Εἰς ταύτην τὴν πόλιν τῆς Ἀντιοχείας ἔζη μία εὐγενὴς γυνή, Θεοδοσία ὀνόματι, συγκλητικὴ τὸ ἀξίωμα, ἐκ τῶν πρώτων ἀρχοντισσῶν τῆς πόλεως, ἥτις εἶχε πλοῦτον πολὺν καὶ ἕνα υἱόν, Νεανίαν καλούμενον. Ἀλλ’ ἦτο χήρα καὶ προσεκύνει τὰ εἴδωλα. Ὁ δὲ ἀνὴρ αὐτῆς ἐκαλεῖτο Χριστόφορος κατὰ τὸ ὄνομα καὶ τὴν πρᾶξιν, ὅστις καὶ ἀπέθανεν εἰς τὴν εὐσέβειαν. Ἀλλ’ ὁ Νεανίας ἀνετράφη καὶ ἐδιδάχθη παρὰ τῆς μητρός, μετὰ τὴν τελευτὴν τοῦ πατρός. Ὅθεν ἐπίστευε καὶ αὐτὸς εἰς τὰ εἴδωλα, καθὼς αὐτὴ τὸν ἐδίδαξεν. Ἔχουσα δὲ πόθον ἡ Θεοδοσία νὰ τιμήσῃ ὁ βασιλεὺς τὸν υἱόν της, μετέβη πρὸς αὐτόν, πρὸς τὸν ὁποῖον, παραδώσασα χρυσίον πολύ, παρεκάλει νὰ δώσῃ εἰς τὸν υἱόν της μέγα ἀξίωμα. Ὁ Διοκλητιανὸς τότε, ἐξετάσας ἀκριβῶς τὸν Νεανίαν, καὶ ἰδὼν ὅτι ἦτο πολὺ φρόνιμιος καὶ καλῶς κατηρτισμένος εἰς τὴν Ἑλληνικὴν παιδείαν καὶ ὅτι δὲν προσεκύνει τὸν Χριστόν, ὡς ὁ πατήρ του, ἀλλ’ εἶχεν εἰς τὰ ἄψυχα ξόανα πολλὴν εὐλάβειαν, ἔλαβε τὸ χρυσίον ἀπὸ τὴν μητέρα του καὶ ὠνόμασεν αὐτὸν δοῦκα εἰς ὅλην τὴν Ἀλεξάνδρειαν. Εἰς τὴν ὁποίαν καὶ τὸν ἀπέστειλε, παραχωρήσας συνοδείαν στρατιωτῶν ἐκ δύο ταγμάτων καὶ προστάσσων αὐτόν, ὅσους Χριστιανοὺς εὕρῃ καὶ δὲν ἀρνηθοῦν τὸν Ἐσταυρωμένον, πρῶτον νὰ ἁρπάζῃ ὅλα τὰ πράγματα καὶ τὰ ὑπάρχοντα αὐτῶν καὶ ἔπειτα μὲ πολλὰ βασανιστήρια νὰ δίδῃ εἰς αὐτοὺς πικρὸν καὶ ἐπώδυνον θάνατον.
Ἐνῷ δὲ ὁ Νεανίας ἀπήρχετο μεθ’ ὅλου τοῦ πλήθους τῶν στρατιωτῶν πρὸς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, κινῶν τὴν κεφαλὴν κατὰ τῶν Χριστιανῶν καὶ πνέων κατ’ αὐτῶν ἐκδίκησιν, ὡς ἀνόητος, ἔτυχε τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὁ ἥλιος νὰ καίῃ πολὺ τὴν ἡμέραν. Ὅθεν μὴ δυνάμενος νὰ περιπατῇ τὴν ἡμέραν, διότι οἱ ἵπποι ἐδίψων πολὺ καὶ ἐκινδύνευον νὰ ἀποθάνουν, ἠναγκάζετο νὰ ὁδοιπορῇ καθ’ ὅλην τὴν νύκτα δι’ ὀλιγώτερον κόπον. Ὅταν ἔφθασαν εἰς τὴν Ἀπάμειαν τῆς Συρίας, ἐξῆλθεν ὅλη ἡ πόλις καὶ μὲ πολλὴν τιμὴν προϋπήντησαν αὐτὸν κατὰ τὴν συνήθειαν. Ἔπειτα τὸ ἑσπέρας ἀνεχώρησαν ἐκεῖθεν καὶ πορευόμενοι τὸν δρόμον των, ὅταν διήνυσαν τριάκοντα στάδια, τὴν τρίτην ὥραν τῆς νυκτὸς ἐγένετο σεισμὸς καὶ κεραυνὸς κατέπεσε φοβερώτατος, ἐκ δὲ τῆς ἀστραπῆς ἐξῆλθε φωνὴ μεγάλη, λέγουσα· «Νεανία, ποῦ θέλεις νὰ ὑπάγῃς καὶ κατὰ τίνος μάχεσαι;».