Ἐξεταζόμενος λοιπὸν, ὁ μακάριος Νικόλαος εἰς τὸ κριτήριον καὶ ἐρωτώμενος διατὶ ἤλλαξε το σχῆμα καὶ τὸ ὄνομά του καὶ ἔγινε πάλιν Χριστιανὸς, ἀπεκρίθη· «Ἐπειδὴ ἐγὼ ἀπὸ Χριστιανοὺς ἐγεννήθην, Χριστιανὸς ἀνετράφην, Χριστιανὸς εἶμαι καὶ τὸν Χριστόν μου ποτὲ δὲν ἠρνήθην διὰ νὰ τουρκεύσω, οὔτε θέλω τὸν ἀρνηθῇ ποτέ, ἀλλὰ Χριστιανὸς μέλλω νὰ ἀποθάνω». Καὶ ταῦτα μὲν εἶπεν ὁ Νικόλαος, ὁ δὲ κριτὴς καὶ οἱ μετ’ αὐτοῦ τότε κατ’ ἀρχὰς μὲν ἐδοκίμαζον μὲ πολλὰς κολακείας καὶ διαφόρους ὑποσχέσεις νὰ τὸν καταπείσωσι νὰ μένῃ εἰς τὴν θρησκείαν των· πλὴν ἄλλο δὲν κατώρθωσαν μὲ αὐτά, παρὰ τοῦτο μόνον· ἤναψαν δηλονότι τὸν ζῆλον τοῦ Μάρτυρος καὶ οὔτε τοὺς κριτὰς ηὐλαβήθη, οὔτε τὰ ἄλλα παριστάμενα πλήθη τῶν Ἀγαρηνῶν ἐφοβήθη, οὔτε ἄλλο τι ὑπελόγισεν, ἀλλὰ μὲ φρόνημα γενναῖον καὶ λαμπρὰν φωνὴν ἤλεγξε τὴν θρησκείαν των, ἐχλεύασε καὶ κατεγέλασε τὴν ἀγνωσίαν των καὶ τὴν πλάνην των καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἠδυνήθη νὰ ἀντείπῃ καὶ νὰ ἐναντιωθῇ, κατὰ τὴν τοῦ Κυρίου ὑπόσχεσιν τὴν λέγουσαν· «Ἐγὼ γὰρ δώσω ὑμῖν στόμα καὶ σοφίαν, ᾗ οὐ δυνήσονται ἀντιπεῖν, οὐδὲ ἀντιστῆναι πάντες οἱ ἀντικείμενοι ὑμῖν» (Λουκ. κα’ 15).
Ἐπειδὴ λοιπὸν ἀπὸ τὴν θείαν παρρησίαν καὶ τὴν πνευματοκίνητον γλῶσσαν τοῦ Μάρτυρος ἐνικήθησαν, και κατῃσχύνθησαν οἱ Ἀγαρηνοί, μετέβαλον τὴν ἡμερότητα εἰς θηριώδη ἀγριότητα, τὰς κολακείας καὶ τὰς ὑποσχέσεις εἰς ἀπειλὰς καὶ φοβερισμούς· ὅθεν χωρὶς νὰ χάσωσι καιρὸν τὸν ἔδειραν ἀγρίως καὶ μὲ ἄκραν σκληρότητα τοῦ ἔδωκαν εἰς τοὺς πόδας περισσοτέρους ἀπὸ πεντακοσίους ραβδισμοὺς καὶ μετὰ τὴν βάσανον ταύτην τὸν ἔρριψαν οὕτως ἀθεράπευτον ἐντὸς τῆς φυλακῆς, ὄχι δὲ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ μὲ ἀπανθρωπίας ὑπερβολὴν ἔσφιγξαν τοὺς καταπληγωμένους πόδας του ἐντὸς βασανιστηρίου ξύλου τὸ κοινῶς λεγόμενον τουμπροῦκι, οἱ δὲ προαναφερθέντες τρεῖς ὁμοχώριοί του ἦσαν καὶ αὐτοὶ φυλακισμένοι, ἀλλὰ χωρὶς βασάνους· πλὴν ὅμως δὲν ὑπέφερον οὐδὲ αὐτὴν στενοχωρίαν τῆς φυλακῆς, ἐτόλμησε δὲ νὰ εἴπῃ πρὸς αὐτὸν ὁ Ἱερεὺς μάλιστα, ὁ διδάσκαλος τῆς εὐσεβείας, φεῦ! ἐτόλμησε, λέγω, νὰ ἐκφέρῃ λόγον ὄντως σατανικὸν καὶ διαβολικὸν εἰπών· «Ἕως πότε θὰ μᾶς βασανίζῃς; Τούρκευσε νὰ γλυτώσῃς καὶ σὺ καὶ ἡμεῖς καὶ δι’ ἕνα ἄνθρωπον ἡ χριστιανωσύνη δὲν ὀλιγοστεύει». Τοῦτον τὸν λόγον ἀκούσας ὁ θεῖος Νικόλαος τόσον ἐταράχθη, τόσον ἤναψεν ὁ ἔνθεος ζῆλός του, ὥστε δὲν τὸν ηὐλαβήθη πλέον ὡς Ἱερέα τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ ὡς ἐχθρόν, ἐπίβουλον καὶ προδότην τῆς εὐσεβείας τὸν ἔπτυσε τρὶς εἰς τὸ πρόσωπον λέγων· «Σὺ ὁ Ἱερεὺς τοῦ Θεοῦ μὲ παρακινεῖς νὰ προδώσω τὴν πίστιν μου, ἀντὶ νὰ μὲ διδάσκῃς νὰ τὴν φυλάξω ἕως θανάτου;».