Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον τῆς Κυριακῆς τοῦ ΑΝΤΙΠΑΣΧΑ (Ἰωάν. κ’ 19-31), Νικηφόρου τοῦ Θεοτόκη.

Ὅθεν, καθώς, ὅτε εἰς τὸν κόσμον ἐγεννήθη, «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ» ἔψαλλον οἱ Ἄγγελοι, «καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. β’ 14)· καὶ πάλιν ὅτε ἐκ τοῦ κόσμου ἀπεδήμει, «Εἰρήνην, ἔλεγεν, ἀφίημι ὑμῖν» (Ἰωάν. ιδ’ 27), οὕτω καὶ ἐκ νεκρῶν ἀναστάς, «Εἰρήνη ὑμῖν» εἶπε πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ Μαθητάς.

«Καὶ τοῦτο εἰπών, ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ τὴν πλευρὰν αὑτοῦ. Ἐχάρησαν οὗν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον» (Ἰωάν. κ’ 20).

«Ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας», ἵνα ἴδωσι τῶν ἥλων τὰ τυπώματα· ἔδειξε «τὴν πλευράν», ἵνα γνωρίσωσι τῆς λόγχης τὸ κέντημα, καὶ οὕτω βεβαιωθῶσιν ὅτι αὐτὸς ὁ ἐν μέσῳ αὐτῶν ἐστὼς καὶ ὑπ’ αὐτῶν βλεπόμενος, αὐτὸς εἶναι ὁ παθών, καὶ καθηλωθείς, καὶ λογχευθείς. Ἀκούσατε δὲ καὶ ἄλλον λόγον πνευματικώτερον. Τὰς μὲν χεῖρας ἔδειξεν, ὡς ὄργανα τῆς πλάσεως, τὴν δὲ πλευράν, ὡς πηγὴν τῆς σωτηρίας. Ὥστε ἡ δεῖξις τῶν μελῶν τούτων ὡς φωνὴ ἦτο, ἥτις ἔλεγε· «Βλέπετε, ὦ Μαθηταί, ταύτας τὰς καθηλωμένας χεῖρας; Αὐταὶ εἶναι αἱ πλάσασαι τὸν ἄνθρωπον. Βλέπετε ταύτην τὴν τετραυματισμένην πλευράν; Ἐξ αὐτῆς ἔρρευσε τὸ αἷμα καὶ τὸ ὕδωρ, τὰ σωτηριώδη τῆς ἀνθρωπότητος θεραπευτήρια. Αἱ χεῖρες τοῦ Ἀδὰμ ἐξετάθησαν ἐπὶ τῇ τοῦ ἀπηγορευμένου καρποῦ βρώσει· αἱ χεῖρες αὗται ἡπλώθησαν ἐπάνω εἰς τὸ σταυρικὸν τῆς καταδίκης ξύλον. Ἡ ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ Ἀδὰμ πλασθεῖσα γυνή, ὑπὸ τοῦ ὄφεως ἀπατηθεῖσα, ἥμαρτεν· ἡ πλευρὰ αὕτη διὰ τῆς λόγχης κεντηθεῖσα, τὴν ἁμαρτίαν ἐθεράπευσεν». Ἐπειδὴ δὲ εἶδον καὶ ἑγνώρισαν οἱ Μαθηταὶ τὸν Κύριον, χαρᾶς μεγάλης ἡ καρδία αὐτῶν ἐπληρώθη, καθὼς ἐν τῷ καιρῷ τοῦ σωτηρίου Αὐτοῦ Πάθους προεῖπεν εἰς αὐτοὺς ὁ θεάνθρωπος Ἰησοῦς· «Πάλιν δὲ ὄψομαι ὑμᾶς, καὶ χαρήσεται ὑμῶν ἡ καρδία, καὶ τὴν χαρὰν ὑμῶν οὐδεὶς αἴρει ἀφ’ ὑμῶν» (Ἰωάν. ιϛ’ 22).

«Εἶπεν οὗν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς πάλιν· «Εἰρήνη ὑμῖν· καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς» (Ἰωάν. κ’ 21).

Διὰ τὶ καὶ πρὸ τοῦ Πάθους δὶς ἔδωκε τὴν εἰρήνην, λέγων· «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν» (Ἰωάν. ιδ’ 27)· καὶ μετὰ τὴν Ἀνάστασιν ὁμοίως «Εἰρήνη ὑμῖν», καὶ πάλιν «Εἰρήνη ὑμῖν»; Διότι διπλοῦς εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος συγκείμενος· πάσχει δὲ καὶ ἡ ψυχὴ ταραχὰς καὶ συγχύσεις, καθὼς καὶ τὸ σῶμα. Ἔδωκε λοιπὸν ὁ ἄρχων τῆς εἰρήνης τὴν εἰρήνην καὶ εἰς τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σῶμα.