Καὶ ὅπως ὁδοιπόρος τις πορευόμενος εἰς ὁδὸν μακρυνὴν καὶ κατακαιόμενος ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ ὑπὸ τοῦ καύματος πειραζόμενος, ὅταν εὕρῃ εἰς τὸ μέσον τῆς ὁδοῦ δένδρον ὡραῖον καὶ πολύφυλλον κάθηται ὑποκάτω αὐτοῦ καὶ ἀναπαύεται εἰς τὴν σκιάν του, οὕτω πράττομεν καὶ ἡμεῖς σήμερον. Ἐπειδὴ ἐδοκιμάσθημεν ἀπὸ τὸν κόπον τῆς νηστείας, εὑρίσκομεν σήμερον τὸν Τίμιον καὶ Ἅγιον Σταυρὸν εἰς τὸ μέσον τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς καὶ πανηγυρίζομεν τὴν κατὰ Θεὸν πανήγυριν χάριν μικρᾶς ἀναψυχῆς καὶ ἀναπαύσεως καὶ διὰ νὰ ἀνανεώσωμεν τὰς δυνάμεις μας καὶ δυνηθῶμεν νὰ φέρωμεν εἰς πέρας τὸν ἐπίλοιπον δρόμον τῆς νηστείας. Διότι ὁ Ἅγιος Σταυρὸς εἶναι ὅπλον ἀκατανίκητον εἰς κάθε Χριστιανόν. Τῶν βασιλέων εἶναι νίκη, τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι τιμή, τῶν δαιμόνων διώκτης καὶ τῶν εὐσεβῶν φύλαξ.
Διὰ τοῦτο εὐτυχεῖς εἶναι ἐκεῖνοι, οἵτινες τὸν προσκυνοῦν, σήμερον μετὰ καθαρᾶς καρδίας· καλότυχοι ὅσοι εἶναι ἐξ ἐκείνων, τοὺς ὁποίους ὁρίζει σήμερον ὁ Κύριος εἰς τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον, ὅτι εἶναι ἄξιοι νὰ τὸν ἀκολουθοῦν, διότι λέγει· «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὑτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι» (Ματθ. ιϛ’ 24, Μάρκ. η’ 34).
Ἴδε δὲ ὅτι μὲ μεγάλην λεπτότητα ἐκφέρει ὁ Κύριος τὸν λόγον του. Δὲν εἶπε, κἂν θέλετε, κἄν μὴ θέλετε, ἀκολουθήσατέ με· ἀλλὰ πῶς; «Εἴ τις θέλει…». Δηλονότι δὲν βιάζω, δὲν δυναστεύω, δὲν ἀναγκάζω· καθεὶς εἶναι κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του, καθεὶς εἶναι βασιλεὺς τῆς κεφαλῆς του, ὁ καθεὶς εἶναι ἐξουσιαστὴς τῆς γνώμης του καὶ τῆς ψυχῆς του, καὶ δύναται, ἂν θελήσῃ, νὰ τὴν σώσῃ, ἢ ἂν ἐπιθυμῇ, νὰ τὴν κολάσῃ. Διὰ τοῦτο λέγω· Εἴ τις θέλει νὰ ἔλθῃ ὀπίσω μου. Εἰς ἀγαθὸν σᾶς καλῶ, εἰς καλὸν σᾶς προσκαλῶ, εἰς ἀνάπαυσιν σᾶς προτρέπω· διὰ τοῦτο ἐλᾶτε θεληματικῶς, κἂν ἀνήρ, κἂν γυνή, κἂν ἄρχων, κἂν πτωχὸς θέλει νὰ σωθῇ, ἂς ἀρνηθῇ τὸν ἑαυτόν του, ἂς λάβῃ τὸν σταυρόν του καὶ ἄς μὲ ἀκολουθήσῃ.
Τρία τινὰ περιέχει αὐτὴ ἡ ἐντολὴ τοῦ Κυρίου· πρῶτον μὲν νὰ ἀρνηθῇ κανεὶς τὸν ἑαυτόν του· δεύτερον νὰ πάρῃ τὸν σταυρόν του· καὶ τρίτον νὰ τὸν ἀκολουθήσῃ. Ἂς ἐξετάσωμεν λοιπὸν τὰ τρία ταῦτα· καὶ πρῶτον ἄς ἴδωμεν τὶ σημαίνει τὸ νὰ ἀρνηθῇ κανεὶς τὸν ἑαυτόν του. Πρὸ τούτου ὅμως, ἂς εἴπωμεν τὶ εἶναι ἄρνησις ἄλλου τινὸς καὶ κατόπιν θέλομεν εἴπει τὶ εἶναι ἄρνησις τοῦ ἑαυτοῦ μας.