Τῇ Β’ (2ᾳ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἡ ἀνάμνησις τῆς ἐν τῇ ἁγίᾳ σορῷ καταθέσεως τῆς τιμίας ΕΣΘΗΤΟΣ τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθέμου ΜΑΡΙΑΣ ἐν ταῖς Βλαχέρναις.

Καθήσαντες λοιπὸν εἰς τὸ δεῖπνον προσεκάλεσαν καὶ τὴν γερόντισσαν, ἵνα τὴν περιποιηθοῦν καλῶς, διὰ νὰ τοὺς ὁμολογήσῃ μετὰ ταῦτα πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν. Αὐτὴ δὲ μετὰ βίας πολλῆς ἔστερξε νὰ συνδειπνήσῃ μὲ τοὺς ἄρχοντας, ἐπειδὴ τὴν παρεκάλεσαν καὶ σχεδὸν τὴν ἐβίασαν διὰ νὰ τοὺς ὁμολογήσῃ φιλαλήθως τὴν ὑπόθεσιν.

Ἀφ’ οὗ λοιπὸν ἐδείπνησαν, τὴν ἠρώτησαν διὰ τὸν ἐσώτερον οἶκον, παρακαλοῦντες νὰ τοὺς εἴπῃ τὴν ἀλήθειαν. Αὕτη δὲ ἀπεκρίνατο λέγουσα· «Βλέπετε τὸ πλῆθος τῶν ἀσθενῶν; Ὁ Θεὸς ἐπρόσταξε καὶ γίνονται εἰς τοῦτον τὸν οἶκον μεγάλα θαυμάσια· δαίμονες ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους διώκονται, τυφλοὶ ἀναβλέπουσι, χωλοὶ περιπατοῦσι καὶ πᾶσα ἄλλη ἀνίατος ἀσθένεια θεραπεύεται». Οἱ δὲ εἶπον αὐτῇ· «καὶ πόθεν ἔλαβεν ἐξ ἀρχῆς οὗτος ὁ τόπος αὐτὸ τὸ χάρισμα; παρακαλοῦμέν σε, σεβαστὴ γερόντισσα, νὰ μᾶς εἴπῃς διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ τὴν ἀλήθειαν· ὅτι καὶ ἡμεῖς, διὰ νὰ δοξάσωμεν τὰ θεῖα Μυστήρια ἤλθομεν ἀπὸ τόπον μακρινὸν νὰ προσκυνήσωμεν τὰ Ἱεροσόλυμα». Ἡ δὲ γυνὴ δὲν ἤθελε νὰ φανερώσῃ τὴν ὑπόθεσιν, ἀλλὰ ἐπροφασίζετο λέγουσα· «ἄλλο δὲν ἠξεύρω νὰ σᾶς εἴπω, εἰ μὴ μόνον, ὅτι ὁ τόπος εἶναι πεπληρωμένος τῆς θείας χάριτος». Τότε οἱ ἄρχοντες ἐγνώρισαν ἀπὸ τὸ σχῆμά της ἀλλὰ καὶ τοὺς λόγους, ὅτι μέγα τι μυστήριον ἐνυπῆρχε καὶ τὸ ἔκρυπτεν.

Ἔχοντες ὅθεν πόθον νὰ μάθωσι τὴν ἀλήθειαν (ἐπειδὴ ἡ καρδία των ἀνεφλέγετο, ὡς τοῦ Λουκᾶ καὶ τοῦ Κλεώπα, εἰς τὸν ἔνθεον ἔρωτα), τὴν ἐπῆραν οἱ δύο ἰδιαιτέρως ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους εἰς θέσιν ἀπόμερον, καὶ λέγουσι ταῦτα πρὸς αὐτὴν δακρύοντες· «Ὁρκίζομέν σε, ὦ θεοφιλεστάτη γυνὴ καὶ πάντιμος, εἰς αὐτὴν τὴν θείαν δύναμιν, ἥτις εἰς τοῦτον τὸν οἶκον εὑρίσκεται, τὴν ὁποίαν ἐπιστεύθης ὡς εὐλαβὴς καὶ ἐνάρετος, νὰ μᾶς εἴπῃς ὅλην τὴν ἀλήθειαν· καὶ μὴ φοβηθῇς, διότι οὐδεμίαν βλάβην ἢ ζημίαν θὰ ὑποστῇς ἐκ μέρους ἡμῶν· μάλιστα θὰ σὲ ἀνταμείψωμεν ὡς ἁρμόζει πλουσιοπάροχα». Τότε ἡ γραῖα, ἐκ βάθους καρδίας στενάξασα, εἶπε ταῦτα πρὸς αὐτοὺς δακρύουσα· «Ἀπὸ τὴν ὥραν ὅπου ἐπιστεύθην τοῦτο τὸ θεῖον Μυστήριον δὲν τὸ ἐφανέρωσα τινὸς οὐδέποτε, καθὼς καὶ αἱ πρόγονοί μας δὲν τὸ ὡμολόγησαν τινὸς ἀνδρός, κατὰ τὸν ὅρκον ὅπου ἀλληλοδιαδόχως ἐλάβομεν· ἀλλὰ ἐπειδὴ βλέπω ἀπὸ τοὺς λόγους καὶ τὰς πράξεις σας, ὅτι εἶσθε ἄνθρωποι εὐλαβεῖς καὶ αἰδέσιμοι, θέλω νὰ σᾶς εἴπω ἐξ ἀρχῆς τὴν ὑπόθεσιν· ἀλλὰ σᾶς ὁρκίζω καὶ ἐγὼ εἰς τὸν Θεόν, νὰ μὴ ὁμολογήσετε τὸ πρᾶγμα εἰς ἄλλον τινὰ ἐνταῦθα οὔτε εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ἀλλὰ φυλάξατε πιστῶς κεκρυμμένον τὸ μυστήριον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Διαφωνία εὑρίσκεται μεταξὺ τοῦ Συναξαρίου τούτου καὶ τοῦ ἑπομένου τοῦ παρόντος Συναξαρίου τοῦ Πατριάρχου Ἰουβεναλίου, διότι ἐκεῖ μὲν γράφεται ὅτι ὁ πρὸ τοῦ Λέοντος τοῦ Μεγάλου Μαρκιανὸς σὺν τῇ Πουλχερίᾳ ἔκτισαν τὰς Βλαχέρνας, ἐδῶ δὲ ὅτι ὁ Λέων ἔκτισε τὸν ἐν Βλαχέρναις Ναόν. Ἀλλ’ ἴσως ὁ μὲν Μαρκιανὸς ἔκτισε δηλαδὴ ἀνέκτισε καὶ ἀνεκαίνισε τὰς Βλαχέρνας καὶ τὸν ἐν αὐταῖς Ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Μάρκου, ὡς ἐλέχθη ἀνωτέρω, ὁ δὲ Λέων ὁ μέγας ἔκτισε τὸν ἐν ταῖς αὐταῖς Βλαχέρναις Ναὸν τῆς Θεοτόκου, ὡς γράφεται ἐδῶ.

[2] Καὶ Νικηφόρος ὁ συγγράψας πολλοὺς βίους Ἁγίων λέγει περὶ τῆς Ἐσθῆτος τῆς Θεοτόκου, ὅτι ἦτο ἐξ ἐρίων εὐφθάρτων ὑφασμένη, καὶ στημόνων ὁμοειδῶν καὶ ὁμοχρόων, καὶ ὅτι ἀδιάφθαρτος εἶναι καὶ ἀδιάλυτος μέχρι τοῦ νῦν, τὸ θαῦμα τῆς Ἀειπαρθένου ἀνακηρύττουσα. Ὅθεν καὶ Μιχαὴλ ὁ Τραυλὸς ἐξήνεγκε κατὰ τοῦ τυράννου Θωμᾶ τὰ τίμια ξύλα καὶ τὴν Ἐσθῆτα ταύτην τῆς Θεοτόκου (παρὰ Δοσιθέῳ, σελ. 1152 τῆς Δωδεκαβίβλου· βλέπε καὶ εἰς τὴν 31ην τοῦ Αὐγούστου ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα καὶ τὰ ἑξῆς, ὡς περιπόθητα παρὰ τοῖς φιλοχρίστοις, ἅπερ γράφει ὁ αὐτὸς Δοσίθεος ἐν σελ. 1152, ὅτι δηλαδὴ ἐν ταῖς Βλαχέρναις εὑρίσκοντο τὰ σπάργανα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἀκάνθινος στέφανος, ἡ σινδὼν τοῦ Χριστοῦ, τὸ λέντιον, τὸ πορφυροῦν ἱμάτιον, ὁ σπόγγος τοῦ Ζωοδότου, καὶ τὸ ὠμοφόριον τῆς Θεοτόκου, τὸ ὁποῖον φαίνεται ὅτι ἦτο ἄλλο ἀπὸ τὴν Ἐσθῆτα, κατὰ τὸν αὐτὸν Δοσίθεον (αὐτόθι). Ὅθεν Μιχαὴλ ὁ δοὺξ ἐν τῇ Μονῳδίᾳ θρηνῶν τὴν Κωνσταντινούπολιν ὑπὸ τῶν Ὀθωμανῶν ἁλωθεῖσαν, ἔλεγε πρὸς τοῖς ἄλλοις. «Ποῦ τὰ τῶν Ἀποστόλων τοῦ Κυρίου μου σώματα, τὰ πρὸ πολλοῦ φυτευθέντα ἐν τῷ ἀειθαλεῖ Παραδείσῳ; (τῆς Κωνσταντινουπόλεως)· ποῦ τὸ πορφυροῦν ἱμάτιον; ποῦ ἡ λόγχη; ποῦ ὁ σπόγγος; ποῦ ὁ κάλαμος;».