Τῇ ΚϚ’ (26ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΒΑΣΙΛΕΩΣ Ἐπισκόπου Ἀμασείας.

Βασιλεῖς δὲ οἵτινες χιονωθήσονται ἐν Σελμών, νοοῦνται σαφῶς οἱ ὡς βασιλεῖς τότε προβληθέντες θεῖοι Ἀπόστολοι. Ἐκ τούτων λοιπὸν τῶν οὕτω προχειρισθέντων ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁ μὲν Πέτρος ἔλαχε νὰ πεμφθῇ πρὸς τοὺς ἐκ περιτομῆς, ὁ Παῦλος πρὸς τοὺς ἐν ἀκροβυστίᾳ καὶ οἱ ἄλλοι εἰς ἅλλο ἔθνος καὶ τόπον τῆς Οἰκουμένης. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Εὔξεινος Πόντος καὶ ἡ Καππαδοκία συνδέονται ἀνέκαθεν καὶ ὁδικῶς καὶ διὰ θαλάσσης μετὰ τῆς Παλαιστίνης καὶ πολλοὶ Καππαδόκαι ἤρχοντο εἰς Ἱεροσόλυμα, ὡς δυνάμεθα νὰ βεβαιωθῶμεν καὶ ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι κατὰ τὴν ἐπιφοίτησιν τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἐν τῇ Πεντηκοστῇ παρέτυχον καὶ πολλοὶ Καππαδόκαι εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, συνεπείᾳ τούτου καὶ ἡ ἐν τῷ Πόντῳ Ἀμάσεια εὑρέθη οὐχὶ μακρὰν τῆς ἀκτῖνος δράσεως τοῦ θείου Ἀποστόλου Πέτρου. Ἦτο ἄλλωστε αὕτη πόλις ἀρχαιοτάτη καὶ ἐπίσημος πολλοὺς μέλλουσα νὰ προσφέρῃ καρποὺς εἰς τὸν Γεωργὸν τοῦ κόσμου Ἰησοῦν Χριστόν.

Ἔλαμπον λοιπὸν αἱ ἀκτῖνες τοῦ θείου Πέτρου εἰς τὴν Ἀμάσειαν καὶ πρότερον, λαμπρότερον ὅμως ἐξέλαμψαν, ὅτε διῆλθε διὰ ταύτης καὶ ἐδίδαξεν εἰς αὐτήν. Δεικνύεται δὲ μέχρι τοῦδε καὶ τόπος εἰς Ἀμάσειαν, ὅστις Καθέδρα τῶν Ἀποστόλων καλεῖται, ἐπειδὴ ὁ Κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων παρέμεινεν εἰς Ἀμάσειαν, ἁγιάσας τὸν τόπον καὶ ἐν ταύτῃ πρῶτος ἐδίδαξε καὶ ἐφώτισε. Κατόπιν δὲ ἀναχωρῶν ἐκεῖθεν, ὡς ἀναφέρεται, κατέστησεν Ἐπίσκοπον Νικήτιόν τινα καλούμενον, ἀγγελικὸν κατά τε τὸν τρόπον καὶ τὸν βίον ὑπάρχοντα. Τῶν δὲ ἐνδιαμέσων Ἐπισκόπων τὴν μνήμην ἠμαύρωσεν ὁ χρόνος, διότι ἐνεωτέριζον ἐν πλάνῃ καὶ ἐξήπτων τοὺς ἐν ταύτῃ εὐωχουμένους μὲ τὸ νὰ λυμαίνωνται τὰ σπέρματα τῆς εὐσεβείας. Μετ’ ὀλίγα ὅμως ἔτη, Φαίδιμος ὁ Ἀμασείας Ἐπίσκοπος [3], κεκοσμημένος δι’ ἀποστολικῶν χαρισμάτων καὶ ἀρετῶν, ὁ καὶ αὐτῆς τῆς προφητικῆς χάριτος μὴ στερούμενος, ὁ ἐξ ἐπιπνοίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ δι’ ὀφθαλμοῦ προγνώσεως τὸ μέλλον προορῶν, ἐχειροτόνησε τὸν περιβόητον διὰ τὰ θαύματά του θεῖον Γρηγόριον Ἐπίσκοπον Νεοκαισαρείας [4].

Ἕως τότε λοιπόν, ἐνῷ ἡ πόλις αὕτη ἐν θυέλλῃ χειμῶνος εἰδωλολατρίας ἐδοκιμάζετο, καθὼς καὶ ἄλλαι πλησιόχωροι καὶ ἀπομεμακρυσμέναι πόλεις, ὁ Ἀποστολικὸς Φαίδιμος κατεκόσμησε ταύτας δι’ Ἁγίων Ἐπισκόπων, συμβαλὼν οὕτω τὰ μέγιστα εἰς τὸ κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων. Κατόπιν δὲ πάλιν, ὅταν ἡ ἀσέβεια, ἡ εἰδωλομανία, ἐνεδυναμώθη καὶ ἐξετροχιάσθη καὶ ἄγριοι διωγμοὶ ὑπὸ τῶν βασιλέων ἐπεβάλλοντο, ἐκορυβαντία [5] δὲ, ἡ τῶν ξοάνων θρησκεία, ἡ χώρα τῆς Ποντικῆς καὶ τῆς Ἀμασείας ἔμεινεν ἀγεώργητος θείου λόγου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε περὶ Ἀμασείας ὑποσημ. 1η ἐν σελ. 114 τοῦ ἀνα χεῖρας τόμου.

[2] Σελμών, ὄρος τῆς Παλαιστίνης πλησίον τῆς Συχέμ· σημαίνει δὲ τὸ ρητὸν τοῦτο, ὅτι, ὅταν ὁ ἐπουράνιος Βασιλεὺς διεσκόρπισε τοὺς ἀλλοφύλους βασιλεῖς τῆς Χαναάν, οἱ Ἰσραηλῖται ἐκυρίευσαν τόσα λάφυρα, ὥστε ἐφαίνοντο ὡς τὸ χιονισμένον ὄρος Σελμών, ὅταν εἶναι κατάφορτον ἀπὸ χιόνια.

[3] Περὶ τοῦ μακαρίου τούτου Φαιδίμου βλέπε ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας καὶ δὴ ἐν τόμῳ ΙΑʹ.

[4] Περὶ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας καὶ τοῦ μακαρίου Φαιδίμου βλέπε εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου, ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» τῇ ιζʹ (17ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[5] Κορυβαντιάω· πάσχω κορυβαντιασμόν. Εἶναι δὲ κορυβαντιασμὸς μανία καὶ νόσος κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ πάσχων νομίζει ὅτι ἀκούει ἤχους ὀργάνων πολλῶν καὶ περιπίπτει εἰς ἔκστασιν.

[6] Ἀμινσὸς ἢ μᾶλλον Ἀμισός, ἀρχαία παράλιος πόλις τοῦ Πόντου. Κατὰ τὸν Ϛʹ πρὸ Χριστοῦ αἰῶνα ἀποικίσθη ὑπὸ Μιλησίων καὶ κατόπι ὑπὸ Ἀθηναίων ὑφ’ ὧν καὶ μετωνομάσθη Πειραιεύς, διετήρησε δὲ τὸ ὄνομα τοῦτο μέχρι τοῦ ἔτους 404 πρὸ Χριστοῦ. Ὑπὸ τῶν Τούρκων καλεῖται Σαμψούν. Βλέπε περὶ ταύτης καὶ σχετικὴν ἰστορίαν ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, τῇ λʹ (30ῇ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[7] Ἡ μνήμη τῆς εὑρέσεως τοῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Βασιλέως ἐπιτελεῖται ἰδιαιτέρως κατὰ τὴν λʹ (30ὴν) τοῦ παρόντος μηνὸς Ἀπριλίου (βλέπε εἰς τὴν ἡμερομηνίαν ταύτην ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ).