Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ.

Τοῦτο ἀκούσας ἔλαβε θάρρος καὶ εἶπεν εἰς τοὺς στρατιώτας του· «Ἂς πολεμήσωμεν τους ἐχθροὺς ἐπειδή, μὲ τὴν δύναμιν τοῦ Ἐσταυρωμένου τούτου, ἐλπίζω νὰ τοὺς νικήσωμεν». Καὶ ὁ λόγος του ἔργον ἐγένετο. Διότι τόσος φόβος ἐνέσκηψεν εἰς τοὺς βαρβάρους, ὥστε ἐκόπτοντο ὡς τὰ χόρτα καὶ δὲν ἠδύνατό τις νὰ ἀντισταθῇ εἰς τὸν πόλεμον, ἀλλ’ ἔπιπτον εἰς τὴν γῆν νενικημένοι. Οὕτως ἐφονεύθησαν περισσότεροι ἀπὸ ἓξ χιλιάδας. Καὶ τὸ θαυμασιώτερον, ὅτι ἐκ τῶν στρατιωτῶν τοῦ Νεανίου ὄχι μόνον οὐδεὶς ἐφονεύθη, ἀλλ’ οὐδὲ κατ᾽ ἐλάχιστον ἐπληγώθη. Ὅθεν ὁ Νεανίας ἐνίκησε χωρὶς δάκρυ, μὲ τοῦ Ἐσταυρωμένου τὴν δύναμιν.

Τότε ὁ Νεανίας διεμήνυσεν εἰς τὴν μητέρα του τὰς καλὰς εἰδήσεις, ἥτις ἐλθοῦσα καὶ ἀκούσασα πρότερον τὰς ἀνδραγαθίας τοῦ υἱοῦ αὐτῆς ἐχάρη καὶ τὸν ἐδέχθη μὲ πολλὴν ἀγαλλίασιν, καταφιλοῦσα δὲ τοῦτον, ὡς μήτηρ φιλότεκνος, ἔλεγε· «Πρέπει νὰ εὐχαριστήσῃς τοὺς θεούς, τὲκνον μου, τοὺς ὁποίους παρεκάλεσα, ὅταν ἤρχισες τὸν ἀγῶνα, καὶ σοῦ ἔδωσαν τὰ νικητήρια». Εἶπε τότε ὁ Νεανίας· «Εὐλογημένος νὰ εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ δώσας μοι τὴν βοήθειαν». Ἐκείνη δὲ ἀπὲκρίθη· «Μὴ λέγῃς, τέκνον μου γλυκύτατον, ὅτι σὲ ὲβοήθησεν ἕνας Θεός, διὰ νὰ μὴ ὀργισθοῦν οἱ ἄλλοι καὶ σὲ κακοποιήσωσι». Τότε, ὁ Νεανίας, ἔχων πόθον νὰ ἐπιστρέψῃ τὴν μητέρα του πρὸς τὴν εὐσέβειαν, ἵνα δώσῃ εἰς ταύτην τὸ εὖ εἶναι, καθὼς ἐκείνη προσέφερεν εἰς αὐτὸν τὸ ἁπλῶς εἶναι, ἐνουθέτησε ταύτην διὰ λόγων σωτηρίων νὰ μισήσῃ τὴν προτέραν πλάνην.

Διὰ νὰ βεβαιωθῇ δὲ τὴν ἀλήθειαν, ἔφερεν αὐτὴν εἰς τὸ δωμάτιόν της, ὅπου εἶχε τὰ μιαρὰ εἴδωλα, καὶ εἶπε πρὸς αὐτὰ ὁ μακάριος· «Σᾶς ἐρωτῶ, τίς μοῦ ἔδωκε τὴν νίκην; Ἐὰν εἶσθὲ θεοί, ἀποκριθῆτέ μοι». Ἐκεῖνα, εὐλόγως, ἔμειναν ἄφωνα ὡς λίθοι. Τότε λέγει πρὸς τὴν μητέρα· «Βλέπεις, ὅτι δὲν δύνανται οὔτε νὰ ἀποκριθῶσιν;». Ἡ δὲ εἶπε· «Δὲν ἀπεκρίθησαν, διότι δὲν τοὺς ἠρώτησες μὲ εὐλάβειαν, ἀλλὰ τοὺς περιγελᾷς». Εἶπε τότε ὁ Ἅγιος· «Λοιπὸν ἐρώτησέ τους σὺ εὐλαβῶς, διὰ νὰ σοῦ δώσουν ἀπόκρισιν». Εὐθὺς ἡ γυνὴ προσεκύνησε τὰ εἴδωλα, οὕτω λέγουσα· «Παρακαλῶ σας, θεοὶ ἐπουράνιοι, Ζεῦ παντοκράτορ καὶ Ποσειδῶν, ὅστις ὁρίζεις τὴν θάλασσαν, μαντικὲ Ἥλιε καὶ ὅσοι ἄλλοι θεοὶ εὑρίσκεσθε, δὲν εἶσθε σεῖς οἱ βοηθήσαντες τὸν υἱόν μου;». Ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι πάλιν ἔμειναν βωβοὶ καὶ ἄλαλοι.