Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Πρεσβυτέρου τοῦ Δαμασκηνοῦ.

ΕΙΚΟΝΑ
Ἐκ τοιχογραφίας τῆς Ἱ. Μονῆς Βαρλαάμ Μετεώρων.
Ἔργον τοῦ Φράγκου Κατελάνου, ΙϚʹ αἰῶνος.

ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ὁ ἐπιλεγόμενος Δαμασκηνὸς ἦτο κατὰ τὸν καιρόν τοῦ βασιλέως Λέοντος Γ’ τοῦ Ἰσαύρου, τοῦ βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη ψιζ’ (717)-ψμα’ (741), ἔφθασε δὲ καὶ ἕως τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Κοπρωνύμου, τοῦ ἐν ἔτει ψμα’ (741) βασιλεύσαντος. Ἀπεκλήθη δὲ ὁ Ἅγιος Δαμασκηνὸς ἐκ τοῦ ὀνόματος τῆς ἰδιαιτέρας αὐτοῦ πατρίδος Δαμασκοῦ [1] πόλεως τῆς Συρίας εἰς τὴν ὁποίαν ἐγεννήθη καὶ ἀνετράφη. Ἦτο δὲ τότε ἡ μεγαλόπολις Δαμασκὸς ὑπεξούσιος εἰς τοὺς Ἀγαρηνούς, ὅλοι δὲ οἱ κάτοικοι αὐτῆς ἦσαν ἀλλόπιστοι, ὀπαδοὶ τῆς πλάνης τοῦ ἀντιχρίστου Μωάμεθ, μόνον ἓν ἀνδρόγυνον ἐνάρετον καὶ χαριτωμένον ἐλάτρευε τὸν ἀληθῆ Θεὸν καὶ ἐφύλαττεν ἀκριβῶς τὴν εὐσέβειαν, οἱ γεννήτορες τοῦ θαυμασίου Ἰωάννου, οἵτινες μόνοι ἵσταντο ὡς ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν ὡς ρόδα εὐώδη καὶ εὐθαλέστατα, τηρήσαντες ἕως τέλους, ἐν μέσῳ τοσούτων ἀσεβῶν τὴν χριστεπώνυμον κλῆσιν, ὡς κλῆρον λαμπρὸν καὶ πλοῦτον ἀναφαίρετον. Ὅθεν τόσον τοὺς ὕψωσεν ἡ ἀρετὴ καὶ τοιουτοτρόπως τοὺς ἐθαυμάστωσεν, ὥστε οὗτοι οἱ αἰχμάλωτοι ἔγιναν, ὢ τοῦ θαύματος! κριταὶ καὶ ἡγεμόνες τῶν κυρίων αὐτῶν. Καθώς ποτε τοῦτο ἠκολούθησε καὶ εἰς τὸν Δανιὴλ καὶ τοὺς Ἁγίους τρεῖς Παῖδας, οἵτινες ἦσαν αἰχμάλωτοι τῶν Ἀσσυρίων καὶ εἰς τὸν Ἰωσήφ, ὅστις ἦτο αἰχμάλωτος τῶν Αἰγυπτίων, τοὺς ὁποίους διὰ τὴν ἀρετήν των ἐθαυμάστωσεν ὁ Κύριος· οὕτω, λέγω, καὶ τώρα πάλιν εἰς τὴν Δαμασκόν, μὲ τὸ νὰ εἶναι ὁ πατὴρ τοῦ Ἰωάννου ἐνάρετος, τὸν ἐδόξασεν ὁ Κύριος καὶ ἦτο πρωτοσύμβουλος τοῦ Ἀμηρᾶ. Τοῦτον ἐπροτίμησεν ὁ ἀσεβὴς ἐκεῖνος νὰ ἔχῃ μύστην καὶ κοινωνὸν εἰς τὰς βουλάς, ἂν καὶ ἀλλότριον τῆς θρησκείας του, διὰ τὸν πλοῦτον αὐτοῦ καὶ τὴν τοῦ γένους του περιφάνειαν καὶ τὸν ἔκαμε διοικητὴν τῶν δημοσίων πραγμάτων, ὅστις ἐκυβέρνα τὴν χώραν μὲ δικαιοσύνην καὶ σοφίαν θαυμάσιον.

Ἦτο δὲ ὁ εὐλογημένος ἐκεῖνος πατὴρ τοῦ Ἰωάννου καὶ κατὰ πολλὰ εὔσπλαγχνος καὶ ἔδιδεν ἀπὸ τὸν πλοῦτον του καθ’ ἑκάστην διὰ νὰ ἐξαγοράζῃ, καὶ νὰ ἀπελευθερώνῃ τοὺς αἰχμαλώτους ἀπὸ τοὺς Ἀγαρηνούς, διότι πολλοὶ ἐξ αὐτῶν ἐκινδύνευον καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν καὶ κατὰ τὸ σῶμα. Ἔπειτα τοὺς ἔδιδε καὶ τόπον νὰ σπέρνουν, καὶ νὰ παράγουν τὰ ζωοτροφίας των ὅσοι ἤθελον νὰ ἀπομείνουν εἰς τὴν Ἰουδαίαν ἢ τὴν Παλαιστίνην, εἰς τὰς ὁποίας χώρας εἶχε πολλὰ χωράφια. Ὅσοι δὲ πάλιν δὲν ἤθελον νὰ μείνωσιν ἐκεῖ, τοὺς ἔδιδεν ἐγγράφως τὴν ἀπελευθέρωσίν των καὶ ἔξοδα διὰ τὸν δρόμον, νὰ ὑπάγουν ὅπου ἕκαστος ἐπεθύμει.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Δαμασκός, πρωτεύουσα τῆς σημερινῆς Δημοκρατίας τῆς Συρίας, εἶναι μία τῶν ἀρχαιοτέρων πόλεων τῆς Συρίας καὶ πιθανῶς τῆς οἰκουμένης. Μὲ τὸ σημερινόν της ὄνομα ἀναφέρεται ἐν τῇ Παλαιᾷ Διαθήκῃ εἰς τὸ βιβλίον τῆς Γεννέσεως (ιδʹ 15, ιεʹ 2). Κεῖται παρὰ τὸν κατὰ τὴν ἀρχαιότητα χρυσορρόαν ποταμὸν Βαράδα, πρὸς ἀνατολὰς καὶ μεσημβρινοανατολικῶς τοῦ Ἀντιλιβάνου εἰς ὡραίαν καὶ εὐφορωτάτην πεδιάδα. Ἡ πέριξ καὶ πρὸς βορρᾶν τῆς Δαμασκοῦ χώρα, συμπεριλαμβανομένης καὶ τῆς μεταξὺ τῶν ὀρέων Λιβάνου καὶ Ἀντιλιβάνου κοιλάδος, ἡ καλουμένη ὑπὸ τοῦ ἀρχαίου Γεωγράφου Στράβωνος Κοίλη Συρία, καλεῖται ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ Συρία τῆς Δαμασκοῦ. Ὑπὸ τῶν περιηγητῶν τῆς ἀρχαιότητος ἀλλὰ ἔτι καὶ νῦν φημίζεται μετὰ τῆς περὶ αὐτὴν χώρας ὡς ἡ ὡραιοτέρα χώρα τῆς οἰκουμένης. Ὑπὸ τῶν ἀνατολικῶν λαῶν καλεῖται ἐπίγειος παράδεισος. Ἡ πόλις αὕτη ἔχουσα κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ἰδίους βασιλεῖς ἐκυριεύθη ὑπὸ τοῦ Δαβὶδ (Βʹ Βασ. ηʹ 5-6) καὶ πάλιν κατόπιν ὑπὸ τοῦ Ἱεροβοὰμ (Δʹ Βασ. ιδʹ 28). Ἔκτοτε περιῆλθε πολλάκις εἰς χεῖρας ξένων κατακτητῶν.

Κατὰ τὸ 333 π.Χ. κατελήφθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐξελληνίσθη βαθέως, παρέμεινε δὲ ὑπὸ τὴν Ἑλληνικὴν κυριαρχίαν μέχρι τοῦ 66 π.Χ. ὅτε κατελήφθη ἀπὸ τὸν Πομπήϊον, ἀλλὰ καὶ πάλιν, κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους ἀνῆκεν εἰς τὸ Βυζάντιον, περιῆλθεν ὅμως κατὰ διαστήματα καὶ εἰς ἄλλους ξένους κατακτητάς, Ἄραβας, Μογγόλους, Τούρκους κ.λ.π. Ἐν τῇ Δαμασκῷ πρῶτος πιστεύσας εἰς τὸν Χριστὸν εἶναι ὁ Ἀπόστολος Ἀνανίας, ἐν αὐτῇ δὲ ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ ὁ μέγας τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦλος (Πράξ. θʹ 127, κβʹ 1-16). Μέχρι τοῦ ΙΔʹ αἰῶνος ὑπῆρχεν ἕδρα Ὀρθοδόξου Μητροπολίτου, ἔκτοτε μετεφέρθη εἰς αὐτὴν ἡ ἔδρα τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας ἔνθα καὶ παραμένει μέχρι τῆς σήμερον.

[2] Τὸ σημαντικώτατον αὐτὸ ἐξ ὅλων τῶν συγγραμμάτων τοῦ θείου τούτου Ἰωάννου ἐπιγράφεται «Πηγὴ Γνώσεως». Ἐξεδόθη ὑπὸ τοῦ Ἀββᾶ Migne ἐν τῷ τόμῳ 94ῳ τῆς Ἑλληνικῆς Πατρολογίας, στ. 521-1228.

[3] Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου Κοσμᾶ γράφομεν ἰδιαιτέρως εἰς τὴν ιδʹ (14ην) τοῦ Ὀκτωβρίου, ὅτε οὗτος ἑορτάζεται (βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).