λέγουσιν, ἔγραψε τὴν ἐξήγησιν τῶν Παροιμιῶν τοῦ Σολομῶντος. Ἀκούσας δέ, ὅτι ο πατὴρ αὐτοῦ ἀσθενεῖ, ἠθέλησε νὰ μεταβῇ εἰς τὴν πατρίδα του, τὴν Καισάρειαν, ἵνα λάβῃ τὴν εὐχὴν τῶν γονέων αὐτοῦ.
Ἀπερχομένου δὲ τοῦ Ἁγίου, Ἄγγελος Κυρίου ἐφάνη πρὸς τὸν Μητροπολίτην τῆς Καισαρείας, ὀνόματι Εὐσέβιον, λέγων· «Ταύτην τὴν ὥραν ἔρχεται ὁ ἄξιος διάδοχος τοῦ θρόνου σου· ὅθεν ἀπόστειλον τοὺς Κληρικούς σου καὶ ἄρχοντας νὰ τὸν προϋπαντήσουν εἰς τὴν πύλην τῆς πόλεως». Πορευθέντες λοιπὸν οἱ Κληρικοὶ καὶ οἱ ἄρχοντες καὶ ἰδόντες τὸν Ἅγιον ἐρχόμενον, ἐθαύμασαν καὶ ηὐφράνθησαν· ἐθαύμασαν μὲν διὰ τὴν πρόρρησιν τοῦ Ἀγγέλου, ηὐφράνθησαν δέ, διότι ἠξιώθησαν νὰ ἀποκτήσουν τοιοῦτον ποιμένα καὶ διδάσκαλον περιφανῆ διά τε τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν φήμην, τὴν ὁποίαν εἶχεν. Διατρίψας λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἐκεῖ ἡμέρας τινάς, ἐχειροτονήθη πρεσβύτερος· ἐπειδὴ ὅμως ἦτο θέλημα Θεοῦ νὰ τεθῇ τὸ φῶς ἐπὶ τὴν λυχνίαν, διὰ νὰ μὴ πολυλογῶ, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Εὐσέβιος. Συναχθέντες δὲ οἱ Ἐπίσκοποι τῆς ἐπαρχίας ἐκείνης, ψήφῳ κανονικῇ ἐχειροτόνησαν τὸν Ἅγιον Βασίλειον Ἀρχιερέα καὶ ποιμένα αὐτῶν, μᾶλλον δὲ παντὸς τοῦ κόσμου διδάσκαλον.
Ἀλλὰ τίς νὰ διηγηθῇ τὰς ἀρετὰς τοῦ Ἁγίου καὶ τοὺς κόπους, τοὺς ὁποίους κατέβαλεν, ἀφοῦ ἠξιώθη τῆς ἀρχιερωσύνης; Διότι ἦτο μὲν καὶ πρότερον ἐγκρατὴς καὶ ἐνάρετος, ἀλλὰ τότε ὑπερέβη πάντα νοῦν καὶ λογισμὸν ἡ ἀρετὴ αὐτοῦ, διότι, τοσαύτης μόνον τροφῆς ἐγεύετο, ὅσον νὰ διατηρῆται ἡ ψυχὴ εἰς τὸ σῶμα, ὕπνου δὲ τοσούτου μετεῖχεν, ὅσον νὰ μὴ συγχύζεται ὁ νοῦς ἀπὸ τὴν πολλὴν ἀγρυπνίαν. Τίς νὰ ἐπαινέσῃ ἀξίως τὴν σωφροσύνην αὐτοῦ, τὴν ἀποχὴν ἀπὸ τῶν ἡδονῶν, τὴν στέρησιν τῶν θελημάτων τῆς σαρκός; Τίς δύναται νὰ ἐξιστορήσῃ τὰς καθ’ ἑκάστην ἡμέραν γινομένας μελιρρύτους διδασκαλίας αὐτοῦ; Ἄλλος Ἀπόστολος τρισκαιδέκατος ἦτο τὸν καιρὸν ἐκεῖνον, διότι καὶ τούτου ὁ φθόγγος καὶ ἡ διδασκαλία, ὡς λέγει ὁ θεῖος Δαβίδ, εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθε, καθὼς καὶ ἡ τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων· διὰ τοῦτο καὶ χαρίτων μεγάλων ἠξιώθη παρὰ Θεοῦ, ὡς καὶ ἐκεῖνοι καὶ δὲν ἔπαυε θαυματουργῶν καθ’ ἑκάστην ἡμέραν. Ἐὰν ὅμως θελήσῃ τις νὰ διηγηθῇ ταῦτα λεπτομερῶς, κάμνει ὡς ἐκεῖνον, ὅστις προσπαθεῖ νὰ μετρήσῃ τοὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ ἢ τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης. Ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ζημιώσωμεν τοὺς ἀγαπῶντας τὴν ἀκρόασιν τῆς διηγήσεως ταύτης, πρέπον εἶναι νὰ διηγηθῶμεν μερικὰ ἐκ τούτων, εἰς εὐφημίαν ἀφ᾽ ἑνὸς καὶ ἔπαινον τοῦ Ἁγίου, εἰς δοξολογίαν δὲ καὶ εὐχαριστίαν ἀφ᾽ ἑτέρου τοῦ ἐν Ἁγίοις δοξαζομένου Θεοῦ. Μὴ ὅμως θαυμάσετε καὶ ἀπορήσετε, ὅσοι γνωρίζετε γράμματα, διότι