Λόγος εἰς τὰ Ἅγια ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ Τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

 Κυρίου τὸν Βεσελεήλ». Πνεῦμα ὅμως ὀνομάζεται καὶ ὁ Ἄγγελος, ὡς λέγει ὁ Προφήτης Δαβίδ. «Ὁ ποιῶν τοὺς Ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα». Καὶ πάλιν, ὡς λέγει καὶ ὁ μέγας Παῦλος ὁ Ἀπόστολος· «Οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα πρὸς διακονίαν ἀποστελλόμενα;». Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ ὁ δαίμων, ὡς λέγει καὶ τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον ὅτι ὁ Κύριος ἐπρόσταξεν ἕνα δαίμονα νὰ ἐξέλθῃ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπον καὶ εἶπε· «Τὸ πνεῦμα τὸ ἄλαλον καὶ κωφόν, ἐγώ σοι ἐπιτάσσω, ἔξελθε ἐκ τοῦ ἀνθρώπου τούτου». Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ ὁ ἄνεμος, ὡς λέγει τὸ βιβλίον τοῦ Προφήτου Ἰωνᾶ· «Καὶ ἐξῆρε Κύριος πνεῦμα μέγα ἐν τῇ θαλάσσῃ»· ἤτοι ἤγειρεν ὁ Θεὸς ἄνεμον μέγαν εἰς τὴν θάλασσαν, ὅταν ἦτο ὁ Προφήτης Ἰωνᾶς εἰς τὸ πλοῖον· καὶ πάλιν ὁ Προφήτης ὁ Ἠσαΐας λέγει· «Ὁ στερεῶν βροντὴν καὶ κτίζων πνεῦμα». Καὶ ὁ Δαβίδ· «Πνεύσει τὸ πνεῦμα αὐτοῦ, καὶ ρυήσεται ὕδατα».

Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ ἡ ψυχή, ὡς τὸ λέγει ὁ Προφήτης Δαβίδ· «Ἐξελεύσεται τὸ πνεῦμα αὐτοῦ, και ἐπιστρέψει εἰς την γῆν αὐτοῦ», ἤτοι ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ σῶμα, καὶ τὸ σῶμα ἀπομένει εἰς τὴν γῆν καὶ πάλιν ἀλλαχοῦ ὁ αὐτὸς Προφήτης λέγει· «Ὅτι πνεῦμα διῆλθεν ἐν αὐτῷ καὶ οὐχ ὑπάρξει»· καὶ πάλιν ἀλλοῦ «Καὶ ἠκηδίασεν ἐπ’ ἐμὲ τὸ πνεῦμά μου». Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ ὁ νοῦς, ὡς λέγει ὁ Κύριος πρὸς τὴν Σαμαρείτιδα· «Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν», ἤτοι ὁ Θεὸς εἶναι νοῦς· πρέπει δὲ καὶ ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι τὸν προσκυνοῦν, μὲ νοῦν καθαρὸν νὰ τὸν προσκυνοῦν καὶ νὰ τὸν λατρεύουν. Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὡς λέγει ὁ Προφήτης Ἠσαΐας· «Καὶ ἐπαναπαύσεται ἐπ’ αὐτῷ ἑπτὰ πνεύματα, πνεῦμα σοφίας» καὶ τὰ ἑξῆς. Πνεῦμα ὀνομάζεται τὸ χάρισμα τῆς υἱοθεσίας, καὶ τὸ τούτου ἐναντίον, ὡς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος· «Οὐ γὰρ ἐλάβετε πνεῦμα δουλείας, ἀλλ’ ἐλάβετε πνεῦμα υἱοθεσίας». Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ τὸ ἀντιδιαστελλόμενον εἰς τὸ γράμμα, τοῦτο δὲ μαρτυρεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγων· «Τὸ μὲν γράμμα ἀποκτείνει, τὸ δὲ πνεῦμα ζωοποιεῖ». Πνεῦμα ὀνομάζεται ἡ γνωστικὴ διάθεσις, ὡς λέγει ὁ Προφήτης Ἠσαΐας· «Καὶ τότε γνώσονται οἱ πλανώμενοι τῷ πνεύματι». Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ ἡ ζωτικὴ δύναμις, ὡς λέγει ὁ σοφὸς Σολομῶν· «Πνεῦμα ἐν τοῖς πᾶσιν», ἤτοι ὅλα τὰ ζῶντα ἔχουν μίαν ζωήν. Ἀλλὰ ποῖον νὰ διαλύσω καὶ ποῖον νὰ ἀφήσω; ἀπὸ τὴν ἔννοιαν τὴν πολλὴν πίπτω εἰς ἀπορίαν· ὁ λόγος μὲ ἀναγκάζει, καὶ ἡ ἀγάπη τῆς ἑορτῆς μὲ κάμνει νὰ πολυλογῶ, πλὴν νὰ κόψω τὸν λόγον μου τὸ ταχύτερον καὶ νὰ διαλύσω τὸ ὄγδοον ζήτημα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ δὲ δύναμις ἐκείνων, οἵτινες κατέπεσον εἰς τὰ καταχθόνια, συνετρίβη μὲ τὴν κάθοδον τοῦ Κυρίου εἰς τὸν Ἅδην μετὰ τὴν σταύρωσιν, ἀφ’ ὅτου ἀναστὰς συνεξανέστησε καὶ ἅπαν τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων.