Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ὁσιομάρτυρος ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ τοῦ Ἐσφιγμενίτου.

Ἐνῷ δὲ ἐπορεύοντο εἰς ὁδὸν εἰς τὴν ὁποίαν ἦσαν μνημεῖα τουρκικά, κρατήσας αἴφνης ὁ βάρβαρος τον νέον ἔσυρεν αὐτὸν εἰς τὰ ἐνδότερα τοῦ πολυανδρίου [2] καὶ εὐθὺς ἀνασπάσας τὴν μάχαιραν ἐπεχείρει νὰ τὸν φονεύσῃ. Καὶ πρῶτον μὲν ἐνέπηξεν αὐτὴν εἰς τὰ ψαχνὰ τοῦ νέου, ὅπου ἀρκετὰ τὸν ἐπλήγωσε, κατόπιν δὲ τὴν ἔφερεν εἰς τὸν τράχηλον. Ἐκπλαγεὶς τότε ὁ νέος διὰ τὸ ἐξαφνικὸν καὶ ἀνέλπιστον τοῦτο ἐπιχείρημα παρεκάλει αὐτὸν περίφοβος, θρηνῶν καὶ ἐνθυμίζων εἰς αὐτὸν τὰς παλαιὰς ἐκδουλεύσεις του. Ἐκεῖνος ὅμως ἀπεκρίθη, ὅτι τοῦ εἶναι ἀδύνατον νὰ τὸν ἀφήσῃ ζωντανόν, ἐπειδὴ τὸν ἐπλήγωσε καὶ ἐφοβεῖτο τὴν ἐξουσίαν, ἐκτὸς μόνον ἐὰν ἐγίνετο ὁμόπιστός του. Προσέθεσε δὲ καὶ ταῦτα· «Εἰπὲ μόνον ὅτι γίνεσαι Τοῦρκος καὶ νὰ σὲ ἀφήσω ἐλεύθερον». Νομίσας τότε ὁ νέος, ὅτι ἡ μαρτυρία ἐκείνου δὲν ἴσχυε, διότι ὅλοι τὸν ἐγνώριζον ὡς ψεύστην καὶ κακοποιόν, εἶπε καθ’ ἑαυτόν· «Ἂς εἴπω τώρα τὸν λόγον αὐτὸν διὰ νὰ λυτρωθῶ ἀπὸ τὰς χεῖρας τοῦ αἱμοβόρου τούτου καὶ αὔριον τὸν ἀρνοῦμαι καὶ οὕτω ἀναχωρῶ». Ὁ δὲ τοιοῦτος λογισμὸς ἦτο τοῦ σατανᾶ, ἵνα ἐξωθήσῃ αὐτὸν νὰ ἐξομόσῃ. Ὅθεν ἐξεφώνησε, φεῦ! ὅτι γίνεται Ὀθωμανὸς καὶ τοιουτοτρόπως ὁ Ἀθανάσιος ἔγινε πρὸς ὥραν ἀλλότριος τῆς ἀθανασίας· τὸ ἀρνίον τοῦ Χριστοῦ ἔγινε δοῦλος ἐλεεινὸς τοῦ διαβόλου. Διότι ὁ ἀσεβέστατος ἐκεῖνος εὐθὺς τὸν ἠσπάσθη καὶ μὲ ὀθωμανικὸν ὄνομα τὸν ὠνόμασε, φρονῶν, ὡς φαίνεται, ὅτι ἡ κατόπιν βίας καὶ τυραννίας διὰ μόνου τοῦ στόματος ὁμολογία ἦτο εὐπρόσδεκτος εἰς τὸν Θεόν· ἦτο δὲ τότε ὥρα ἕκτη τῆς νυκτός, δηλαδὴ μεσονύκτιον, ὁπότε ὡς ἦτο φυσικὸν πάντες ἐκοιμῶντο, ὁ δὲ ἀσεβὴς ἠγρύπνει μὲ τὸν σκοπὸν νὰ προσφέρῃ θυσίαν εἰς τὸν σατανᾶν. Ὅθεν περιχαρῶς, ἂν καὶ εἰς τοιαύτην προκεχωρημένην ὥραν τῆς νυκτός, ἔφερεν αὐτὸν εἱς τὸ κριτήριον καὶ ἀμέσως ἔπεμψε καὶ ἐξύπνησε τὸν κριτὴν μὲ πολλὴν βίαν. Ὁ δέ, ἐγερθεὶς καὶ μαθὼν ταῦτα, ὑπερεχάρη διότι ἦτο ὁ αὐτὸς περὶ τοῦ ὁποίου εἴπομεν ἀνωτέρω.

Ὁ δὲ νέος, στρέφων ἔνθεν κἀκεῖθεν, δὲν ἔβλεπεν οὐδὲ ἕνα Χριστιανόν, ἀλλὰ κύνες πολλοὶ περιεκύκλωσαν αὐτὸν καὶ μὲ πολλὴν ἐπιμονὴν ἔλεγον εἰς αὐτὸν νὰ ἐκφωνήσῃ τὴν ὀλεθρίαν ὁμολογίαν τῆς θρησκείας των. Αὐτὸς δὲ πάλιν εἶπε καθ’ ἑαυτόν, συνεργείᾳ βεβαίως τοῦ σατανᾶ· «Ἂς εἴπω καὶ τώρα τὰ αὐτά, καὶ ἔπειτα κατὰ τὴν νύκτα ταύτην φεύγω καὶ κρύπτομαι». Ἀπὸ τῆς στιγμῆς ταύτης ὅμως δὲν ἄφησαν πλέον αὐτὸν μόνον ἕως οὗ καὶ τὴν ἄνομον περιτομὴν ἐνήργησαν ἐπ’ αὐτοῦ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Αἶνος εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις τῆς Θρᾴκης παρὰ τὰς ἐκβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἕβρου, κτισμένη ἐπὶ χερσονήσου εὑρισκομένης ἐντὸς τῆς λιμνοθαλάσσης Στεντορίδος. Ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανικοὺς χρόνους ἦτο ἕδρα Ἐπισκοπῆς, βραδύτερον Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ κατὰ τοὺς τελευταίους πρὸ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεως τῶν Ἑλλήνων χρόνους Μητροπόλεως. Ἡ Αἶνος ἐπανῆλθε ὑπὸ τὴν Τουρκικὴν κατοχὴν κατὰ τὸ ἔτος 1922, εὑρίσκεται δὲ νῦν ἐν παρακμῇ.

[2] Πολυάνδριον· νεκροταφεῖον.

[3] Ἡ πέμπτη ὥρα τῆς ἡμέρας ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν 11ην π.μ.

[4] Νατουραλισταί, περὶ ὧν ἐνταῦθα γίνεται λόγος, καλοῦνται οἱ ὁπαδοὶ τοῦ Νατουραλισμοῦ. Ὁ Νατουραλισμὸς (naturalismus) ἀποδίδεται ἑλληνιστὶ μὲ τὴν λέξιν φυσιοκρατία. Πρόκειται δηλαδὴ ἐν ὀλίγαις λέξεσι περὶ φιλοσοφικῆς θεωρίας, ἥτις ὡς μοναδικὴν ἀρχὴν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ὄντων, φαινομένων καὶ γεγονότων ἀναγνωρίζει τὴν φύσιν. Διὰ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς θεωρίας ταύτης θεὸς εἶναι ἡ φύσις. Ἂς ἐξηγήσουν ὅμως οἱ κύριοι οὗτοι πῶς συμβαίνει ὥστε ὀστέα γυμνὰ καὶ ἀπεξηραμμένα νὰ ἀναβλύζουσιν ἰάματα καὶ μύρα πανεύοσμα;

[5] Βολταιρισταὶ καλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῶν δοξασιῶν τοῦ Βολταίρου. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν ὀνομαστὸς Γάλλος συγγραφεὺς καὶ ποιητὴς ἀκμάσας κατὰ τὸν ΙΗʹ (18ον) αἰῶνα. Ὑπῆρξε πολέμιος τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἔγραψε πολλὰ κατὰ τοῦ Κλήρου. Διὰ λόγους σκοπιμότητος οὐδέποτε ὡμολόγησεν ἑαυτὸν ἄθεον, ἀλλ’ οὔτε καὶ πιστόν. Εἰς τὰ συγγράμματά του ἔγραφεν· «Εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι μηχαναί, ἀλλὰ σκεπτόμεναι μηχαναὶ δημιουργημέναι ἀπὸ τὸν αἰώνιον γεωμέτρην (l’ éternel géometre)». Ὁ Κλῆρος τῆς πατρίδος του κατεπολέμησε τὸν Βολταῖρον διὰ τὰ ἀντιχριστιανικὰ καὶ ἀντικληρικὰ κηρύγματά του. Εἰς τὰς παραμονὰς τοῦ θανάτου του ἐγένετο προσπάθεια συνδιαλλαγῆς του μετὰ τῶν θανασίμων ἐχθρῶν του, τῶν Κληρικῶν, ἀλλ’ ὁ Βολταῖρος ἀπέρριψε πᾶσαν πρότασιν. Ὀλίγον πρὶν ἐκπνεύσῃ τοῦ προσεκόμισαν πρὸς ὑπογραφὴν ὁμολογίαν πίστεως, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἀπέρριψε εἰπών· «Laissez moi monrir en paix!» (ἀφῆστε με νὰ πεθάνω ἐν εἰρήνῃ). Καὶ οὕτως ἀπέθανεν ὡς ἐχθρὸς τῆς εὐσεβείας καὶ τοῦ Κλήρου. Ἐν προκειμένῳ βολταιρισταὶ νοοῦνται οἱ κατ’ ἐπίφασιν Χριστιανοί, οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι τὴν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν Ἱερὸν Κλῆρον.

[6] Βλέπε περὶ τούτου ἐν σελ. 181-183 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

[7] Τὸ ἐν λόγῳ ἐνσφράγιστον γράμμα τῶν ἐπιτρόπων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ προὐχόντων δημογερόντων τῆς πόλεως Σμύρνης τὸ ἐκδοθὲν πρὸς πίστωσιν τῆς γνησιότητος τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀγαθαγγέλου, ἐπικεκυρωμένον μὲ τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης Ἀθανασίου, ἔχει ὡς ἑξῆς:

†Ὁ Σμύρνης Ἀθανάσιος ἐπιβεβαιοῖ. «Δηλοποιεῖται διὰ τοῦ παρόντος δημοσίου ἐνδεικτικοῦ γράμματος, ὅτι κατὰ δικαίαν αἴτησιν τοῦ Καθηγουμένου Κυρίου Ἀγαθαγγέλου Ἱερομονάχου μετὰ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ τοῦ Κοινοβίου Ἐσφιγμένου, διὰ γράμματος αὐτῶν ἐκδοθέντος τῇ δεκάτῃ τοῦ λήγοντος Φεβρουαρίου εἰς τὸ νὰ παραδώσωμεν πρὸς ἐπὶ τούτῳ ἀπεσταλμένου συναδέλφου αὐτῶν ὁσιολογιωτάτου Κυρίου Μακαρίου, ἐκ τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει πρὸ χρόνων καρατομηθέντος Νεομάρτυρος Ἁγίου Ἀγαθαγγέλου, ὡς θεωρουμένου ἡμετέρου γνησίου ἀδελφοῦ καὶ συμμονάζοντος, διετάξαμεν διὰ συναινέσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιερέως Ἁγίου Σμύρνης Κυρίου Ἀθανασίου, τοὺς Κυρίους ἐπιτρόπους τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας τοῦ Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου καὶ παρέδωκαν ἐκ τῶν εἰς τὸ ταμεῖον τῆς αὐτῆς Ἐκκλησίας ἁγίων Λειψάνων, ὄντων τοῦ ρηθέντος Νεομάρτυρος, τὴν τιμίαν δεξιὰν χεῖρα καὶ πόδα, τὴν μίαν πλευρὰν καὶ τὴν τιμίαν Κάραν, διὰ νὰ μεταφέρῃ ταῦτα εἰς τὸ ρηθὲν Κοινόβιον, ἅτινα ὁμολογοῦμεν καὶ βεβαιοῦμεν ἡμεῖς τε καὶ οἱ μνησθέντες ἐπίτροποι, ὅτι ἀναμφιβόλως καὶ ἀδιστάκτως γνήσια Λείψανα τοῦ μνησθέντος Νεομάρτυρος. Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν ἐγένετο τὸ παρὸν δημόσιον ἔγγραφον, ὑπογεγραμμένον παρὰ τῶν μνησθέντων ἐπιτρόπων καὶ παρ’ ἡμῶν τῶν δημογερόντων, ἐπικυρωμένον δὲ καὶ παρὰ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἡμῶν Ἀρχιερέως, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχὺν ἐν παντὶ καιρῷ. Τῇ 29ῃ Φεβρουαρίου 1844, οἱ Δημογέροντες τῆς πόλεως Σμύρνης καὶ οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Σμύρνῃ, Ν. Μανδᾶς, Ἰωάν. Τζοκμαγιόπουλος, Ἰωάν. Μαϊμαροῦγλος, Νικόλαος Δ. Κούτπας, Δημήτριος Ταχμιντζῆς.» [Σφραγὶς τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Γεωργίου] [Σφραγὶς τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως Σμύρνης].