Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου καὶ θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν ΑΝΤΩΝΙΟΥ τοῦ Ρώσου ἀσκήσαντος τὸ πρῶτον ἐν τῷ ἁγιωνύμῳ ὄρει τοῦ Ἄθω, ὕστερον δὲ ἀπελθόντος εἰς Ρωσίαν καὶ ἀνεγείραντος ἐκ βάθρων τὴν περιβόητον καὶ περικαλλῆ Λαύραν εἰς τὸ Κίεβον, ὅπου καὶ ἀνεπαύθη.

Λέγουν οἱ ἀρχιτέκτονες· «Καὶ πῶς σεῖς, οἱ ὁποῖοι γνωρίζετε τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς σας, ἀγνοεῖτε τὸν τόπον τῆς οἰκοδομῆς; δὲν ἐδώκατε σεῖς τὸν μισθὸν τῆς οἰκοδομῆς εἰς Κωνσταντινούπολιν; πῶς λοιπὸν τώρα λέγετε δὲν γνωρίζετε;». Τότε ὁ Ἀντώνιος, γνωρίσας τῷ πνεύματι ὅτι ἐπισκοπή τις θεία ἐγένετο ἄνωθεν, ἠρώτησε τοὺς ἀρχιτέκτονας λέγων εἰς αὐτούς· «Εἴπατε εἰς ἡμᾶς, τέκνα, τίνες εἶναι οἱ λόγοι τοὺς ὁποίους λαλεῖτε πρὸς ἡμᾶς; ὅτι περὶ τούτων οὐδὲν γνωρίζομεν». Οἱ δὲ ἀπεκρίθησαν λέγοντες· «Καθημένων ἡμῶν εἴς τινα οἶκον εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἡμέραν τινά, πρωΐας ἔτι οὔσης, ἀνατέλλοντος τοῦ ἡλίου, ἦλθον πρὸς ἡμᾶς βασιλικοί τινες ἄνθρωποι προσκαλοῦντες ἡμᾶς, ἵνα ἀπέλθωμεν ταχέως εἰς τὸν Ναὸν τῶν Βλαχερνῶν, ὅτι ζητεῖ ἡμᾶς ἡ βασίλισσα πρὸς οἰκοδομὴν Παλατίου τινός· ἡμεῖς δὲ νομίσαντες ὅτι ἡ γυνὴ τοῦ βασιλέως ἐκάλει ἡμᾶς ἵνα ἀπέλθωμεν μετὰ τῶν βασιλικῶν δορυφόρων ἐκείνων εἰς τὸν ἐν Βλαχέρναις Ναόν, ἠρωτήσαμεν αὐτοὺς ποῖος ζητεῖ ἡμᾶς. Οἱ δὲ ἐκεῖ παρόντες νέοι τινὲς θαυμάσιοι ἄνδρες εἶπον εἰς ἡμᾶς· ἡ βασίλισσα Κυρία ἡμῶν προσκαλεῖ ἡμᾶς».

«Μεταβάντες λοιπὸν τότε ἡμεῖς εἰς τὸν Ναόν, εἴδομεν τὴν βασίλισσαν με πλῆθος δορυφόρων περικυκλουμένην καὶ πεσόντες προσεκυνήσαμεν αὐτὴν εὐλαβῶς. Ἐκείνη δὲ εἶπεν εἰς ἡμᾶς· «Θέλω ἵνα ἀπέλθητε εἰς Κίεβον τῆς Ρωσίας καὶ οἰκοδομήσετε Ναὸν ὡραῖον εἰς τὴν πρωτεύουσαν ἐκείνην πόλιν· ἰδοὺ δὲ δίδω εἰς ἡμᾶς ἀπὸ τώρα τὴν πληρωμὴν τοῦ κόπου σας διὰ χρόνους τρεῖς ἐκδουλεύσεως, ὅπως οἰκοδομήσετε τὸν Ναὸν ὡς ἐγὼ ἐπιποθῶ». Τότε ἡμεῖς προσκυνήσαντες τὴν βασίλισσαν εἴπομεν ποὸς αὐτήν· «Εἰς μακρινὸν τόπον στέλλεις ἡμᾶς, Κυρία, καὶ εἰς γῆν ἀλλοτρίαν καὶ πρὸς ποῖον θὰ ὑπάγωμεν;». Ἡ δὲ εἶπεν εἰς ἡμᾶς· «Ἰδοὺ οὗτοι οἱ δύο Μοναχοὶ Ἀντώνιος καὶ Θεοδόσιος, οἵτινες εἶναι πλησίον μου (δείξασα σᾶς δακτυλοειδῶς), πρὸς αὐτοὺς θὰ ὑπάγετε». Τότε πάλιν εἴπομεν ποὸς αὐτήν· «Τίνος ἕνεκεν, ὦ Δέσποινα, δίδεις εἰς ἡμᾶς τὸ χρυσίον ἀπὸ ἐδῶ; Οὗτοι οἵτινες μέλλουν νὰ οἰκοδομήσουν τὸν Ναὸν ἂς ἔχουν καὶ τὴν φροντίδα τῆς πληρωμῆς τοῦ μισθοῦ τοῦ ἔργου ἡμῶν». Ἀπεκρίθη πρὸς ταῦτα ἡ βασίλισσα· «Ὁ Ἀντώνιος οὗτος ἀφοῦ τελέσῃ τὴν εὐχὴν τῆς ἐνάρξεως τῆς οἰκοδομῆς τοῦ Ναοῦ θέλει ἀπέλθει εἰς τὰς αἰωνίους Μονάς, ἵνα ἀναπαυθῇ. Ὁ Θεοδόσιος δὲ οὗτος, μετὰ τὸν δεύτερον χρόνον τῆς οἰκοδομῆς, θέλει ἀκολουθήσει καὶ αὐτὸς τὸν γέροντα διὰ νὰ ἀναπαυθῇ εἰς τὴν ἀτελεύτητον μακαριότητα. Τούτου λοιπὸν ἕνεκα δίδω εἰς σᾶς τὸ χρυσίον ὡς μισθὸν τῆς ἐργασίας σας, λάβετε δὲ ὅσον βούλεσθε, διότι ἄλλος νὰ σᾶς πληρώσῃ ἐκεῖ δὲν ἔχει, οὐδὲ δύναται· ὅτε δὲ ἡ οἰκοδομὴ τοῦ Ναοῦ περατωθῇ, τότε ἐγὼ ἡ ἰδία θὰ ἔλθω μόνη ἐκεῖ νὰ ἴδω τὸ ἔργον σας καὶ νὰ μείνω ἐκεῖ διὰ παντός».


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε περὶ τῶν Ἁγίων τούτων, πότε ἕκαστος ἑορτάζεται, ἐν τῷ «Παναγίῳ», τῷ συνημμένῳ ἐν τῷ τέλει τοῦ ΙΔʹ τόμου τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Οὗτος εἶναι ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ρῶσος ὁ Ἔγκλειστος τοῦ ἐν Κιέβῳ σπηλαίου, ἑορταζόμενος κατὰ τὴν ιηʹ (18ην) Ἰουλίου. (Βλέπε ἀνὰ χεῖρας τόμον, σελ. 326).