Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ.

Τότε ὁ Νεανίας ἐξεδύθη τὴν χλαμύδα καὶ ἐνδυθεὶς ζῆλον ἔνθεον, ἀπωθήσας τὴν μητέρα, ἐκρήμνισε τὰ εἴδωλα καὶ ἔκοψεν αὐτὰ εἰς μέρη λεπτά, ἐπειδὴ ἦσαν ὅλα χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ καὶ διένειμεν εἰς τοὺς πτωχούς, τὰ ἀνωφελῆ κάμνων ὠφέλιμα καὶ τὰ ἄχρηστα χρησιμώτατα. Στραφεὶς δὲ εἶπε πρὸς τὴν μητέρα του· «Ἐγὼ μὲν ἔλαβον ἀπὸ τὸν Ἐσταυρωμένον βοήθειαν, αὐτὰ δὲ ἂς ἀπολεσθοῦν κακῶς, ὡς τῶν κακῶν αἴτια». Ταῦτα ὡς εἶδεν ἡ Θεοδοσία, ἠσθάνθη νὰ μαραίνωνται σχεδὸν ἀπὸ τὸν πόνον τὰ μέλη της, ἔτρεμεν ὅλη καὶ ὠργίζετο, ἀστοχήσασα δὲ σπλάγχνα μητρικὰ ἐκ τῆς ματαίας καὶ ψυχοβλαβοῦς εὐλαβείας, τὴν ὁποίαν εἶχεν εἰς τὰ ἀνόητα ξόανα, ἔτρεχεν ὡς δαιμονιζομένη νὰ καταγγείλῃ πρὸς τὸν βασιλέα τὸ τέκνον της. Καὶ οὐδὲ τὸν τοσοῦτον δρόμον ὑπελόγισεν, ἀλλ’ ἔτρεχε σπουδάζουσα.

Ὡς ἔφθασεν εἰς τὸν Διοκλητιανόν, προσεκύνησεν αὐτόν, ταῦτα λέγουσα· «Γίνωσκε, βασιλεῦ, ὅτι ἀπώλεσε τὰς φρένας του τὸ τέκνον μου καὶ ἐπίστευσεν εἰς τὸν Ἐσταυρωμένον, ὁ ἄγνωστος. Τὰ δὲ εἴδωλα, τὰ ὁποῖα εἶχον εἰς τὸν κοιτῶνά μου, κατέκοψεν εἰς λεπτὰ μέρη». Ὁ βασιλεύς, ἀκούσας ταῦτα, ἔστειλεν εὐθὺς πρὸς Οὐλκίωνα, τὸν ἡγεμόνα τῆς Παλαιστίνης, γράμματα, προστάσσων οὕτω· «Λάβε τοὺς ἐπισημοτέρους ἀνθρώπους αὐτῶν τῶν πόλεων καὶ ὕπαγε πρὸς τὸν δοῦκα τῆς Ἀλεξανδρείας Νεανίαν, τὸν υἱὸν τῆς Θεοδοσίας, ἥτις, καθὼς μᾶς εἶπεν, ἀπώλεσεν οὗτος τὰς φρένας του καὶ προσκυνεῖ ὡς πεπλανημένος ἕνα θνητὸν ἄνθρωπον κακοθάνατον. Προσπάθησον δέ, ὅσον δυνηθῇς, νὰ τὸν ἐξαγάγῃς ἀπὸ ταύτην τὴν πλάνην. Ἄλλως διὰ πικρῶν βασάνων θανάτωσέ τον, διὰ νὰ λάβουν οἱ ἄλλοι παράδειγμα καὶ νὰ μὴ τολμήσουν νὰ πράξουν τὰ ἴδια».

Οὗτος ὁ Οὐλκίων κατήγετο ἐξ Ἰταλίας, σκολιὸς εἰς τὴν γνώμην καὶ ἀγριώτατος. Παρέλαβε λοιπὸν τοὺς πρώτους τῆς Συγκλήτου καὶ μετέβη εἰς τὸ παλάτιον τοῦ δουκός, ὅπου, χαιρετήσας αὐτόν, ἔδωσεν εἰς χεῖρας τὰ βασιλικὰ γράμματα. Διότι τὸν ἐσεβάσθη καὶ δὲν ἠθέλησε νὰ εἴπῃ διὰ στόματος τὰ προσταχθέντα. Ὁ δὲ Ἅγιος, ἀναγνώσας τὰ γράμματα, κατεξέσχισε ταῦτα καὶ ρίπτων κατὰ γῆς μὲ περιφρόνησιν εἶπε· «Χριστιανὸς εἶμαι καὶ πρᾶξον τὸ προσταττόμενον». Ὁ Οὐλκίων τότε προσέβλεψε πρὸς τὸν Ἅγιον μετ’ εὐσπλαγχνίας εἰπών· «Ἐγὼ εὐλαβοῦμαι καὶ τὴν εὐγένειάν σου καὶ τὸν βασιλέα φοβοῦμαι καὶ δὲν ἠξεύρω τί νὰ κάμω. Λοιπὸν σὲ συμβουλεύω ἐγὼ καὶ ὅλοι οἱ ἄρχοντες νὰ κάμῃς ὅτι δῆθεν θυσιάζεις, διὰ νὰ φανῇ ὅτι ἐτέλεσες τὸ πρόσταγμα τοῦ βασιλέως, ἵνα λυτρωθῶμεν καὶ ἡμεῖς καὶ σὺ ἀπὸ τὸν κίνδυνον τῆς ζωῆς».