Τοῦ ἐν Αγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἐπισκόπου Νύσσης ἐγκώμιον, εἴτ’ οὖν μαρτύριον εἰς τὸν Ἅγιον Μεγαλομάρτυρα τοῦ Χριστοῦ ΘΕΟΔΩΡΟΝ τὸν ΤΗΡΩΝΑ.

ΕΙΚΟΝΑ
Τοιχογραφία ἐκ τοῦ Πρωτάτου Ἁγίου Ὄρους.
Χεὶρ Πανσελήνου, ἔργον ΙΓʹ αἰῶνος.

ΠΟΙΟΣ σᾶς ἔδειξε τὴν ὁδόν, καὶ ἤλθετε εἰς τὸν ἱερὸν τοῦτον Ναόν; (Μὲ τὴν ἀγάπην σας ὁμιλῶ, ὅπου εἶσθε ὁ λαὸς τοῦ Χριστοῦ ὁ ἅγιος· τὰ καθαρὰ πρόβατα· τὸ βασιλικὸν ἱερατεῖον· οἱ ὁποῖοι ἀπὸ διάφορους πόλεις καὶ χωρία προσήλθετε ἐδῶ). Ποῖος σᾶς ἔβαλεν εἰς τοιαύτην προθυμίαν καὶ ἔγκαιρον ἀνάγκην νὰ ἔλθετε ἑδῶ, καὶ μάλιστα εἰς καιρὸν χειμῶνος, ὁπότε καὶ πόλεμος παύει· καὶ στρατιώτης ρίπτει ἀπὸ ἐπάνω του τὰ ἄρματα· καὶ πλοίαρχος ἀφαιρεῖ τὸ πηδάλιον ἀπὸ τὸ σκάφος του καὶ γεωργὸς ἡσυχάζει, ἐπιμελούμενος εἰς τὴν φάτνην τοὺς βόας του;

Δὲν φαίνεται, ἀγαπητοί, νὰ εἶναι ἄλλο τὸ αἴτιον, παρὰ ὁ Μάρτυς Θεόδωρος, ὅστις ἐσάλπισε μὲ τὴν σάλπιγγά του ἀπὸ τὰς τάξεις τὰς στρατιωτικάς, καὶ παρακινήσας πολλοὺς ἀπὸ διαφόρους πατρίδας, σᾶς ἔφερεν εἰς τὸ ἰδικόν του κατοικητήριον, ὅπου εἶναι ὁ Ναός του· ὁ Μέγας Θεόδωρος, ὅστις δὲν σᾶς ἑτοιμάζει διὰ πόλεμον, ἀλλὰ σᾶς συναθροίζει διὰ γλυκεῖαν εἰρήνην, καὶ μάλιστα εἰς Χριστιανοὺς ἁρμόζουσαν. Διότι πιστεύομεν, ὅτι αὐτὸς ὁ Ἅγιος τὴν ταραχὴν τῶν βαρβάρων τοῦ παρελθόντος ἔτους κατέπαυσε, καὶ τὸν φοβερὸν πόλεμον τῶν ἁγρίων Τατάρων, οἵτινες ἦλθον ἐναν-τίον μας, ἐσταμάτησεν. Ἐπειδή, κατὰ τὸν καιρὸν κατὰ τὸν ὁποῖον ἤρχισαν ἐκεῖνοι νὰ φαίνωνται καὶ νὰ πλησιάζωσι πρὸς ἡμᾶς, δὲν τοὺς συνετάραξε μὲ τρίκορφον περικεφαλαίαν στρατιωτικήν, ἢ μὲ σπάθην ἐπιτήδεια τροχισμένην, καὶ ἀστράπτουσαν ὡς τὸν ἥλιον. Ἀλλὰ τοὺς κατετρόμαξε θαυμασίως μὲ τὸν παντοδύναμον καὶ ἐνισχυτικὸν τοῦ Κυρίου Σταυρόν, ὑπὲρ τοῦ ὁποίου παθὼν καὶ αὐτὸς ἄλλοτε, δοξάζεται ἤδη τόσον μεγάλως.

Καὶ λοιπὸν στρέψατε τὸν νοῦν σας εἰς τοὺς λόγους μου, καὶ στοχασθῆτε σεῖς, οἱ προσκυνηταὶ τῆς ἁγίας ταύτης Πίστεως ἡμῶν, οἱ εὐλαβεῖς καὶ φιλομάρτυρες, τί μέγα πρᾶγμα εἶναι ἕκαστος ἅγιος ἄνθρωπος. Πόσας ἀνταμοιβὰς λαμβάνει παρὰ Θεοῦ. Λέγω δὲ κατὰ τὸ παρόν, τὰς ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ ἀνταμοιβὰς καὶ ἐκείνας, αἱ ὁποῖαι φαίνονται εἰς ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους (ἐπειδὴ τὴν μεγαλειότητα τῶν οὐρανίων ἀνταμοιβῶν οὐδεὶς εἶναι ἱκανὸς νὰ ἐννοήσῃ)· ἀφ’ οὗ δὲ γνωρίσητε τὸν καρπὸν τῆς ἁγιότητος, ζηλεύσατε τὴν γνώμην ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι τὰς τοιαύτας ἀνταμοιβὰς προτιμῶσι περισσότερον ἀπὸ κάθε ἄλλο πρᾶγμα. Ἐπιθυμήσατε τὰ χαρίσματα, τὰ ὁποῖα ὁ Χριστὸς μοιράζει κατ’ ἀξίαν εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἠγωνίσθησαν· ἂν δὲ σᾶς φαίνεται εὔλογον, ἄς ἐξετάσωμεν τὴν εἰς τὸν κόσμον κατάστασιν τῶν Ἁγίων, πόσον θαυμαστὴ καὶ πόσον μεγαλοπρεπὴς εἶναι.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ταῦτα λέγει ὁ Ἅγιος Νύσσης Γρηγόριος, διότι κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ὑπῆρχεν ἐπικρεμάμενος ὁ κίνδυνος τῆς ἀπὸ ἀνατολῶν ἐπιδρομῆς τῶν βαρβάρων.