Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Πρεσβυτέρου τοῦ Δαμασκηνοῦ.

Βλέπων τὴν σοφίαν τοῦ Ἰωάννου ὁ ἀρχηγὸς τῶν Σαρακηνῶν ἔδωκεν εἰς αὐτὸν τὸ ἀξίωμα, τὸ ὁποῖον εἶχεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ τὸν κατέστησε πρωτοσύμβουλόν του, ὀφφίκιον τὸ ὁποῖον ἔλαβεν ὁ Ἰωάννης παρὰ τὴν θέλησίν του, διὰ νὰ μὴ φανῇ πρὸς τὸν ἄρχοντα τοσοῦτον φιλόνεικος· ἡ ἐπιθυμία του ὅμως ἦτο ν’ ἀναχωρήσῃ ἀπὸ τὸν κόσμον, διὰ νὰ εὕρῃ τὴν σωτηρίαν του.

Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἦτο αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου ὁ Λέων Γ’ ὁ Ἴσαυρος (717-741), ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν, ὅστις ὡς ἄλλος λέων ἁρπάζων καὶ ὠρυόμενος ἐσπάραττε τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ὁ μισόχριστος, παιδεύων ὅσους προσεκύνουν τὰς ἁγίας Εἰκόνας, τὰς ὁποίας ἔκαιε καθ’ ἑκάστην ὁ ἀλιτήριος. Τοῦτο μαθὼν ὁ θερμὸς τῆς Πίστεως ζηλωτὴς Ἰωάννης ἔγραφε πολλάκις ἐπιστολὰς καὶ τὰς ἔστελλεν ἀπὸ τὴν Δαμασκὸν εἰς τὴν βασιλεύουσαν, μὲ τὰς ὁποίας κατεπολέμει τὸ δόγμα τοῦ θηριωνύμου Λέοντος, ὡς μὲ μαχαίρας τοῦ Πνεύματος, ἀποδεικνύων μὲ συλλογισμοὺς φιλοσοφίας καὶ μὲ ἱστορίας καὶ παραδείγματα παλαιῶν Ἁγίων ἀναγκαίαν τὴν τῶν σεπτῶν Εἰκόνων προσκύνησιν καὶ ὅτι ὅστις ὑβρίζει καὶ ἀτιμάζει αὐτὰς εἶναι φανερὰ αἱρετικὸς καὶ ἀντίθεος. Τοιαύτας ἐπιστολὰς ἔστειλεν εἰς πολλοὺς ἀνθρώπους διὰ νὰ τὰς ἀναγινώσκουν ὅλοι καὶ νὰ τὰς ἐπιδεικνύουν καὶ εἰς ἄλλους, οὕτως ὥστε νὰ στερεώνωνται εἰς τὴν εὐσέβειαν καὶ νὰ γνωρίζουν νὰ δίδουν κατὰ τῶν εἰκονομάχων ἀπόκρισιν. Ταῦτα μαθὼν ὁ δυσσεβὴς βασιλεὺς συνεσκέφθη μετά τινων κακοτρόπων, ὁμοίων του εἰς τὴν δυσσέβειαν, καὶ ἐτεχνεύθησαν μέθοδον πονηράν, ἀξίαν τῆς κακίας των, νὰ διαβάλουν δηλαδὴ εἰς τὸν ἄρχοντα τῶν Σαρακηνῶν τὸν Ἰωάννην ὡς προδότην αὐτοῦ, ὥστε νὰ τὸν θανατώσῃ ἐκεῖνος. Εὗρον λοιπὸν μίαν ἀπὸ τὰς ἐπιστολὰς τοῦ Ἰωάννου, τὴν ὁποίαν ὁ θηριώδης Λέων ἔδειξεν εἰς διδασκάλους τινὰς καὶ τοὺς ἠρώτησεν, ἂν ἐγνώριζε κανεὶς ἐξ ἐκείνων νὰ μιμηθῇ τὸν γραφικὸν αὐτοῦ χαρακτῆρα.

Εὑρέθη λοιπὸν εἷς καλλιγράφος κατὰ πολλὰ ἔμπειρος, ὅστις ὑπεσχέθη εἰς τὸν βασιλέα ὅτι θὰ μιμηθῇ ἐπακριβῶς τὸν χαρακτῆρα τοῦ Ἰωάννου. Τοῦτον λοιπὸν προσέταξεν ὁ πεπονηρευμένος βασιλεὺς καὶ ἔγραψε πρὸς τὸν ἑαυτόν του, ὡς ἐκ προσώπου τοῦ Ἰωάννου, ἐπιστολήν, εἰς τὴν ὁποίαν ἔλεγε τοιαῦτα· «Βασιλεῦ πολυχρονημένε, τὴν πρέπουσαν εὐγνωμοσύνην καὶ τὸ προσῆκον σέβας ἀπονέμω εἰς τὴν βασιλείαν σου, διὰ τὴν ὁμοιότητα τῆς πίστεως μας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Δαμασκός, πρωτεύουσα τῆς σημερινῆς Δημοκρατίας τῆς Συρίας, εἶναι μία τῶν ἀρχαιοτέρων πόλεων τῆς Συρίας καὶ πιθανῶς τῆς οἰκουμένης. Μὲ τὸ σημερινόν της ὄνομα ἀναφέρεται ἐν τῇ Παλαιᾷ Διαθήκῃ εἰς τὸ βιβλίον τῆς Γεννέσεως (ιδʹ 15, ιεʹ 2). Κεῖται παρὰ τὸν κατὰ τὴν ἀρχαιότητα χρυσορρόαν ποταμὸν Βαράδα, πρὸς ἀνατολὰς καὶ μεσημβρινοανατολικῶς τοῦ Ἀντιλιβάνου εἰς ὡραίαν καὶ εὐφορωτάτην πεδιάδα. Ἡ πέριξ καὶ πρὸς βορρᾶν τῆς Δαμασκοῦ χώρα, συμπεριλαμβανομένης καὶ τῆς μεταξὺ τῶν ὀρέων Λιβάνου καὶ Ἀντιλιβάνου κοιλάδος, ἡ καλουμένη ὑπὸ τοῦ ἀρχαίου Γεωγράφου Στράβωνος Κοίλη Συρία, καλεῖται ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ Συρία τῆς Δαμασκοῦ. Ὑπὸ τῶν περιηγητῶν τῆς ἀρχαιότητος ἀλλὰ ἔτι καὶ νῦν φημίζεται μετὰ τῆς περὶ αὐτὴν χώρας ὡς ἡ ὡραιοτέρα χώρα τῆς οἰκουμένης. Ὑπὸ τῶν ἀνατολικῶν λαῶν καλεῖται ἐπίγειος παράδεισος. Ἡ πόλις αὕτη ἔχουσα κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ἰδίους βασιλεῖς ἐκυριεύθη ὑπὸ τοῦ Δαβὶδ (Βʹ Βασ. ηʹ 5-6) καὶ πάλιν κατόπιν ὑπὸ τοῦ Ἱεροβοὰμ (Δʹ Βασ. ιδʹ 28). Ἔκτοτε περιῆλθε πολλάκις εἰς χεῖρας ξένων κατακτητῶν.

Κατὰ τὸ 333 π.Χ. κατελήφθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐξελληνίσθη βαθέως, παρέμεινε δὲ ὑπὸ τὴν Ἑλληνικὴν κυριαρχίαν μέχρι τοῦ 66 π.Χ. ὅτε κατελήφθη ἀπὸ τὸν Πομπήϊον, ἀλλὰ καὶ πάλιν, κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους ἀνῆκεν εἰς τὸ Βυζάντιον, περιῆλθεν ὅμως κατὰ διαστήματα καὶ εἰς ἄλλους ξένους κατακτητάς, Ἄραβας, Μογγόλους, Τούρκους κ.λ.π. Ἐν τῇ Δαμασκῷ πρῶτος πιστεύσας εἰς τὸν Χριστὸν εἶναι ὁ Ἀπόστολος Ἀνανίας, ἐν αὐτῇ δὲ ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ ὁ μέγας τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦλος (Πράξ. θʹ 127, κβʹ 1-16). Μέχρι τοῦ ΙΔʹ αἰῶνος ὑπῆρχεν ἕδρα Ὀρθοδόξου Μητροπολίτου, ἔκτοτε μετεφέρθη εἰς αὐτὴν ἡ ἔδρα τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας ἔνθα καὶ παραμένει μέχρι τῆς σήμερον.

[2] Τὸ σημαντικώτατον αὐτὸ ἐξ ὅλων τῶν συγγραμμάτων τοῦ θείου τούτου Ἰωάννου ἐπιγράφεται «Πηγὴ Γνώσεως». Ἐξεδόθη ὑπὸ τοῦ Ἀββᾶ Migne ἐν τῷ τόμῳ 94ῳ τῆς Ἑλληνικῆς Πατρολογίας, στ. 521-1228.

[3] Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου Κοσμᾶ γράφομεν ἰδιαιτέρως εἰς τὴν ιδʹ (14ην) τοῦ Ὀκτωβρίου, ὅτε οὗτος ἑορτάζεται (βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).