Λόγος Α’. Ἱστορικός ἅμα καὶ διηγηματικὸς εἰς τὸν Θεῖον Εὐαγγελισμὸν τῆς Ὑπερευλογημένης Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας, συλλεχθεὶς ἐκ διαφόρων ἀντιγράφων καὶ μεταφρασθεὶς παρὰ τοῦ ἐν Μοναχοῖς ἐλαχίστου Δαμασκηνοῦ Ὑποδιακόνου τοῦ Στουδίτου.

Ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἑτοιμάζεται νὰ δεχθῇ τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων· ὁ Γαβριὴλ ὑπηρετεῖ καὶ ἡ Παρθένος εὐαγγελίζεται· ἡ καθαρὰ τὸν καθαρὸν ὑποδέχεται καὶ ὁ Ἀσώματος ἀποστέλλεται. Ἐπειδὴ παράδοξος γέννησις ἔμελλε νὰ γίνῃ, παράδοξος σύλληψις εὐτρεπίζεται, Θεοῦ γένησις, θεϊκὴ σύλληψις! Θεοῦ μυστήριον, θεϊκὴ ὑπηρεσία! Βασιλέως παρουσία, βασιλικὴ καὶ ἡ ἑτοιμασία. Βασιλεὺς ἔμελλε νὰ γεννηθῇ καὶ στρατιώτης ὑπηρετεῖ.

Τοῦτο λοιπὸν πανηγυρίζομεν σήμερον, ἀδελφοί, τοῦτο ἑορτάζομεν ἅπαντες· τὴν ἀγάπην δηλαδὴ τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους. Τοῦ γένους ἡμῶν τὴν σωτηρίαν, τὴν παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ, τὴν ἔλευσιν τοῦ Βασιλέως, τὴν ὕψωσιν τῆς φύσεώς μας, τὴν ταπείνωσιν τῆς δαιμονικῆς ὑπερηφανείας. Σήμερον ἡ γῆ ἑτοιμάζεται ἀναμένουσα τὸν Βασιλέα· σήμερον ἀποκαλύπτεται ἡ εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους. Σήμερον ὁ Πατὴρ εὐδοκεῖ, ὁ Υἱὸς σαρκοῦται, τὸ Πνεῦμα καθαρίζει τὸ δοχεῖον διὰ τοῦτο καὶ ὁ θεοπάτωρ Δαβὶδ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου ἐπροφήτευσε λέγων· «Ἔλεος καὶ ἀλήθεια συνήντησαν, δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη κατεφίλησαν» (Ψαλμ. πδ’ 11). Διὰ τῶν λόγων τούτων ὁ Προφητάναξ Δαβὶδ κηρύττει τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Θεοῦ, ἧς ἕνεκεν ἠγάπησεν ὁ Θεὸς καὶ ἠλέησε τὸ πλάσμα του. Πραγματικῶς δὲ καὶ οὐχὶ κατὰ φαντασίαν ἐσαρκώθη ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἵνα μὴ κατὰ φαντασίαν φανῇ ἡ σάρκωσις Αὐτοῦ, ἀλλὰ ὅπως ὁ Θεὸς εἶναι ἀλήθεια, οὕτως ἀληθῶς καὶ ἐσαρκώθη. Ἐπειδὴ λοιπὸν ἔλεος καὶ ἀλήθεια συνηνώθησαν πρεπόντως, διὰ τοῦτο καὶ δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη ἀπεκαλύφθη, διότι ἡ παράβασις τῶν προπατόρων μας σήμερον, τῇ δικαίᾳ κρίσει τοῦ Θεοῦ, ἀφανίζεται. Πόθεν; Ἀπὸ τὸ ἴσον πρὸς τὸν Πρωτόπλαστον σχῆμα, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ· ἡ εἰρήνη δέ, ἥτις ἀπεκαλύφθη, εἶναι ἡ μεταξὺ τῶν Ἀγγέλων καὶ τῶν ἀνθρώπων γενομένη διὰ τῆς ὁποίας κατελύθη ἡ παλαιὰ ἔχθρα, ἡ ἐκ τῆς παραβάσεως ἐκείνης προκληθεῖσα.

Ὁμοίως περὶ τούτου ἐν συνεχείᾳ ὁ αὐτὸς Προφητάναξ προφητεύων λέγει· «Ἀλήθεια ἐκ τῆς γῆς ἀνέτειλε καὶ δικαιοσύνη ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διέκυψεν» (Ψαλμ. πδ’ 12). Ἀλήθειαν μὲν τὴν Παρθένον ὀνομάζων, διὰ τὴν ἀληθινὴν παρθενίαν, διότι καὶ πρὸ τοῦ τόκου καὶ ἐν τῷ τόκῳ καὶ μετὰ τὸν τόκον ἀληθῶς Παρθένος ἦτο· δικαιοσύνην δὲ τὸν σαρκωθέντα Χριστόν, διότι ἡ μὲν Παρθένος Μαριὰμ ἐκ τῆς γῆς ὑπῆρχεν ὡς ἄνθρωπος, ὁ δὲ Χριστός, ὁ Θεὸς ἐξ οὐρανοῦ. Τοῦτο καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μαρτυρεῖ, λέγων· «Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἐκ γῆς χοϊκός· ὁ δεύτερος ἄνθρωπος ὁ Κύριος ἐξ οὐρανοῦ» (Α’ Κορ. ιε’ 47).


Ὑποσημειώσεις

[1] Αὐτὴ ἡ ἀναφορὰ γίνεται σαφὴς διὰ τῆς ἀναγνώσεως τῶν δύο προηγουμένων παραγράφων ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίου· «Μετὰ δὲ ταύτας τὰς ἡμέρας συνέλαβεν Ἐλισάβετ ἡ γυνὴ αὐτοῦ [τοῦ Ζαχαρία], καὶ περιέκρυβεν ἑαυτὴν μῆνας πέντε, λέγουσα· Ὅτι οὕτω μοι πεποίηκεν ὁ Κύριος ἐν ἡμέραις, αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις. Ἐν δὲ τῷ μηνὶ, τῷ ἕκτῳ…» (Λουκ. αʹ 24-45).

[2] Περὶ τοῦ ἡγεμόνος τούτου τῆς Συρίας Κυρηνίου, τῆς ἐποχῆς, καθ’ ἣν οὗτος ἡγεμόνευσε καὶ γενικώτερον περὶ τῆς χρονολογίας τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ συνεπῶς καὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου βλέπε εἰς τῆν κεʹ (25ην) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» καὶ εἰς τὰς ἐκεῖ ὑποσημειώσεις.