ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ τῆς νίκης ἐπώνυμος καὶ ἐν Ἁγίοις θαυματουργὸς Πατὴρ ἡμῶν ἐγεννήθη εἰς τὰ Πάταρα [1] τῆς Λυκίας, πότε ἀκριβῶς δὲν εἶναι γνωστόν, πάντως κατὰ τὸ ἔτος τ’ (300), ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τῶν ἀσεβῶν αὐτοκρατόρων Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ ἦτο Ἀρχιερεὺς τῶν Μυραίων, ἔφθασε δὲ καὶ μέχρι τῶν χρόνων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καὶ ἔλαβε μέρος εἰς τὴν Ἁγίαν Α’ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον τὴν ἐν Νικαίᾳ, συγκροτηθεῖσαν κατὰ τὸ ἔτος τκε’ (325), ἐκοιμήθη δὲ περὶ το ἔτος τλ’ (330). Παρακολουθήσατε ὅμως μετὰ μεγάλης προσοχῆς τὸν κατὰ πλάτος Βίον αὐτοῦ, ὅπως συνέγραψεν αὐτὸν ὁ Ὅσιος Συμεὼν ὁ Μεταφραστής, ἵνα πολλὴν τὴν εὐφροσύνην λάβητε, διότι ὄντως οὗτος εἶναι ἠδύτατος καὶ πανευφρόσυνος.

Ἐπιδέξιος εἶναι, ἀδελφοί μου Χριστιανοί, ἡ χεὶρ τῶν ζωγράφων καὶ ἐπιτήδεια εἰς τὸ νὰ μιμηθῇ τὴν ἀλήθειαν καὶ νὰ παραστήσῃ τὰ πράγματα ὅπως φαίνονται. Ἱκανώτερος ὅμως καὶ ἐπιτηδειότερος εἶναι ὁ λόγος καὶ καθαρώτερον δύναται νὰ περιγράψῃ τὸ πρᾶγμα ἀπὸ τὴν τοῦ ζωγράφου εἰκονογραφίαν, διότι ὁ λόγος παρακινεῖ τὴν ψυχὴν πρὸς ἀγαθοεργίαν καὶ μίμησιν τῶν καλῶν ἀνθρώπων περισσότερον ἀπὸ τὴν εἰκονογραφίαν τὴν ἄψυχον. Καὶ ὅλαι μὲν αἱ διηγήσεις καὶ οἱ λόγοι περὶ τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ δύνανται νὰ ἑλκύσουν τὸν ἀκροατὴν εἰς ἀρετὴν καὶ πρᾶξιν τοῦ καλοῦ· τοῦ Ἁγίου ὅμως Πατρὸς ἡμῶν Νικολάου ὁ Βίος καὶ τὰ κατορθώματα δύνανται νὰ παρακινήσουν περισσότερον τὸν ἄνθρωπον εἰς ἐφαρμογήν, διότι ἡ ἀνάγνωσις αὐτοῦ προσφέρει μεγάλην εὐφροσύνην καὶ χαρὰν καὶ εἰς τὸν λέγοντα τοῦτον καὶ εἰς τὸν μετὰ πάσης προθυμίας ἀκούοντα, διότι ἀμφότεροι αἰσθάνονται χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν. Τούτου τοῦ Ἁγίου τὰ ἔργα καὶ τὰς πράξεις ἔρχομαι νὰ διηγηθῶ, εὐλογημένοι Χριστιανοί, καὶ παρακαλῶ ὑμᾶς ἵνα μετὰ προθυμίας ἀκούσητε.

Εἰς τὰ μέρη τῆς Ἀνατολῆς ἦτο πόλις ἥτις ἐλέγετο Πάταρα κειμένη εἰς τὴν περιοχὴν τῆς Λυκίας. Ἀπὸ ταύτην λοιπὸν τὴν πόλιν κατήγετο, ὡς εἴπομεν, καὶ ὁ μέγας θαυματουργὸς Πατὴρ ἡμῶν Νικόλαος καταγόμενος ἐξ εὐσεβῶν καὶ Χριστιανῶν γονέων, οἵτινες οὔτε πολὺ πτωχοὶ ἦσαν ὥστε νὰ καταφρονῶνται παρὰ τῶν ἄλλων, ἀλλ’ οὔτε καὶ πολὺ πλούσιοι διὰ νὰ ὑπερηφανεύωνται· εἶχον δὲ μόνον τὸ ἀρκετὸν πρὸς συντήρησιν ἑαυτῶν καὶ διὰ τὴν τῶν πτωχῶν συνδρομήν. Περὶ δὲ τῆς ἀρετῆς αὐτῶν φαίνονται ἐκ τοῦ υἱοῦ των· διότι καὶ ὁ Κύριος λέγει εἰς τὸ Ἱερὸν Εὐαγγέλιον, ὅτι «ἐκ γὰρ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται» (Ματθ. ιβ’ 33), ἤτοι ἀπὸ τὸν καρπὸν θὰ ἐννοήσῃς καὶ τὸ δένδρον.