ΙΩΑΝΝΗΣ ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, Ἐπίσκοπος Θηβῶν καὶ πάσης Βοιωτίας, ὁ Καλοκτένης, ἐγεννήθη περὶ τὰ μέσα τοῦ ΙΒ’ αἰῶνος εἰς τὴν πρωτεύουσαν τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, τὴν περιφανῆ Κωνσταντινούπολιν, ἐξ εὐγενῶν καὶ πλουσίων γονέων καλουμένων τοῦ μὲν πατρὸς αὐτοῦ Κωνσταντίνου, τὴν ἐπωνυμίαν Καλοκτένης, τῆς δὲ μητρὸς Μαρίας, οἵτινες καὶ ἀνέθρεψαν τὸ τέκνον των τοῦτο ἐν πάσῃ παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου. Πρὶν ἢ ὅμως προχωρήσωμεν εἰς τὴν ἐξιστόρησιν τῶν λεπτομερειῶν τοῦ Βίου τοῦ εὐλογημένου τούτου Πατρός, καλὸν θεωροῦμεν νὰ περιγράψωμεν ἐν γενικαῖς γραμμαῖς τὴν κατάστασιν τοῦ καιροῦ ἐκείνου. Διότι διὰ νὰ μάθῃ τις τὸν βίον ἀνθρώπου παλαιοτέρας ἐποχῆς, πρέπει νὰ γνωρίσῃ τὴν κοινωνικὴν καὶ πολιτικὴν κατάστασιν τῶν χρόνων ἐκείνων, νὰ γνωρίζῃ τὸν τρόπον τῆς ζωῆς τῶν τότε ἀνθρώπων, τὴν χώραν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐκεῖνος ἔζησε, καὶ ἐπὶ τούτων στηριζόμενος ὡς ἐπὶ ἀσφαλῶν θεμελίων νὰ μελετήσῃ καὶ περιγράψῃ τὸν Βίον τοῦ προσώπου, περὶ οὗ πρόκειται. Διότι ὁ μὴ στηριζόμενος ἐπὶ τοιούτων βάσεων διατρέχει τὸν κίνδυνον, ὡς οἰκοδομῶν ἐπὶ ἄμμου, νὰ μὴ πιστεύηται.
Πρὸς τοῦτο περιγράφομεν νῦν τὴν κατάστασιν τοῦ ΙΒ’ μ.Χ. αἰῶνος, καθ’ ὃν μάλιστα χρόνον βασιλεὺς τῆς Βασιλίδος τῶν πόλεων, τοῦ ἡρωϊκοῦ Βυζαντίου, ἦτο ὁ ἡρωϊκώτατος τῶν ἀναβάντων ποτὲ ἐπὶ βασιλικοῦ θρόνου, ὁ Μανουὴλ Α’ Κομνηνὸς (1143-1180). Ἐπὶ τῆς βασιλείας τούτου τὸ μέγα Βυζαντινὸν Κράτος πανταχόθεν ἠπειλεῖτο ὑπὸ παντοδαπῶν ἐχθρῶν μετὰ βουλιμίας βλεπόντων πρὸς μεγαλοπρεπῆ λάφυρα. Πρὸς πληρεστέραν ἐνημέρωσιν τοῦ ἀναγνώστου θὰ περιλάβωμεν εἰς τὴν διήγησιν καὶ τοὺς λαούς, πρὸς τοὺς ὁποίους ὁ Μανουὴλ ὡς ἐκ τῶν περιστάσεων ἦλθεν εἱς πόλεμον. Τὴν Σικελίαν τότε κατεῖχον οἱ Νορμαννοὶ ὑπὸ βασλέα τὸν Ρογῆρον. Οὗτοι ἀπὸ βαρβάρων χωρῶν ἀποικισθέντες δὲν ἀπέβαλον ἀμέσως τὰ κακὰς ἕξεις σὺν τῇ ἀπὸ τῆς βαρβάρου αὐτῶν γῆς μεταναστεύσει, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ μάλιστα πεπολιτισμένῃ Σικελίᾳ ἐγκαθιδρυθέντες ἐξηκολούθουν τὸ ἔργον τῆς ἐπιδρομῆς.
Εἶχεν ἤδη παρέλθει πολὺς χρόνος ἀπὸ τῆς πρώτης Σταυροφορίας καὶ τὸ ἐν Ἱεροσολύμοις ἱδρυθὲν Κράτος διεσαλεύετο ἕνεκα τῆς ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν περισφίγξεως τῶν Ἁγίων Τόπων, οἱ δὲ κατέχοντες αὐτοὺς Εὐρωπαῖοι βασιλίσκοι ἐζήτησαν ἐπικουρίαν ἐξ Εὐρώπης πρὸς διάσωσιν αὐτῶν.