Χρήματα δὲ οὐδόλως ἐξώδευεν εἰς συμπόσια ἢ εἰς πολύτιμα ἐνδύματα καὶ ἄλλα μάταια πράγματα, καθὼς συνηθίζουν οἱ πλούσιοι, ἀλλὰ τὰ ἔδιδεν εἰς ὑπηρεσίαν θεάρεστον. Διὰ τὴν ἀρετήν του δὲ αὐτήν, τῆς πρὸς τοὺς πένητας συμπαθείας καὶ φιλαδελφείας, τοῦ ἐχάρισεν ὁ Θεὸς παιδίον ἀξιοθαύμαστον, τὸν Ἰωάννην τοῦτον, τὸν χαριτώνυμον, τὸν παγκόσμιον φωστῆρα τῆς Ἐκκλησίας μας, τὴν ὁποίαν ἐστόλισε μὲ τόσα τροπάρια παναρμόνια. Ἐχάρη λοιπὸν ὅτι τοῦ ἐχάρισεν ὁ Κύριος κληρονόμον καὶ ὅταν τὸ παιδίον ἦλθεν εἰς ἡλικίαν δεκτικὴν μαθήσεως ἀνεζήτει νὰ εὕρῃ μαθηματικὸν καὶ σοφώτατόν τινα διδάσκαλον, νὰ διδάξῃ τὸ παιδίον, τὸ ὁποῖον ἐπεθύμει ὁλοψύχως νὰ ἀναδείξῃ μέγαν φιλόσοφον. Ἐπειδὴ δὲ ὁ πόθος του ἦτο ἀγαθὸς καὶ θεάρεστος, ἀπέστειλεν ὁ παντοδύναμος Θεὸς τὸν ποθούμενον κατὰ τὴν δίψαν, τὴν ὁποίαν εἶχεν ὁ ἀείμνηστος, καὶ ἀκούσατε.
Οἱ βάρβαροι τῆς πόλεως ἐκείνης ἠχμαλώτισαν πολλοὺς Χριστιανους ἀπὸ διαφόρους τόπους καὶ τοὺς ἔφερον ἐκεῖ εἰς τὴν χώραν των· καὶ ἄλλους μὲν ἐπώλησαν, ἄλλους δέ, ὅσους δὲν ἤθελε κανεὶς νὰ τοὺς ἀγοράσῃ, ἤθελον νὰ τοὺς φονεύσουν. Μεταξὺ τούτων ἔτυχε κάποτε Μοναχός τις ἀπὸ τὴν Ἰταλίαν, ὡραιότατος κατὰ τὴν ὄψιν, Κοσμᾶς ὀνομαζόμενος, σεμνὸς εἰς τὸ σχῆμα, κόσμιος, εἰς δὲ τὴν ψυχὴν κοσμιώτερος. Καθὼς λοιπὸν οἱ βάρβαραι ἐπῆραν τοὺς αἰχμαλώτους καὶ ἐπήγαινον νὰ τοὺς θανατώσουν, ἔτυχεν ἐκεῖ πλησίον ὁ πατὴρ τοῦ Ἰωάννου, ὅστις ἰδὼν τὸν τίμιον Κοσμᾶν σκυθρωπὸν εἰς τὴν ὄψιν καὶ δάκρυα ρέοντα, τὸν ἐπλησίασε διὰ νὰ τὸν παρηγορήσῃ καὶ τοῦ λέγει· «Διατί κλαίεις, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, τὴν στέρησιν τοῦ κόσμου τούτου, τὸν ὁποῖον, καθὼς βλέπω ἐκ τοῦ σχήματός σου, ἀπηρνήθης, καὶ ἀπενεκρώθης κατὰ τὸ σῶμα;».
Εἰς τοὺς λόγους τούτους τοῦ πατρὸς τοῦ Ἰωάννου ἀπεκρίνατο ὁ Κοσμᾶς λέγων· «Ὁ Θεὸς γνωρίζει ὅτι δὲν λυποῦμαι διὰ τὴν στέρησιν τῆς παρούσης ζωῆς, διότι ἐγὼ ἐνεκρώθην κατὰ τὴν σάρκα, καθὼς εἶπας, καὶ τὸν κόσμον ἠρνήθην· ἀλλὰ λυποῦμαι καὶ θλίβομαι, διότι ἔμαθα ὅλας τὰς ἐπιστήμας τῆς Φιλοσοφίας, Ρητορική, Διαλεκτικήν, Ἀριθμητικήν, Γεωμετρίαν καὶ πᾶσαν ἄλλην ἐγκύκλιον σοφίαν καὶ ἐκπαίδευσιν καὶ μάλιστα τὴν χαρμόσυνον Μουσικήν, τὴν ὠφέλιμον καὶ ψυχοσωτήριον, ἔτι δὲ καὶ τὴν Ἀστρολογίαν καὶ δὲν ἀφῆκα τίποτε τὸ ὁποῖον νὰ μὴ μάθω, διὰ νὰ ἐννοήσω ἀπὸ τὴν ἁρμονίαν καὶ καλλονὴν τῶν κτισμάτων τὸν Κτίστην καὶ Δημιουργὸν ἁπάσης τῆς κτίσεως.