ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ νέος Μάρτυς τοῦ Χριστοῦ ἦτο ἀπὸ τὴν περίφημον νῆσον Χίον, ἀπὸ χωρίον Καρυὰς λεγόμενον, Χριστιανὸς παλαιόθεν ἐκ γονέων καὶ προγόνων· καὶ ὁ μὲν πατὴρ αὐτοῦ ὠνομάζετο Πέτρος, ἡ δὲ μήτηρ του Σταματοῦ, ὄχι δὲ μόνον αὐτὸς ἦτο Χριστιανός, κατὰ τὴν ἀκολουθίαν τοῦ γένους, ἀλλ’ ἦτο μάλιστα Χριστιανὸς καὶ κατὰ τὰ χριστιανικὰ ἤθη ἐκ νεαρᾶς του ἡλικίας, εὐλαβὴς δηλονότι εἰς τὰ θεῖα, ταπεινὸς εἰς ὅλους, σεμνὸς εἰς τὴν συναναστροφήν του, ἐγκρατὴς είς τὴν γλῶσσαν τόσον, ὥστε οὔτε βλασφημία, οὔτε οὐδεμία ἄλλη κακολογία ἠκούετο ποτὲ ἀπὸ τὸ στόμα του· καὶ ἐπὶ πᾶσιν ἡ ἁπλότης καὶ ἡ ἀκακία, τὴν ὁποίαν εἶχε, προσέτι καὶ ἡ ὑπομονή, ἀπὸ ὅλους ἐθαυμάζετο καὶ ἐπαινεῖτο καὶ σχεδὸν ἦτο ἐστολισμένος ὁ μακάριος ἐκ νεότητός του μὲ ὅλα ἐκεῖνα τὰ καλὰ καὶ τὰς χάριτας, τὰ ὁποῖα ἀναγινώσκομεν εἰς τοὺς Βίους τῶν παλαιῶν Ἁγίων, καὶ διὰ τῶν ὁποίων προεγνωρίζοντο τὶ εἴδους ἄνθρωποι ἔμελλον νὰ κατασταθῶσιν εἰς τὸ ὕστερον. Ἐπειδὴ καὶ ἡ ἁπλότης ἐκείνη καὶ ἡ ἀκακία τὴν ὁποίαν εἶχε, δὲν ἦτο μωρία καὶ ἀνοησία, καθὼς συμβαίνει πολλάκις εἰς πολλούς, ἀλλ’ ἦτο ἀγαθότης ἀληθινὴ καὶ καλωσύνη, ἁπλότης δηλαδὴ ἐναντία τῆς πονηρίας, καὶ ἀκολούθως ἦτο ἀρετὴ θεάρεστος· τοιοῦτος ἦτο, Χριστιανοί, ὁ θεῖος Νικόλαος ἀκόμη ἀπὸ τὰς ἀρχάς του, καίτοι ἀνετράφη ὁ εὐλογημένος ὀρφανὸς χωρὶς προστασίαν καὶ παίδευσιν πατρός.

Τί δὲ μετὰ ταῦτα; ἀφ’ οὗ πλέον ἔφθασεν ἕως τὴν ἡλικίαν τῶν εἴκοσιν ἐτῶν, συνεφώνησε μὲ ἄνθρωπόν τινα τοῦ αὐτοῦ χωρίου, Φραγκούλην ὀνομαζόμενον, καὶ ἀπελθόντες εἰς Μαγνησίαν, εἰργάζοντο τὴν οἰκοδομικὴν τέχνην. Ὁ δὲ Νικόλαος ὅσον ηὔξανε κατὰ τὴν ἡλικίαν, τόσον προέκοπτε καὶ κατὰ τὰ προειρημένα καλά. Ἀλλὰ διὰ νὰ παραδράμω τὰ ἄλλα, ἓν μόνον ἀναφέρω καὶ ἐξ αὐτοῦ δύναται νὰ συμπεράνη ἕκαστος καὶ τὰ ἕτερα. Εἰς τὸν τόπον, εἰς τὸν ὁποῖον διέτριβον, ἔπεσε ποτὲ ἀκρὶς καὶ ἐπνίγη, εἷς δὲ ἐκ τῆς συνοδείας των, Ἰωάννης ὀνομαζόμενος, Χῖος καὶ αὐτός, γνωρίζων τὴν διάθεσίν του, ἔλαβεν ἐξ αὐτῶν τῶν πεπνιγμένων ἀκρίδων καὶ ἔτριβεν εἰς τὸ πρόσωπόν του, διὰ νὰ τὸν δοκιμάσῃ ἐὰν θυμώσῃ καὶ εἴπῃ πρὸς αὐτὸν σκληρὸν ἢ ἀπρεπῆ λόγον. Αὐτὸς ὅμως τόσην ὑπομονὴν ἔδειξεν, ὥστε δὲν ἤνοιξε κἂν τὸ στόμα του νὰ εἰπῇ οὐδὲ τὴν ἐλαχίστην λέξιν. Ἀλλ’ ὁ τοιοῦτος ἀγαθὸς καὶ χαριτωμένος νέος, κρίμασιν οἷς οἶδε Κύριος, ἐξύπνησεν ἡμέραν τινὰ ἔξω φρενῶν, χωρὶς καμμίαν φαινομένην αἰτίαν, ἀλλὰ καίτοι παρεφρόνησε καὶ ἐξῆλθεν ἀπὸ τὸν νοῦν του, πάλιν δὲν ἔκαμεν ἔργα ἀφροσύνης καὶ τρέλλας· τόσον μόνον ἐφαίνετο, ὡς παραλογιασμένος καὶ ἄφωνος.