Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας τοῦ Μεγάλου.

δὲ πάντων ἔγραψε μίαν θανάσιμον ἁμαρτίαν καὶ κατόπιν ἐσφράγισε τὸ γράμμα καταλλήλως. Ἐνῷ δὲ ὁ Ἅγιος Βασίλειος μετέβαινεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, ἔρριψε τοῦτο πρὸ τῶν ποδῶν αὐτοῦ, μετὰ δακρύων εἰποῦσα· «Ἐλέησόν με, Ἅγιε τοῦ Θεοῦ, ἐμὲ τὴν περισσότερον ἁμαρτωλὴν πάντων τῶν ἀνθρώπων». Σταθεὶς δὲ ὁ Ἅγιος ἠρώτησεν αὐτήν, τὶς ἡ αἰτία τῶν τόσων δακρύων. Ἐκείνη τότε ἀπήντησε· «Δέσποτα Ἅγιε, ὅλας τὰς ἁμαρτίας ἔγραψα εἰς τὸ γράμμα τοῦτο καὶ παρακαλῶ τὴν ἁγιωσύνην σου νὰ μὴ τὸ ἀνοίξῃς, ἀλλὰ μόνον διὰ τῆς προσευχῆς σου νὰ ἐξαλείψῃς τὰς ἁμαρτίας μου». Ὁ δὲ Ἅγιος, λαβὼν τὸν χάρτην καὶ ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανόν, προσηυχήθη οὕτω· «Ἰδικόν Σου ἔργον εἶναι, Δέσποτα Κύριε, νὰ συγχωρήσῃς τὰς ἁμαρτίας τῆς δούλης Σου ταύτης, διότι σὺ ὡς ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος, ἐβάστασας τὰς ἁμαρτίας τῶν ἀνθρώπων, αὑτὸς ὢν ἀναμάρτητος».

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος εἰσῆλθεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ἤρχισε νὰ τελῇ τὴν θείαν Λειτουργίαν κρατῶν το γράμμα. Μετὰ δὲ τὴν ἀπόλυσιν προσεκάλεσε τὴν γυναῖκα ἐκείνην, εἰς τὴν ὁποίαν παρέδωσε τὸ γράμμα, εἰπών· «Ἤκουσες, γύναι, ὅτι οὐδεὶς δύναται νὰ συγχωρῇ ἁμαρτίας, εἰμὴ μόνον ὁ Θεός;». Ἐκείνη δὲ ἀπήντησεν· «Ἤκουσα, Δέσποτα Ἅγιε, καὶ διὰ τοῦτο σὲ παρεκάλεσα νὰ ἱκετεύσῃς τὸν Θεὸν ὑπὲρ ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μου». Ταῦτα εἰποῦσα ἡ γυνὴ ἤνοιξε τὸν χάρτην, καὶ ὢ τοῦ θαύματος! εὗρεν αὐτὸν ὅλως ἄγραφον, μόνον δὲ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἔγραψεν ἡ γυνὴ εἰς τὸ τέλος ἔμεινε γεγραμμένον. Τοῦτο ἰδοῦσα ἡ γυνὴ ὠλιγοψύχησε καὶ τύψασα τὸ στῆθος διὰ τῶν χειρῶν, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου κρατοῦσα τὸ γράμμα καὶ λέγουσα· «Ἐλέησόν με, Ἅγιε τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου, καὶ ὡς διὰ τῶν ἁγίων σου προσευχῶν ἐξηλείφθησαν αἱ ἄλλαι μου ἁμαρτίαι, οὕτω δεήθητι εἰς τὸν Θεὸν νὰ ἐξαλειφθῇ καὶ αὕτη μου ἡ ἀνομία». Ὁ δὲ Ἅγιος, δακρύσας, εἶπε πρὸς αὐτήν· «Ἐγέρθητι, ὦ γύναι, διότι καὶ ἐγὼ ἄνθρωπος ἁμαρτωλὸς εἶμαι καὶ ἔχω καὶ ἐγὼ ἀνάγκην συγχωρήσεως. Ἄπελθε εἰς τὴν ἔρημον καὶ ζήτησον μέγαν τινὰ ἀσκητὴν ὀνομαζόμενον Ἐφραίμ, ἐκεῖνος δέ, ἀφοῦ ἀναπέμψῃ δέησιν πρὸς τὸν Θεόν, θέλει ἐξαλείψει τὴν ἁμαρτίαν σου».

Λαβοῦσα λοιπὸν ἡ γυνὴ ὡς ἀγαθὸν συνοδοιπόρον τὴν εὐχὴν τοῦ Ἁγίου ἔφθασεν εἰς τὴν ἔρημον καὶ εὗρε τὸν Ὅσιον Ἐφραίμ. Προσπεσοῦσα τότε εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ ἔρριψε τὸν χάρτην εἰποῦσα· «Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Καισαρείας Μέγας Βασίλειος μὲ ἔστειλε πρὸς σέ, ἵνα, ἀφοῦ προσευχηθῇς εἰς τὸν Θεόν, ἐξαλείψῃς τὸ θανάσιμον ἁμάρτημά μου. Μὴ λοιπὸν ὀλιγωρήσῃς, Πάτερ Ἅγιε, νὰ δεηθῇς πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα συγχωρήσῃ καὶ τοῦτο τὸ ἀνόμημά μου». Τοῦτο ἀκούσας ὁ Ὅσιος Ἐφραίμ, εἶπεν· «Ὄχι, τέκνον, διότι ἐκεῖνος ὅστις παρεκάλεσε


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Νύσσης βλέπε ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ Ἰανουαρίου Ιʹ (10).

[2] Τῆς Ὁσίας Μακρίνης τὸν κατὰ πλάτος θαυμάσιον Βίον συγγεγραμμένον ἀπὸ τὸν ἀδελφὸν αὐτῆς Ἅγιον Γρηγόριον Νύσσης βλέπε εἰς τὴν 19ην Ἰουλίου τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Ζʹ. Ἐκεῖ βλέπε καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἀδελφῶν τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, τοῦ Ναυκρατίου δηλαδὴ καὶ τοῦ Πέτρου.

[3] Ἡ θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου τελεῖται κατὰ τὰς πέντε πρώτας Κυριακὰς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Πέμπτην, τὸ Μέγα Σάββατον, τὴν παραμονὴν τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως, τὴν παραμονὴν τῶν Φώτων καὶ τὴν ἡμέραν τῆς ἑορτῆς τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.

[4] Ὁ Μέγας Βασίλειος κατέλιπεν ἡμῖν πολλὰ καὶ σπουδαιότατα συγγράμματα, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦν πολυτιμοτάτην καὶ πλουσιωτάτην πηγὴν δι’ ἐκεῖνον, ποὺ ἐπιθυμεῖ νὰ κατανοήσῃ τὴν οὐσίαν τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ νὰ ἐνσαρκώσῃ τὸν ἰδανικὸν τύπον τοῦ καλοῦ Χριστιανοῦ. Τὰ ἔργα τοῦ Μεγάλου τούτου Πατρὸς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ Οἰκουμενικοῦ Διδασκάλου δυνάμεθα νὰ τὰ κατατάξωμεν εἰς δέκα γενικὰς κατηγορίας. Ἤτοι: Αʹ Λειτουργικά. Βʹ Δογματικά. Γʹ Ἑρμηνευτικὰ εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν. Δʹ Λόγοι εἰς διαφόρους ἑορτὰς Ἁγίων Μαρτύρων. Εʹ Παιδαγωγικά. Ϛʹ Ἠθικαὶ πρακτικαὶ ὁμιλίαι. Ζʹ Ἀσκητικά. (Πρόκειται, κυρίως περὶ συλλογῆς συγγραμμάτων, ἀναφερομένων εἰς τὸ περιεχόμενον καὶ τὴν ὀργάνωσιν τοῦ Μοναχικοῦ βίου. Εἰς τὴν συλλογὴν ὅμως αὐτήν, κατ’ ἐπέκτασιν, ἐξετάζονται καὶ ζητήματα, σχετιζόμενα μὲ τὴν ἐφαρμογὴν εἰς τὸν βίον τῆς κατὰ Χριστὸν Ἠθικῆς). Ὁ Μ. Βασίλειος διὰ τῶν δύο συγγραμμάτων, («Ὅροι κατὰ πλάτος» καὶ «Ὅροι κατ’ ἐπιτομὴν») ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἐξαίρει τὴν ὑπεροχὴν τοῦ Κοινοβιακοῦ συστήματος τοῦ Μοναχικοῦ βίου, ἀφ’ ἑτέρου δὲ διατυπώνει τὰς βασικὰς ἀρχὰς ὀργανώσεως τῶν Κοινοβίων. Θὰ ἠδύνατο κανεὶς νὰ εἴπῃ ὅτι ὁ Μ. Βασίλειος εἶναι ὁ κατ’ ἐξοχὴν θεμελιωτὴς τοῦ Κοινοβιακοῦ συστήματος, δι’ αὐτὸ καὶ θεωρεῖται ὁ μεγάλος θεωρητικὸς καὶ πρακτικὸς Πατὴρ τοῦ Κοινοβιακοῦ πολιτεύματος. Βαθυτάτη δὲ πρέπει νὰ εἶναι ἡ εὐγνωμοσύνη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ πρὸς τὸν Μ. Βασίλειον διὰ τὴν ὀργάνωσιν αὐτήν. Ηʹ Ἐπιστολαί. Ὁ Μέγας Βασίλειος συνέγραψε, ὡσαύτως, περὶ τὰς 366 ἐπιστολὰς πρὸς διαφόρους καὶ ἐπὶ διαφόρων ζητημάτων. Αἱ ἐπιστολαὶ αὗται ἀποκαλύπτουν «τὴν λεπτότητα τοῦ πνεύματος, τὴν ἔξοχον πολυμάθειαν καὶ τὴν καταπλήσσουσαν πολυμέρειαν τοῦ ἀνδρὸς» καὶ διακρίνονται «οὐ μόνον ἀπὸ ἀπόψεως περιεχομένου, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν χάριν καὶ τελειότητα τοῦ ὕφους» (Πατρολογία Δ. Μπαλάνου σελ. 301). Θʹ Οἱ Κανόνες τοῦ Μ. Βασιλείου. Ἡ Ἁγία Ἕκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος περιέβαλε μὲ Οἰκουμενικὸν κῦρος καὶ ὡρισμένας διατάξεις τοῦ Μ. Βασιλείου, περιεχομένας εἰς τὰς ἐπιστολάς του κυρίως καὶ ἀναφερομένας εἰς τὸν καταλογισμὸν διαφόρων ἁμαρτημάτων, ὡς καὶ εἰς τὰ ἐπιβαλλόμενα ἐπιτίμια εἰς τοὺς διαπράξαντας αὐτά. Αἱ διατάξεις αὐταὶ ἀποτελοῦν τοὺς 92 Κανόνας τοῦ Μ. Βασιλείου, ποὺ περιλαμβάνονται εἰς τὸ Ἱερὸν Πηδάλιον. Καὶ Ιʹ Φιλοκαλία. Ὁ Μ. Βασίλειος, ὅταν ἐμόναζεν εἰς τὸν Πόντον, μαζὶ μὲ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον, ἀνθολόγησαν ὡρισμένας σκέψεις ἀπὸ τὰ ἔργα τοῦ Ὠριγένους (τοῦ ὁποίου τὰ συγγράμματα δὲν εἶχον ἀκόμη καταδικασθῆ ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας) καὶ συνέγραψαν τὴν Φιλοκαλίαν.

[5] Βλέπε περὶ τούτου εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἑορταζομένου κατὰ τὴν 25ην τοῦ παρόντος Ἰανουαρίου.

[6] Εἰς τὸν Ἅγιον Βασίλειον 24 Οἴκους ἐποίησεν ὁ Ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας πατὴρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.