Κατὰ τὴν ἐποχὴν λοιπὸν ἐκείνην καὶ ὑπὸ τὰς ἀνωτέρω συνθήκας τῆς καταστάσεως τοῦ Βυζαντιακοῦ Κράτους ἐγεννᾶτο περὶ τὰ μέσα τοῦ ΙΒ’ αἰῶνος ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει παιδίον, οὗτινος ἡ δρᾶσις προώριστο νὰ περιλάβῃ ἀνοικτὸν ὁρίζοντα. Ὁ Κωνσταντῖνος Καλοκτένης, πλούσιος εὐπατρίδης, μὴ δυνάμενος νὰ ἀποκτήσῃ ἐκ τῆς συζύγου αὐτοῦ Μαρίας υἱόν, ηὔξατο εἰς τὴν Θεοτόκον ὅτι, ἂν αἱ εὐχαί του ἐκπληρωθῶσι, θὰ ἀφιερώσῃ τὸν τεχθησόμενον εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Ἐκπληρωθείσης δὲ μετ’ οὐ πολὺ τῆς αἰτήσεώς του ἡ Μαρία ἐγέννησεν υἱόν, τὸν ὁποῖον ὠνόμασαν Ἰωάννην. Ἐπιμελῶς δὲ ὑπὸ τῆς μητρὸς γαλουχηθεὶς ὁ Ἅγιος καὶ λαβὼν τὴν ἀπαιτουμένην πρὸς μάθησιν ἡλικίαν ἀπεστάλη εἰς τὸ σχολεῖον, ἔνθα πάντοτε ἐπρώτευεν. Ὡς ἐκ τούτου ἠγαρτᾶτο ὑπερβαλλόντως ὑπὸ τῶν διδασκάλων του, οἵτινες προέλεγον περὶ τῆς μελλούσης αὐτοῦ δράσεως. Διότι ἡ τῶν ἐγκυκλίων μαθημάτων διδασκαλία, ὁπόταν γίνεται πρεπόντως, ἀναδεικνύει τοὺς μέλλοντας νὰ δράσωσιν εἴς τι στάδιον. Τοιουτοτρόπως δὲ ἀπὸ μαθήσεως εἰς μάθησιν προβαίνων ὁ Ἅγιος, χάρις εἰς τὴν μεγάλην αὐτοῦ ἐπιμέλειαν καὶ εὐφυΐαν, ἐγένετο πρότυπον ἀληθοῦς μαθητοῦ.
Ἀπὸ τοῦ σχολείου ἀναλαβὼν αὐτὸν ὁ πατήρ του εἰς δωδεκαετῆ ἡλικίαν τὸν παρέδωκεν εἰς χεῖρας τοῦ Μεγάλου Δομεστίκου, ὅπως προασκήσῃ αὐτὸν πρὸς τὸ εὐρὺ μέλλον. Ὁ Μέγας Δομέστικος τῆς Βυζαντιακῆς αὐλῆς ἦτο ἐξέχον πρόσωπον, αὐλάρχης τοῦ βασιλέως καὶ ἀρχηγὸς τοῦ στρατιωτικοῦ οἴκου, εἶχον δὲ αὐτὸν οἱ βασιλεῖς καὶ πρὸς διδασκαλίαν τῶν τέκνων των καὶ πρὸς καθορισμὸν τῆς θέσεως τῶν ἀριστοκρατικῶν. Τὸν χαρακτῆρα τοῦ Ἰωάννου, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἡ μήτηρ εἶχεν ἀσκήσει ἐπιροοὴν μεγαλυτέραν τοῦ πατρός, διερευνήσας ὁ Μέγας Δομέστικος καὶ εὑρὼν ὅτι εἶχε μεγαλυτέραν κλίσιν πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν παρὰ πρὸς τὸν στρατόν, ἴσως διότι ἐκτὸς τῆς ἐπ’ αὐτοῦ ἐπιδράσεως τῆς μητρὸς ἠκολούθει καὶ ἡ εὐχὴ τὴν ὁποίαν ἔκαμαν οἱ γονεῖς του πρὸς ἀπόκτησιν υἱοῦ, κατέταξεν αὐτὸν εἰς τὴν τάξιν τῶν Ἱερομονάχων. Ὅ, τι ὅμως παρελίπομεν πρότερον νὰ γράψωμεν περὶ τῆς εὐσεβείας τοῦ Ἁγίου θὰ συμπεριλάβωμεν ἐν τοῖς ἑξῆς.