Τῇ ΚΑ’ (21ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΙΛΑΡΙΩΝΟΣ τοῦ Μεγάλου.

Ἀφ’ οὗ λοιπὸν ηὐχήθη πάντας τοὺς παρεστῶτας ὁ Ὅσιος, τοὺς παρήγγειλε νὰ τὸν ἐνταφιάσωσιν εἰς τὸν κῆπον ἐκεῖνον τὸν ὁποῖον ἐκαλλιέργησεν, ἵνα ὁ τόπος ἐκεῖνος, ὅστις τὸν ἔτρεφε ζῶντα, αὐτὸς νὰ σκεπάσῃ καὶ τὸ νεκρὸν αὐτοῦ σῶμα, καθὼς ἔπρεπε, καὶ νὰ μὴ τολμήσῃ τις νὰ τὸν ἀλλάξῃ, ἀλλὰ μὲ ἐκεῖνα τὰ παλαιὰ ράσα τὰ ὁποῖα ἐφόρει νὰ τὸν ἐνταφιάσωσι, μὲ τὰ ὁποῖα καὶ τοὺς ἀσκητικοὺς ἐκείνους ἀγῶνας καὶ ἱδρῶτας εἰργάζετο. Ὅταν δὲ ἔφθασεν ἡ τελευταία του ὥρα, ἔλεγε πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα· «Ἔξελθε ψυχή μου, τί φοβεῖσαι; διατί διστάζεις; ἑβδομήκοντα ἔτη δουλεύεις εἰς τὸν Χριστὸν καὶ δειλιᾷς θάνατον; Ἐκεῖνος σὲ καλεῖ· ὅθεν πορεύου πρὸς αὐτὸν χαίρουσα». Οὕτως εἶπε καὶ ποιήσας τὸ σημεῖον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ παρέδωκε τὴν ἁγίαν αὐτοῦ ψυχὴν εἰς χεῖρας τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ τὴν κα’ (21ην) Ὀκτωβρίου ἐν ἔτει τογ’ (373). Τὸ δὲ ἱερὸν αὐτοῦ λείψανον ἔθαψαν εἰς τὸν κῆπον αὐτόν, καθὼς παρήγγειλεν. Ἐφύλαττον δὲ οἱ Κύπριοι ἐπιμελῶς τὸν τάφον, φοβούμενοι μήπως ἔλθωσιν ἀπὸ τὴν Παλαιστίνην καὶ τοὺς κλέψωσι τοιοῦτον θησαυρὸν πολυτίμητον.

Ὁ δὲ Ἡσύχιος ὁ μαθητὴς τοῦ Ὁσίου, ἀκούσας τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ τὸν θάνατον, ἔδραμεν ὡς ἀετὸς ὑπόπτερος καὶ ἰδὼν τὰ μεγάλα μέτρα ἀσφαλείας, τὰ ὁποῖα εἶχον λάβει οἱ Κύπριοι πρὸς φύλαξιν τοῦ ἁγίου λειψάνου, τὸ ὁποῖον εἶχε πόθον νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν πατρίδα του, προσεποιήθη ὅτι ἦλθεν ἐπίτηδες νὰ κατοικήσῃ εἰς τὸν τάφον τοῦ διδασκάλου του ἕως τέλους. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν ἐποίησεν ἐκεῖ δέκα μῆνας καὶ εἶδεν ὅτι δὲν εἶχον πλέον ὑποψίαν εἰς αὐτὸν οἱ Κύπριοι, τότε νύκτα τινὰ ἔλαβε τὸ ἱερὸν λείψανον καὶ τὸ ἐπῆγεν εἰς τὸν Μαϊουμᾶν τῆς Παλαιστίνης. Οἱ δὲ ἄνθρωποι τοῦ τόπου ἐκείνου, μαθόντες ὅτι ἦλθε τὸ ἅγιον λείψανον, ἔδραμον ἅπαντες χαίροντες καὶ ἰδόντες τὸ σῶμα αὐτοῦ ὁλόκληρον, ἀναπέμπον εὐωδίαν γλυκυτάτην, τὰ ἐνδύματα σῶα καὶ ἀκέραια, τὸ δὲ πρόσωπον νὰ λάμπῃ ὡς φῶς, ὕμνουν τὸν Θεόν, ἀνάψαντες δὲ λαμπάδας καὶ θυμιάματα, ἔφερον αὐτὸ εὐλαβῶς εἰς Μονήν τινα τοῦ Μαϊουμᾶ καὶ ἐκεῖ λαμπρῶς καὶ μεγαλοπρεπῶς τὸ ἀπεταμίευσαν. Οἱ δὲ Κύπριοι κατὰ πολλὰ ἐθλίβησαν εἰς αὐτὴν τὴν μεγάλην ζημίαν, ἐξαιρέτως δὲ ἡ μακαρία Κωνσταντία ἀπὸ τὴν πολλὴν ἀγάπην, τὴν ὁποίαν εἶχε πρὸς τὸν Ἅγιον, ὡς ἤκουσεν ὅτι ἐπῆραν τὸ ἱερὸν αὐτοῦ λείψανον, ἐτελεύτησεν ἡ ἀοίδιμος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Σῳζόμενος (βιβλ. γʹ, κεφ. κδʹ) γράφει εἰς τὸν Βίον τοῦ Ὁσίου τούτου Ἱλαρίωνος, ὅτι οὗτος ἐγεννήθη εἰς κώμην τινά, Θαβαθὰ καλουμένην, ἥτις, κατὰ τὸν Ἱερώνυμον, ἀπεῖχε τῆς Γάζης μίλια πέντε (ἕκαστον μίλιον ἀντιστοιχεῖ πρὸς 8 στάδια, ἕκαστον δὲ στάδιον πρὸς 185 μέτρα περίπου, ἀπεῖχε δηλαδὴ κατὰ μὲν τὸ Συναξάριον 8.325 μ. κατὰ δὲ τὸν Σωζόμενον 7.400 μ.).

[2] Στάδια 52 = 9.620 μ. περίπου (βλέπε προηγούμενην ὑποσημείωσιν).

[3] Ἐμπόριον ἐκαλεῖτο ὑπὸ τῶν ἀρχαίων ὁ τόπος συναλλαγῆς τῶν ἐμπορευομένων, ἐπὶ παραδείγματι ἐμπορικὸς λιμήν, ὡς ἐν προκειμένῳ ὁ ἐμπορικὸς λιμὴν τῆς Παλαιστίνης.

[4] Μαϊουμᾶς· ἀρχαία πόλις τῆς Παλαιστίνης, ἐπίνειον τῆς Γάζης. Τὸν Μαϊουμᾶν, ἀσπασθέντα λίαν ἐνωρὶς τὸν Χριστιανισμόν, κατέστησεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἰδιαιτέραν Ἐπισκοπὴν μετονομάσας Κωνσταντίαν. Πέριξ αὐτοῦ ἱδρύθησαν πολλαὶ Μοναί.

[5] Ἑκάστη οὐγγία ἀντιστοιχεῖ πρὸς 29 περίπου γραμμάρια.

[6] Ἐπίδαμνος· παλαιὰ ὀνομασία τῆς πόλεως τοῦ Δυρραχίου. Εἰς τὴν πρώτην ἡμῶν ἔκδοσιν γράφεται Ἐπίδαυρος καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ «Παραδείσου» Ἀγαπίου τοῦ Κρητός. Ἐπίδαυρος ὅμως ἐν τῇ Ἀδριατικῇ δὲν ὑπάρχει· ὅθεν ἐκ τῆς γενομένης ἐρεύνης διεπιστώθη ὅτι πρόκειται περὶ τῆς Ἐπιδάμνου, ἀναγραφείσης Ἐπιδαύρου ἐξ ἀντιγραφικοῦ λάθους. Ἡ Ἐπίδαμνος ἢ μᾶλλον Δυρράχιον (Ἀλβανιστὶ Ντούρρεσι), εἶναι παράλιος πόλις ἐπὶ τῆς Ἀδριατικῆς θαλάσσης, ἀνήκει δὲ νῦν εἰς τὴν Ἀλβανίαν.