Ὡς χάριν παραδείγματος ἡ μάχαιρα, ἡ ὁποία, ἐὰν μὲν τύχῃ εἰς ἄνθρωπον ὅστις τὴν χρησιμοποιεῖ διὰ καλόν, δηλαδὴ νὰ κόπτῃ ἄρτον ἢ νὰ κάμνῃ ἄλλην τινὰ ἐργασίαν, λέγεται καὶ ἐκείνη καλή, ἂν δὲ τὴν ἔχῃ τις διὰ νὰ σφάττῃ ἀνθρώπους, τότε λέγεται κακή· ὄχι διότι ἡ μάχαιρα κατὰ τὴν φύσιν της εἶναι καλὴ ἢ κακή, ἐπειδὴ εἶναι ἄψυχον πρᾶγμα καὶ προαίρεσιν δὲν ἔχει, ἀλλὰ διότι κατὰ πῶς τὴν χειρισθῇ ὁ ἄνθρωπος, ὁ λογικὸς καὶ αὐτοπροαίρετος, ὑπηρετεῖ καὶ ἐκείνη. Οὕτως εἶναι καὶ ἡ μάθησις· ὄργανον τὴν ἔδωκεν ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους, ἵνα ἐννοήσωσι τὰ ποιήματά του· ὅταν δὲ ὁ ἄνθρωπος τὴν χρειασθῇ εἰς αἱρέσεις ψευδεῖς, τότε οὐχὶ ὁ Θεός, ὅστις τὴν ἔδωκε, λέγεται αἴτιος τοῦ κακοῦ, καθὼς οὔτε ὁ τεχνίτης, ὁ ὁποῖος ἔκαμε τὴν μάχαιραν, ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος, ὅστις θὰ τὴν χρησιμοποιήσῃ διὰ τὸ κακόν, ἐκεῖνος ἔχει τὴν κατηγορίαν, ἡ δὲ μάθησις, ὡς ὄργανον, εἶναι ἀκατηγόρητος.

Ταύτην λοιπὸν τὴν ἑλληνικὴν σοφίαν ἐπιθυμήσας νὰ σπουδάσῃ ὁ Ἅγιος μετέβη πρῶτον εἰς τὸ Βυζάντιον, τὸ ὁποῖον εἶναι ἡ νῦν ὀνομαζομένη Κωνσταντινούπολις, διότι ἦσαν πολλοὶ σοφοὶ τότε ἐκεῖ· ἔπειτα δέ, τελειοτέρας διδασκαλίας ἐπιθυμῶν, ἦλθεν εἰς τὰς Ἀθήνας, διότι τὸν καιρὸν ἐκεῖνον εὑρίσκοντο εἰς αὐτὰς οἱ πρῶτοι σοφοὶ καὶ διδάσκαλοι τῶν Ἑλλήνων. Εἰς αὐτὰς ἦτο τότε καὶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὅστις ἐσπούδαζεν, ὡς καὶ ὁ παραβάτης Ἰουλιανός, ὁ ὁποῖος ἐβασίλευσε μετὰ ταῦτα, ὁ σοφιστὴς Λιβάνιος καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἀπὸ διαφόρους τόπους. Τοσαύτην δὲ ἀρετὴν εἶχεν ὁ Ἅγιος εἰς τὰς Ἀθήνας κατὰ τὸν καιρὸν ὅτε ἐδιδάσκετο, ὥστε, ὅσον καιρὸν διέμεινεν, οὔτε κρέας ἔφαγεν, οὔτε ὀψάριον, οὔτε ἄλλο ἄρτυμα, οὔτε οἶνον ἔπιε· διετρέφετο δὲ, μόνον δι’ ἄρτου καὶ ὕδατος καὶ δι’ ἡμέρων λαχάνων, ὥστε καὶ ὁ διδάσκαλος αὐτοῦ, Εὔβουλος καλούμενος, σοφὸς ὢν καὶ ἄριστος τῶν ἐν Ἀθήναις φιλοσόφων, βλέπων τὴν τοσαύτην ἐγκράτειαν καὶ σωφροσύνην τοῦ Ἁγίου, ἐθαύμαζεν ἐκπληττόμενος. Λέγουσι δὲ ὅτι μετὰ ταῦτα αὐτὸς ὁ Εὔβουλος ἐγένετο Χριστιανός, διὰ παραινέσεως τοῦ Ἁγίου.

Μὲ τοιοῦτον λοιπὸν τρόπον σπουδάσας ἅπασαν τὴν φιλοσοφίαν τῶν Ἑλλήνων, ἠθέλησε νὰ ὑπάγῃ καὶ εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, πρῶτον μὲν διὰ νὰ προσκυνήσῃ τὸν Πανάγιον καὶ Ζωηφόρον Τάφον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, δεύτερον δὲ διὰ νὰ βαπτισθῇ εἰς τὸν Ἰορδάνην ποταμόν, ἐπειδή, τὸν καιρὸν ἐκεῖνον, δὲν ἐβαπτίζοντο ὃταν ἦσαν μικρὰ παιδία οἱ Χριστιανοί, ἀλλ’ ὅταν ἐγίνοντο τριάκοντα χρόνων. Τυχὼν δὲ τοῦ ποθουμένου, ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Ἀντιόχειαν καὶ ἐκεῖ διατρίβων ἐχειροτονήθη Διάκονος ὑπὸ τοῦ τότε Πατριάρχου Ἀντιοχείας. Τότε,