Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Πρεσβυτέρου τοῦ Δαμασκηνοῦ.

Τώρα λοιπὸν ἀνάβα προθύμως εἰς τὸ ὄρος τῆς Ἐκκλησίας καὶ κήρυξον εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ εὐαγγελιζόμενος, ὅσα δεδοξασμένα ἐλάλησε πρὸς τὴν ἐμὴν εὐτέλειαν ἡ Ἀειπαρθένος Μήτηρ τοῦ Θεοῦ διὰ Σὲ καὶ συγχώρησόν μοι δι’ ὅσα σοῦ ἔπταισα, διότι ἀπὸ τὴν ἀγνωσίαν μου σὲ ἠμπόδισα».

Τότε ἤρχισεν ὁ Ἰωάννης ψάλλων τὰ μελίρρυτα ἐκεῖνα ᾄσματα καὶ θεῖα μελῳδήματα, δι’ ὧν τοσοῦτον τὴν Ἐκκλησίαν ἐφαίδρυνεν καὶ καθ’ ἑκάστην εἰς αὐτὴν ἀκούεται ὁ καθαρὸς ἦχος τῶν ἑορταζόντων. Ὄχι δὲ μόνον Κανόνας καὶ Τροπάρια καὶ μουσικὰ Ἰδιόμελα καὶ Προσόμοια συνέθεσεν, ἀλλὰ καὶ πανηγυρικοὺς λόγους πολλοὺς εἰς τὰς Δεσποτικὰς ἑορτὰς καὶ ἐγκώμια εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καὶ εἰς ἄλλους Ἁγίους πολλοὺς συνέταξε, καθὼς εἰς τὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας φαίνονται ὡς καὶ εἰς ἀρχαῖα χειρόγραφα, τὰ ὁποῖα σῴζονται εἰς τὰ βασιλικὰ Μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους, γραμμένα διὰ χειρὸς, παλαιῶν διδασκάλων, εἰς πᾶσαν ἑορτὴν ἀναγινωσκόμενα ἕως τὴν σήμερον. Ἔτι δὲ καὶ τὴν ἱερὰν ἐκείνην Βίβλον τῆς Θεολογίας [2] συνέθεσε, τὴν ὁποίαν ἐὰν ὀνομάσω θεοχάρακτον πλάκα δὲν ψεύδομαι. Περιγράφει δὲ εἰς ταύτην τὰ μυστήρια καὶ τὰ δόγματα τῆς ἀληθοῦς ἡμῶν Πίστεως μὲ συντομίαν θαυμάσιον καὶ ἄλλα πολλὰ χρήσιμα περὶ τῆς τῶν ὄντων, νοητῶν καὶ αἰσθητῶν, θεωρίας, τὴν ὁποίαν βίβλον οὐράνιον ἐκάλεσα, διότι ἕκαστον αὐτῆς δίδαγμα λάμπει καὶ φωτίζει μὲ τὰς ὀρθὰς ἀποδείξεις, τὰς φυσικὰς καὶ τὰς Γραφικάς ἀλλὰ καὶ πολὺ ἐπιστημονικάς, τόσον ὥστε, ὅστις δὲν κατατρυφήσῃ εἰς αὐτὴν καὶ δὲν ἀπολαύσῃ τοιοῦτον οὐρανὸν πολύφωτον, εἶναι ὄντως ἐσκοτισμένος καὶ δυστυχής.

Ἔγραψε δὲ καὶ λόγους μακροὺς, ὁ ἀοίδιμος Ἰωάννης διὰ τὴν τῶν θείων Εἰκόνων προσκύνησιν καὶ ἄλλα ψυχωφελῆ ποιήματα συνέθεσεν ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ πνευματικοῦ αὐτοῦ ἀδελφοῦ, τὸν ὁποῖον εἶχε συγκοινωνὸν εἰς ὅλους τοὺς κόπους καὶ τοὺς ἀγῶνας τῆς ἀσκήσεως καὶ τοὺς πνευματικοὺς καὶ σωματικοὺς πόνους καὶ εἰς ὅλα αὐτοῦ τὰ συγγράμματα τὸν ἐβοήθησε κατὰ πολὺ καὶ οὗτος ὁ τρισμακάριος, ἀφήσας καὶ αὐτὸς Κανόνας καὶ Τροπάρια ἐναρμόνια εἰς τὴν Ἐκκλησίαν ψαλλόμενα. Τοσοῦτον δὲ ἐνάρετα ἐπολιτεύθη καὶ ὁ μακάριος οὗτος Κοσμᾶς, ὥστε κατέστησε τὸ σῶμά του, μὲ τὴν τῶν παθῶν ἀπονέκρωσιν, ἄλλο τύμπανον καὶ ψαλτήριον δεκάχορδον, φυλάττων ἀκριβῶς τὰς αἰσθήσεις τοῦ σώματος καὶ τὰς ψυχικὰς αὐτοῦ δυνάμεις μὲ τόσην σοφίαν καὶ σύνεσιν, ὥστε ἔλαμψεν ὡς φωστὴρ διαυγέστατος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Δαμασκός, πρωτεύουσα τῆς σημερινῆς Δημοκρατίας τῆς Συρίας, εἶναι μία τῶν ἀρχαιοτέρων πόλεων τῆς Συρίας καὶ πιθανῶς τῆς οἰκουμένης. Μὲ τὸ σημερινόν της ὄνομα ἀναφέρεται ἐν τῇ Παλαιᾷ Διαθήκῃ εἰς τὸ βιβλίον τῆς Γεννέσεως (ιδʹ 15, ιεʹ 2). Κεῖται παρὰ τὸν κατὰ τὴν ἀρχαιότητα χρυσορρόαν ποταμὸν Βαράδα, πρὸς ἀνατολὰς καὶ μεσημβρινοανατολικῶς τοῦ Ἀντιλιβάνου εἰς ὡραίαν καὶ εὐφορωτάτην πεδιάδα. Ἡ πέριξ καὶ πρὸς βορρᾶν τῆς Δαμασκοῦ χώρα, συμπεριλαμβανομένης καὶ τῆς μεταξὺ τῶν ὀρέων Λιβάνου καὶ Ἀντιλιβάνου κοιλάδος, ἡ καλουμένη ὑπὸ τοῦ ἀρχαίου Γεωγράφου Στράβωνος Κοίλη Συρία, καλεῖται ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ Συρία τῆς Δαμασκοῦ. Ὑπὸ τῶν περιηγητῶν τῆς ἀρχαιότητος ἀλλὰ ἔτι καὶ νῦν φημίζεται μετὰ τῆς περὶ αὐτὴν χώρας ὡς ἡ ὡραιοτέρα χώρα τῆς οἰκουμένης. Ὑπὸ τῶν ἀνατολικῶν λαῶν καλεῖται ἐπίγειος παράδεισος. Ἡ πόλις αὕτη ἔχουσα κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ἰδίους βασιλεῖς ἐκυριεύθη ὑπὸ τοῦ Δαβὶδ (Βʹ Βασ. ηʹ 5-6) καὶ πάλιν κατόπιν ὑπὸ τοῦ Ἱεροβοὰμ (Δʹ Βασ. ιδʹ 28). Ἔκτοτε περιῆλθε πολλάκις εἰς χεῖρας ξένων κατακτητῶν.

Κατὰ τὸ 333 π.Χ. κατελήφθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐξελληνίσθη βαθέως, παρέμεινε δὲ ὑπὸ τὴν Ἑλληνικὴν κυριαρχίαν μέχρι τοῦ 66 π.Χ. ὅτε κατελήφθη ἀπὸ τὸν Πομπήϊον, ἀλλὰ καὶ πάλιν, κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους ἀνῆκεν εἰς τὸ Βυζάντιον, περιῆλθεν ὅμως κατὰ διαστήματα καὶ εἰς ἄλλους ξένους κατακτητάς, Ἄραβας, Μογγόλους, Τούρκους κ.λ.π. Ἐν τῇ Δαμασκῷ πρῶτος πιστεύσας εἰς τὸν Χριστὸν εἶναι ὁ Ἀπόστολος Ἀνανίας, ἐν αὐτῇ δὲ ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ ὁ μέγας τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦλος (Πράξ. θʹ 127, κβʹ 1-16). Μέχρι τοῦ ΙΔʹ αἰῶνος ὑπῆρχεν ἕδρα Ὀρθοδόξου Μητροπολίτου, ἔκτοτε μετεφέρθη εἰς αὐτὴν ἡ ἔδρα τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας ἔνθα καὶ παραμένει μέχρι τῆς σήμερον.

[2] Τὸ σημαντικώτατον αὐτὸ ἐξ ὅλων τῶν συγγραμμάτων τοῦ θείου τούτου Ἰωάννου ἐπιγράφεται «Πηγὴ Γνώσεως». Ἐξεδόθη ὑπὸ τοῦ Ἀββᾶ Migne ἐν τῷ τόμῳ 94ῳ τῆς Ἑλληνικῆς Πατρολογίας, στ. 521-1228.

[3] Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου Κοσμᾶ γράφομεν ἰδιαιτέρως εἰς τὴν ιδʹ (14ην) τοῦ Ὀκτωβρίου, ὅτε οὗτος ἑορτάζεται (βλέπε ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).