Λόγος εἰς τὴν προσκύνησιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ ΣΤΑΥΡΟΥ, λεχθεὶς τῇ τρίτῃ Κυριακῇ τῶν ἁγίων Νηστειῶν, Δαμασκηνοῦ Ὑποδιακόνου τοῦ Στουδίτου, ληφθεὶς ἐκ τοῦ «Θησαυροῦ», διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Τὸ ξύλον λοιπόν, τὸ ὁποῖον ἔβαλον οἱ Ἑβραῖοι εἰς τὸν ἄρτον τοῦ Χριστοῦ, αὐτὸς ὁ Σταυρὸς εἶναι, εἰς τὸν ὁποῖον ἐσταύρωσαν τὸν Χριστόν. Ὅτι δὲ Θεὸς ἀληθινὸς ἦτο ὁ Χριστός, ὅστις ἐσταυρώθη, μαρτυρεῖ τὸ βιβλίον τοῦ Ἔσδρα, τὸ ὁποῖον λέγει· «Εὐλογητὸς Κύριος ὁ Θεός, ὁ ἐκπετάσας τὰς χεῖρας αὐτοῦ καὶ σώσας τὴν Ἱερουσαλὴμ κατέναντι τῶν ὀφθαλμῶν ἡμῶν» (Προσευχὴ Ἔσδρα). Δηλαδὴ δεδοξασμένος εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν καὶ Θεός, ὅστις ἥπλωσε τὰς χεῖρας του καὶ ἔσωσε τὴν Ἱερουσαλὴμ ἔμπροσθεν εἰς τοὺς ὀφθαλμούς μας. Καὶ πάλιν ὁρίζει ὁ Προφήτης Δαβὶδ ὡς ἐκ προσώπου τοῦ Χριστοῦ· «Ὤρυξαν χεῖράς μου καὶ πόδας» (Ψαλμ. κα’ 17). Τοῦτο διὰ τὸν Χριστὸν τὸ λέγει. Διότι αὐτὸ οὔτε ὁ Δαβίδ, ὅστις τὸ λέγει, οὔτε ἄλλος τις τῶν Προφητῶν τὸ ἔπαθε, νὰ τρυπήσουν τὰς χεῖρας καὶ τοὺς πόδας του. Καὶ πάλιν ὁ σοφὸς Σολομὼν λέγει ὡς ἐκ προσώπου τῶν Ἑβραίων εἰς τὸ βιβλίον, τὸ ὀνομαζόμενον Σοφία. «Θανάτῳ ἀσχήμονι καταδικάσωμεν αὐτόν» (Σοφ. Σολ. β’ 20), «εἶπε γὰρ ὅτι Θεοῦ εἰμι Υἱός» (Ματθ. κζ’ 43). Δηλαδὴ εἶπον οἱ Ἑβραῖοι· Ἐλᾶτε νὰ τὸν δικάσωμεν εἰς θάνατον ἐπονείδιστον, διότι εἶπεν, ὅτι εἶμαι Θεὸς καὶ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ.

Ὅτι δὲ εἶναι ἄξιον καὶ πρέπον νὰ προσκυνοῦμεν τὸν Σταυρὸν καὶ οἱ Προφῆται μας τὸ διδάσκουν. Ὁ Προφήτης Δαβὶδ λέγει· «Προσκυνήσωμεν εἰς τὸν τόπον, οὗ ἔστησαν οἱ πόδες αὐτοῦ» (Ψαλμ. ρλα’ 7). Δηλαδή, ἂς προσκυνήσωμεν τὸν τόπον, ὅπου ἔστησαν οἱ πόδες του. Καὶ πάλιν· «Ὑψοῦτε Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν καὶ προσκυνεῖτε τῷ ὑποποδίῳ τῶν ποδῶν αὐτοῦ» (Ψαλμ. ϟη’ 5). Δηλαδὴ τιμᾶτε τὸν Θεὸν τὸν Κύριόν μας, καὶ προσκυνεῖτε τὸ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν του. Καὶ πάλιν· «Ἔδωκας τοῖς φοβουμένοις, σημεῖον τοῦ φυγεῖν ἀπὸ προσώπου τόξου» (Ψαλμ. νθ’ 6). Δηλαδή, λέγει ὁ Δαβὶδ εἰς τὸν Χριστόν· Ἔδωκες εἰς τοὺς Χριστιανούς, οἵτινες σὲ φοβοῦνται, σημεῖον νὰ φύγουν ἀπὸ τὸ πρόσωπον τοῦ τόξου. Σημεῖον μὲν εἶναι ὁ Σταυρός, τὸν ὁποῖον σημειώνομεν εἰς τὸν ἑαυτόν μας, τόξον δὲ εἶναι αὐτὸς ὁ ἐχθρὸς καὶ φονεὺς τῆς ψυχῆς μας, ὁ Διάβολος. Καὶ πάλιν λέγει· «Ποίησον μετ’ ἐμοῦ σημεῖον εἰς ἀγαθόν, καὶ ἰδέτωσαν οἱ μισοῦντές με καὶ αἰσχυνθήτωσαν» (Ψαλμ. πε’ 17). Δηλαδή, παρακαλεῖ ὁ Δαβὶδ τὸν Χριστὸν καὶ λέγει· Κάμε εἰς ἐμὲ σημεῖον διὰ καλόν, νὰ ἴδουν ὅσοι μὲ ἐχθρεύονται, δηλονότι οἱ δαίμονες, νὰ ἐντραποῦν. Καὶ πάλιν ὁ Προφήτης Ἰεζεκιὴλ ὁρίζει· «Δὸς σημεῖον ἐπὶ τὰ μέτωπα αὐτῶν» (Ἰεζ. θ’ 4). Δηλαδὴ δὸς σημεῖον εἰς τοὺς ὀφθαλμούς των. Καὶ ὁ σοφὸς Σολομὼν λέγει· «Εὐλόγηται γὰρ ξύλον, δι’ οὗ γίνεται δικαιοσύνη» (Σοφ. Σολ. ιδ’ 7). Δηλαδὴ τιμᾶτε τὸ ξύλον ἀπὸ τὸν ὁποῖον ἔρχεται ἡ σωτηρία. Καὶ ὁ Προφήτης Ἡσαΐας δείχνει ἀπὸ τὶ ξύλον ἦτο ὁ Σταυρός, λέγων· «Ἐν κυπαρίσσῳ καὶ πεύκῃ καὶ κέδρῳ ἅμα δοξάσαι τὸν τόπον τὸν ἅγιόν μου» (Ἡσ. ξ’ 13).