Τῇ Β’ (2ᾳ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἡ ἀνάμνησις τῆς ἐν τῇ ἁγίᾳ σορῷ καταθέσεως τῆς τιμίας ΕΣΘΗΤΟΣ τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθέμου ΜΑΡΙΑΣ ἐν ταῖς Βλαχέρναις.

Ὅσους δὲ χρόνους ἔζησαν οἱ εὐσεβεῖς ἐκεῖνοι βασιλεῖς, ὁ Λέων καὶ ἡ Βερῖνα οἱ ἀξιοΰμνητοι, ἔτι δὲ και οἱ δύο αὐτοι ἀδελφοί, οἱ τοσαύτης κοινῆς μακαριότητος πρόξενοι, δὲν ἔλειψαν ἀπὸ τὸν θαυμάσιον ἐκεῖνον Ναὸν δοξολογοῦντες καὶ εὐχαριστοῦντες τὸν Κύριον καὶ τὴν Δέσποιναν, ἥτις τοὺς ἠξίωσε καὶ ἀπήλαυσαν τοιοῦτον πλοῦτον πολύτιμον. Ὡσαύτως καὶ οἱ μεταγενέστεροι βασιλεῖς τε καὶ ἄρχοντες, καὶ ὁ κοινὸς λαὸς διαπαντὸς ἅπαντες συνέτρεχον εἰς τὸν Ναὸν αὐτὸν μὲ πολλὴν εὐλάβειαν προσευχόμενοι διὰ τὰς θαυματουργίας, τὰς ὁποίας πολλάκις ἐτέλεσε καὶ τελεῖ καθ’ ἑκάστην ἡ παντοδύναμος Δέσποινα, περισκέπουσα καὶ διαφυλάττουσα τὴν Πόλιν ταύτην ἀπὸ διαφόρους κινδύνους καὶ πολέμους, λιμοὺς καὶ λοιμούς, καὶ ἀπὸ ἄλλα πολλὰ ἐναντία καὶ λυπηρὰ συναντήματα. Ἀλλὰ ἀφήνοντες τὰ παλαιὰ καὶ πρότερα θαυμασιουργήματα, ὅσα ἔκαμεν ἡ Παντάνασσα, καθὼς εἰς διαφόρους βίβλους ἀναγινώσκονται, ἂς γράψωμεν μόνον τοῦτο τὸ ὕστερον, τὸ ὁποῖον μὲ τοὺς ὀφθαλμούς μας εἴδομεν, καὶ οὕτω νὰ δώσωμεν τέλος τῆς διηγήσεως.

Ὅταν ἐπολιόρκησαν κατὰ τὴν τελευταίαν φορὰν τὴν Κωνσταντινούπολιν οἱ πολέμιοι καὶ περιεκύκλωσαν τὰ τείχη, ἀφοῦ συνεσκέφθησαν, ἀπεφάσισαν τινὲς Χριστιανοὶ νὰ ἀφαιρέσουν ἀπὸ τὸν Ναὸν αὐτὸν τῶν Βλαχερνῶν τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον, μὲ τὰ ὁποῖα ἦτο ὁ Ναὸς ἐστολισμένος, διὰ νὰ μὴ τὸ ἁρπάσουν οἱ φιλοχρήματοι βάρβαροι. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν ἀφήρεσαν ὅλον τὸν στολισμὸν τῆς Ἐκκλησίας, ἐτόλμησαν διὰ τὴν ἀνάγκην νὰ ἐγγίσουν καὶ εἰς τὴν Ἁγίαν Σορόν. Τὴν ὁποίαν ἀνοίξαντες, ἤτοι τὴν χρυσῆν, εὗρον μέσα εἰς αὐτὴν καὶ τὴν μικρὰν σορόν, ἤτοι τὸ ἐξ ἠλέκτρου κιβώτιον, ὅπερ ἦτο εἰς τὴν χάριν καὶ ὡραιότητα θαυμάσιον καὶ λαμπρότατον. Καὶ ἀνοίξαντες αὐτὸ ἀνεδόθη τόση εὐωδία μύρων, ὥστε ἐγέμισεν ὅλη ἡ Ἐκκλησία. Εὗρον δὲ ἐντὸς αὐτοῦ καὶ τὸ τεμάχιον ἐκ τῆς βασιλικῆς ἁλουργίδος μὲ τὸ ὁποῖον εἶχον περιτυλίξει τὴν ἁγίαν Ἐσθῆτα τῆς Θεομήτορος.

Μὲ τὸ σημεῖον αὐτὸ ἐφάνη, ὦ τοῦ θαύματος! τὸ ἀψευδὲς τοῦ μυστηρίου καὶ τῆς Θεοτόκου ἡ δύναμις. Ὅτι ἡ μὲν βασιλικὴ ἁλουργίς, ἥτις ἦτο καὶ μεταξωτή, εὑρέθη ἀπὸ τὴν πολυκαιρίαν ἐφθαρμένη καὶ ἄχρηστος· ἡ δὲ θεία Ἐσθής, ἤτοι τῆς Θεοτόκου τὸ ἔνδυμα, ὅπερ ἦτο μάλλινον (τὸ δὲ ἔριον γίνεται ἀπὸ τὴν βρῶσιν εἰς ἓξ μῆνας σητόβρωτον), ἦτο ὅλον καὶ τὸ στημόνιον καὶ τὸ ὑφάδιον ἄφθαρτον καὶ ὁμόχροον, μαρτυροῦν τὸ ἀπαθὲς τῆς Θεοτόκου καὶ ἀδιάφθορον [2].


Ὑποσημειώσεις

[1] Διαφωνία εὑρίσκεται μεταξὺ τοῦ Συναξαρίου τούτου καὶ τοῦ ἑπομένου τοῦ παρόντος Συναξαρίου τοῦ Πατριάρχου Ἰουβεναλίου, διότι ἐκεῖ μὲν γράφεται ὅτι ὁ πρὸ τοῦ Λέοντος τοῦ Μεγάλου Μαρκιανὸς σὺν τῇ Πουλχερίᾳ ἔκτισαν τὰς Βλαχέρνας, ἐδῶ δὲ ὅτι ὁ Λέων ἔκτισε τὸν ἐν Βλαχέρναις Ναόν. Ἀλλ’ ἴσως ὁ μὲν Μαρκιανὸς ἔκτισε δηλαδὴ ἀνέκτισε καὶ ἀνεκαίνισε τὰς Βλαχέρνας καὶ τὸν ἐν αὐταῖς Ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Μάρκου, ὡς ἐλέχθη ἀνωτέρω, ὁ δὲ Λέων ὁ μέγας ἔκτισε τὸν ἐν ταῖς αὐταῖς Βλαχέρναις Ναὸν τῆς Θεοτόκου, ὡς γράφεται ἐδῶ.

[2] Καὶ Νικηφόρος ὁ συγγράψας πολλοὺς βίους Ἁγίων λέγει περὶ τῆς Ἐσθῆτος τῆς Θεοτόκου, ὅτι ἦτο ἐξ ἐρίων εὐφθάρτων ὑφασμένη, καὶ στημόνων ὁμοειδῶν καὶ ὁμοχρόων, καὶ ὅτι ἀδιάφθαρτος εἶναι καὶ ἀδιάλυτος μέχρι τοῦ νῦν, τὸ θαῦμα τῆς Ἀειπαρθένου ἀνακηρύττουσα. Ὅθεν καὶ Μιχαὴλ ὁ Τραυλὸς ἐξήνεγκε κατὰ τοῦ τυράννου Θωμᾶ τὰ τίμια ξύλα καὶ τὴν Ἐσθῆτα ταύτην τῆς Θεοτόκου (παρὰ Δοσιθέῳ, σελ. 1152 τῆς Δωδεκαβίβλου· βλέπε καὶ εἰς τὴν 31ην τοῦ Αὐγούστου ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα καὶ τὰ ἑξῆς, ὡς περιπόθητα παρὰ τοῖς φιλοχρίστοις, ἅπερ γράφει ὁ αὐτὸς Δοσίθεος ἐν σελ. 1152, ὅτι δηλαδὴ ἐν ταῖς Βλαχέρναις εὑρίσκοντο τὰ σπάργανα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἀκάνθινος στέφανος, ἡ σινδὼν τοῦ Χριστοῦ, τὸ λέντιον, τὸ πορφυροῦν ἱμάτιον, ὁ σπόγγος τοῦ Ζωοδότου, καὶ τὸ ὠμοφόριον τῆς Θεοτόκου, τὸ ὁποῖον φαίνεται ὅτι ἦτο ἄλλο ἀπὸ τὴν Ἐσθῆτα, κατὰ τὸν αὐτὸν Δοσίθεον (αὐτόθι). Ὅθεν Μιχαὴλ ὁ δοὺξ ἐν τῇ Μονῳδίᾳ θρηνῶν τὴν Κωνσταντινούπολιν ὑπὸ τῶν Ὀθωμανῶν ἁλωθεῖσαν, ἔλεγε πρὸς τοῖς ἄλλοις. «Ποῦ τὰ τῶν Ἀποστόλων τοῦ Κυρίου μου σώματα, τὰ πρὸ πολλοῦ φυτευθέντα ἐν τῷ ἀειθαλεῖ Παραδείσῳ; (τῆς Κωνσταντινουπόλεως)· ποῦ τὸ πορφυροῦν ἱμάτιον; ποῦ ἡ λόγχη; ποῦ ὁ σπόγγος; ποῦ ὁ κάλαμος;».