀλλ’ ὁ Πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ιϛʹ 17).

[20] «Ἡρπάγη εἰς τὸν Παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα» (Βʹ Κορ. ιβʹ 4).

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ