Λόγος Α’. Ἱστορικός ἅμα καὶ διηγηματικὸς εἰς τὸν Θεῖον Εὐαγγελισμὸν τῆς Ὑπερευλογημένης Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας, συλλεχθεὶς ἐκ διαφόρων ἀντιγράφων καὶ μεταφρασθεὶς παρὰ τοῦ ἐν Μοναχοῖς ἐλαχίστου Δαμασκηνοῦ Ὑποδιακόνου τοῦ Στουδίτου.

Ἀλλ’ ἐπειδὴ ἐλύσαμεν καὶ τὸ δεύτερον ζήτημα, ἂς ἔλθωμεν εἰς τὸ τρίτον. Ἀκούσατε, εὐλογημένοι Χριστιανοί, μὲ πᾶσαν προθυμίαν· ἐξυπνήσατε νοητά, διὰ νὰ ἐννοήσετε τοὺς λόγους μου· ἀνοίξατε τὴν καρδίαν σας, ἵνα σᾶς φωτίσῃ ἡ Κυρία Θεοτόκος, διὰ τὴν ὁποίαν συνηθροίσθητε, διὰ τὴν ἀγάπην τῆς ὁποίας ἐκοπιάσατε σήμερον. Ἄρχομαι δὲ ἐντεῦθεν. Ὁ μὴν Μάρτιος ὀνομάζεται ἄρτιος, ἤτοι πλήρης, διότι ὁ μὲν Φεβρουάριος ὅστις παρῆλθεν, ἦτο ἐλλιπής, ὁμοιάζει δὲ αὐτὸς μὲ τὸν καιρὸν τοῦ Ἀντιχρίστου, καθὼς ὁρίζει ὁ Χριστὸς ὅτι· «Εἰ μὴ ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι, οὐκ ἂν ἐσώθη πᾶσα σάρξ» (Ματθ. κδ’ 22). Ὁ δὲ Μάρτιος ὁμοιάζει μὲ τὴν Δευτέραν Παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀποκατάστασιν τῶν Ἁγίων, οἵτινες μέλλουν νὰ κληρονομήσουν τὴν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν αἰωνίως.

Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ μὴν Μάρτιος ὁμοιοῖ μὲ τὸν καιρὸν τῆς Δευτέρας Παρουσίας καὶ τῆς ἀπονομῆς τῆς Δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦτο καὶ ὁ Εὐαγγελισμὸς ἔγινε κατὰ τὸν μῆνα αὐτόν. Διότι διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων καὶ διὰ τὴν κληρονομίαν τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἐσαρκώθη ὁ εὔσπλαγχνος Θεός. Ἀλλὰ καὶ ἐξ ἄλλου, τὰ μυστήρια τῆς Παλαιᾶς Γραφῆς, ὅλα κατὰ τὸν Μάρτιον μῆνα ἐτελέσθησαν. Καὶ πρῶτον ὁ Θεὸς ὁ ποιήσας τὸν κόσμον, εἰς αὐτὸν τὸν μῆνα τὸν ἔκτισεν· ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, τὰ ἄστρα, ἡ γῆ, ὁ οὐρανὸς καὶ αὐτὸς ὁ Ἀδάμ, τότε ἐπλάσθη, τότε ἐξέπεσε, τότε ἐξεβλήθη ἀπὸ τὸν Παράδεισον. Κατ’ ἄλλον δὲ τρόπον, ἔπρεπε κατὰ τὴν ὥραν ἐκείνην καὶ τὴν ἡμέραν, κατὰ τὴν ὁποίαν ἤκουσεν ἡ Εὔα τὴν κατάραν, κατ’ αὐτὴν νὰ ἀκούσῃ καὶ ἡ Παναγία τὴν εὐλογίαν· κατ’ ἐκείνην τὴν ὥραν, καθ’ ἣν ἤκουσεν ἡ Εὔα τό· «Ἐν λύπαις τέξῃ τέκνα» (Γεν. γ’ 16), εἰς αὐτὴν νὰ ἀκούσῃ καὶ ἡ Θεοτόκος τό· «Χαῖρε, Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ Σοῦ» (Λουκ. α’ 28). Ἀλλὰ καὶ οἱ Ἑβραῖοι τὸ Πάσχα των εἰς αὐτὸν τὸν μῆνα τὸ ὥρισαν· διότι κατ’ αὐτὸν ἔφυγον ἀπὸ τὴν Αἴγυπτον καὶ διῆλθον τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν.

Ὁ Εὐαγγελισμὸς λοιπὸν τῆς Παναγίας αὐτὸν τὸν καιρὸν ἀπεικονίζει. Διότι ὅπως οἱ Εβραῖοι κατὰ τὸν μῆνα αὐτὸν ἠλευθερώθησαν ἀπὸ τὴν κακοπάθειαν τῆς Αἰγύπτου, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἠλευθερώθημεν ἀπὸ τὴν αἰώνιον κόλασιν· ἐκεῖνοι ἀπὸ τὰς χεῖρας τοῦ Φαραὼ καὶ ἡμεῖς ἀπὸ τὸν Διάβολον, τὸν πικρότατον καὶ φοβερότατον τυράννον· ἐκεῖνοι, διῆλθον τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν καὶ ἡμεῖς τὰς ἁμαρτίας μας· ἐκεῖνοι μετέβησαν εἰς τὴν ἔρημον τοῦ κόσμου καὶ ἡμεῖς εἰς τὴν ἔρημον τῶν ἁμαρτιῶν· ἐκεῖνοι ἔφαγον τὸ Πάσχα ἐκεῖ εἰς τὴν Αἴγυπτον καὶ ἡμεῖς εἰς τὴν Βασιλείαν των οὐρανῶν ἀπολαύομεν τὸν Χριστόν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Αὐτὴ ἡ ἀναφορὰ γίνεται σαφὴς διὰ τῆς ἀναγνώσεως τῶν δύο προηγουμένων παραγράφων ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίου· «Μετὰ δὲ ταύτας τὰς ἡμέρας συνέλαβεν Ἐλισάβετ ἡ γυνὴ αὐτοῦ [τοῦ Ζαχαρία], καὶ περιέκρυβεν ἑαυτὴν μῆνας πέντε, λέγουσα· Ὅτι οὕτω μοι πεποίηκεν ὁ Κύριος ἐν ἡμέραις, αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις. Ἐν δὲ τῷ μηνὶ, τῷ ἕκτῳ…» (Λουκ. αʹ 24-45).

[2] Περὶ τοῦ ἡγεμόνος τούτου τῆς Συρίας Κυρηνίου, τῆς ἐποχῆς, καθ’ ἣν οὗτος ἡγεμόνευσε καὶ γενικώτερον περὶ τῆς χρονολογίας τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ συνεπῶς καὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου βλέπε εἰς τῆν κεʹ (25ην) Δεκεμβρίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» καὶ εἰς τὰς ἐκεῖ ὑποσημειώσεις.